Από τότε που πήραμε διαζύγιο, τους έχω όλους σαν στέγη που πλακώνει το κεφάλι μου!

“Ποτέ άλλοτε οι στέγες των σπιτιών των ανθρώπων δεν ήτανε τόσο κοντά η μία στην άλλη ,όσο είναι σήμερα, κι όμως ποτέ άλλοτε οι καρδιές των ανθρώπων δεν ήταν τόσο μακριά η μία από την άλλη όσο είναι σήμερα”.

«Έτσι ακριβώς νιώθω» μου είπε η Ρίτα κρατώντας το -Ζητείται ελπίς-   του Αντώνη Σαμαράκη. «Από τότε που πήραμε διαζύγιο, τους έχω όλους σαν στέγη που πλακώνει το κεφάλι μου.  Τα πεθερικά μου, τους γονείς μου, τα αδέρφια του πρώην άντρα μου, τους φίλους, μέχρι και οι γείτονες έχουν γνώμη. Δεν τους αντέχω άλλο θα σηκωθώ να φύγω…»

Η Ρίτα ήταν 42 χρονών με μια κόρη 16 χρονών και ένα γιο στα 11. Μετά το διαζύγιο, είχαν αποφασίσει από κοινού με το σύζυγό της, να μείνει εκείνη στο σπίτι που έμεναν ώστε να μην αλλάξουν περιβάλλον τα παιδιά και να είναι κοντά στους παππούδες ώστε να υπάρχει βοήθεια. Ενώ λοιπόν η θεραπευτική μας δουλειά είχε αρχικά επικεντρωθεί στην προσαρμογή της ίδιας στο νέο της ρόλο, γρήγορα φάνηκε ότι κοιτούσαμε προς διαφορετικές κατευθύνσεις. Εγώ κοιτούσα προς τα μέσα, ενώ η Ρίτα έβρισκε τα εμπόδια σε όσους ήταν γύρω της.

«Σου το λέω, η μόνη λύση είναι να φύγω» μου ξαναείπε.

«Πόσο μακριά θα χρειαστεί να φτάσεις για να μη σε ακολουθήσουν τα προβλήματά σου;»

«Δεν ξέρω, ένα βήμα παραπέρα από εκεί που θα φτάσουν. Ένα βήμα θα μου αρκεί για να μπορώ να πάρω ανάσα»

«Και εκεί; Δεν θα υπάρχουν εκεί γείτονες που θα αναρωτηθούν που είναι ο σύζυγός σου; Φίλοι που θα θέλουν να βοηθήσουν; Γνωστοί να κάνουν κριτική σε σένα ή τα παιδιά σου;

Δείτε σχετικά: Τελικά έχει ημερομηνία λήξης η ταμπέλα της χωρισμένης;

Πράγματι, σκέφτηκα, η φυγή είναι μια αρχέγονη αντίδραση στα προβλήματα και τους κινδύνους και βοήθησε το ανθρώπινο γένος να αποφύγει άγρια ζώα, πολεμικές καταστάσεις και ένα σωρό άλλους κινδύνους. Μια ενστικτώδης αντίδραση που μας βοήθησε να επιβιώσουμε. Τι γίνεται όμως με τα σύγχρονα προβλήματα; Είναι πράγματι η φυγή λύση; Φυσικά όχι. Θα είναι σαν τον άνθρωπο που αποφάσισε να ξεφορτωθεί την σκιά του. Έτρεχε όλη μέρα αλλά εκείνη τον ακολουθούσε. Το βράδυ, όταν δεν την είδε πίσω του, πίστεψε ότι είχε καταφέρει να φύγει αρκετά μακριά της. Περιχαρής αλλά κατάκοπος έπεσε να κοιμηθεί . Όμως το άλλο πρωί αυτή ήταν ακόμα εκεί…

«Ρίτα θέλω να φτιάξουμε μαζί ένα υποθετικό σενάριο» της είπα. «Ας υποθέσουμε ότι όλα τα προβλήματά σου, όλες οι δυσκολίες που σε έφεραν εδώ, το βράδυ που πέφτεις για ύπνο εξαφανιστούν χωρίς εσύ να το γνωρίζεις γιατί κοιμάσαι. Τι θα γίνονταν το άλλο πρωί;»

Ένα χαμόγελο φάνηκε στα χείλη της. «Υπέροχα. Θα ξυπνούσα νιώθοντας υπέροχα χωρίς όλους αυτούς γύρω μου».  «Πρόσεχε» της είπα. «Δεν μπορείς να γνωρίζεις ότι έχουν γίνει όλα αυτά, γιατί το θαύμα έγινε ενώ κοιμόσουν. Περιέγραψε μου την μέρα σου».

«Τι θα έκανα; Θα ξυπνούσα, θα ετοίμαζα τα παιδιά για το σχολείο, θα πήγαινα στη δουλειά, θα γυρνούσα σπίτι να μαγειρέψω… Ό,τι κάνω κάθε μέρα δηλαδη. Τι εννοείς;».

«Πότε θα καταλάβαινες ότι έχει συμβεί αυτό το θαύμα;» την ρώτησα.

«Μάλλον στην δουλειά, αν η συνάδελφος από το διπλανό γραφείο δεν μου μιλούσε σαν να είμαι κρίμα ή δεν μου έδινε συμβουλές για τα παιδιά».

«Μάλιστα. Ποιος την προσκαλεί να κάνει τέτοιες συζητήσεις;»

Η Ρίτα έχασε το χαμόγελο της, με κοίταξε και ρώτησε με σιγανή φωνή «Εγώ;»

Δεν είναι ούτε σπάνιο ούτε απαραίτητα κακό οι άνθρωποι που βρίσκονται γύρω μας να κάνουν υποθέσεις, σχόλια, κριτική ή ακόμα και μερικές φορές να παρεμβαίνουν στο τι συμβαίνει στην οικογένειά μας. Αυτό που δεν είναι λειτουργικό είναι να τους προσκαλούμε εμείς ενώ ουσιαστικά δεν τους θέλουμε ή δεν μας βοηθούν. Δεν μπορούμε να υποχρεώσουμε κανένα να σεβαστεί ή να καταλάβει τις επιλογές μας. Αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να σεβαστούμε εμείς τις επιλογές μας.

Είναι εκπληκτικό, ότι στο φανταστικό σενάριο που έφτιαξε η Ρίτα απελευθερωμένη από όλα της τα «προβλήματα», ουσιαστικά δεν άλλαξε τίποτα από την καθημερινότητά της. Το μόνο που άλλαξε ήταν ότι έφτιαξε την μέρα της με σεβασμό για τις αποφάσεις της. Στην καθημερινότητά της όμως επέτρεπε στους άλλους να αμφισβητήσουν τις επιλογές της. Να αμφισβητούν ότι η πραγματικότητα είναι αυτή που είναι.

Κάθε αλλαγή στη δομή της οικογένειας (προσθήκη ενός παιδιού, απώλεια ενός συζύγου, διαζύγιο κτλ) θα φέρει αλλαγές στα όρια και τους ρόλους της οικογένειας. Έτσι μια οικογένεια με κλειστά όρια μπορεί να ανοιχτεί προς τον έξω κόσμο αναζητώντας τις πληροφορίες που θα ξαναφέρουν την ισορροπία. Από την άλλη, μια ανοιχτή οικογένεια μπορεί να γίνει κλειστή αναζητώντας την συνοχή της εσωτερικά στα ήδη υπάρχοντα μέλη.

Αν δεχτούμε λοιπόν τον ρόλο του γονέα ως αρχιτέκτονα της οικογενειακής δομής, τότε αυτός είναι που πρέπει να αποφασίσει πόσο ανοιχτά ή κλειστά όρια χρειάζεται η οικογένειά του για να εξελιχθεί. Είναι μια απόφαση που θέλει προσοχή, γιατί μια οικογένεια με πολύ ανοιχτά όρια δεν προστατεύεται από τον έξω κόσμο με αποτέλεσμα να αποδιοργανώνεται και τελικά να μη διαφοροποιείται. Να μην αποκτά δηλαδή τον δικό της χαρακτήρα.

Αντίθετα μια οικογένεια με πολύ κλειστά όρια μπορεί να δείχνει μια φαινομενική συνοχή αλλά δεν επιτρέπει την εξέλιξη.  Είναι η ώρα λοιπόν ο αρχιτέκτονας να βρει τον τρόπο να προστατέψει την οικογένεια από το κύμα πληροφοριών που έρχεται από έξω αλλά και να επιτρέψει να μπουν στην οικογένεια οι πληροφορίες που θα της δώσουν τα εφόδια και τα κίνητρα  για να εξελιχθεί.

Είναι η ώρα όχι για φυγή αλλά για πάλη. Μια εσωτερική πάλη με τις ενοχές που πιθανώς νιώθουμε, τους φόβους μας  αλλά και με την πιθανότητα αποδοκιμασίας. Μην ξεχνάμε ότι και εμείς κρίνουμε τον εαυτό μας και τους άλλους με βάση αυτά που έχουμε μάθει, τις αξίες τις κοινωνίας που μεγαλώσαμε, τις αρχές της οικογένειας καταγωγής μας και το πώς θα θέλαμε να είναι τα πράγματα. Σε αυτή την μάχη θα μας βοηθήσουν πέντε βασικές αρχές (όπως τις παραδίδει ο Χόρχε Μπουκαϊ):

-Δίνω στον εαυτό μου την άδεια να είμαι αυτός που είμαι, αντί να νομίζω ότι πρέπει να περιμένω να μου ορίσει κάποιος άλλος που θα έπρεπε να βρίσκομαι ή πως θα έπρεπε να είμαι.

-Δίνω στον εαυτό μου την άδεια να αισθάνομαι αυτό που αισθάνομαι, αντί να νιώθω αυτό που θα ένιωθαν οι άλλοι στη θέση μου.

-Δίνω στον εαυτό μου την άδεια να σκέφτομαι αυτό που σκέφτομαι και το δικαίωμα επίσης να το λέω αν θέλω, ή να μη λέω τίποτα αν δε με συμφέρει.

-Δίνω στον εαυτό μου την άδεια να ρισκάρω ο,τι αποφασίζω εγώ να ρισκάρω με τον μοναδικό όρο να πληρώσω εγώ ο ίδιος το τίμημα του ρίσκου.

-Δίνω στον εαυτό μου την άδεια να ψάχνω αυτό που νομίζω ότι χρειάζομαι από τον κόσμο, αντί να περιμένω να μου δώσει ο άλλος την άδεια να το αποκτήσω.

«Αν αποφασίσεις να στηρίξεις τον εαυτό σου με αυτές τις βασικές αρχές, αν αποφασίσεις ότι είσαι έτοιμη να σεβαστείς τις επιλογές σου αλλά και το τίμημά τους, θα δεις ότι η μέρα που θα ζεις χωρίς όλα αυτά τα «προβλήματα» δεν είναι πολύ μακριά.»

Κοίταξα το ρολόι μου και είδα ότι η ώρα είχε περάσει. Δεν ξέρω γιατί αλλά αποφάσισα να ανταγωνιστώ την μοναξιά του Σαμαράκη με τα λόγια του Ρουσώ:

«Ο άγριος ζει μόνος απομονωμένος και πιστεύει ότι δεν έχει ανάγκη κανέναν. Ο κοινωνικός άνθρωπος ζει ομαδικά για να παίρνει από τους άλλους προστασία και επιβεβαίωση της ύπαρξής του, επιδοκιμασία ή έπαινο. Ο πραγματικός άνθρωπος κάνει σχέσεις γιατί μόνο έτσι αποκτά νόημα η ζωή του».

“Θεραπεύω-Σύν, Σύν-Θεραπεύω”
Ιωάννης Ζήνδρος, Ελένη Τσάκωνα
Κέντρο Ψυχολογικής Παρέμβασης “Θεραπεύω-Συν,Συν-Θεραπεύω”
Ελισάβετ Καστρισόγια 38, Ιωάννινα
Τηλέφωνα: 6972079311 – 6938353625
Email : therapeuw.syn@gmail.com