Η εν διαστάσει σύζυγός μου, μένει στο σπιτι μου με τα ενήλικα παιδιά μας. Μπορώ να της ζητήσω ενοίκιο στο μέλλον;

Έχω επικαρπία του 80% και την ψιλή κυριότητα η ενήλικη κόρη μου. Η σύζυγος μου την πλήρη κυριότητα του 20%. Στο σπίτι μένει η σύζυγος με τα δύο ενήλικα παιδιά μου.Είμαι σε διάσταση, μπορώ στο μέλλον να κατοικήσω σε αυτό; μπορώ να ζητήσω ενοίκιο στο μέλλον σπό την σύζυγο; και τι θα ισχύει μετά το διαζύγιο;

Απαντάει η δικηγόρος κυρία Πέγκυ Καραγιάννη

Σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1393 εδ. α` και β` του ΑΚ, σε περίπτωση διακοπής της συμβίωσης, το δικαστήριο μπορεί, εφόσον το επιβάλλουν λόγοι επιείκειας ενόψει των ειδικών συνθηκών του καθενός από τους συζύγους και του συμφέροντος των τέκνων, να παραχωρήσει στον ένα σύζυγο την αποκλειστική χρήση ολοκλήρου ή τμήματος του ακινήτου που χρησιμεύει για κύρια διαμονή των ιδίων (οικογενειακή στέγη), ανεξάρτητα από το ποιος από αυτούς είναι κύριος ή έχει απέναντι στον κύριο το δικαίωμα της χρήσης του.

Οικογενειακή στέγη είναι το ακίνητο, που χρησιμεύει για κύρια διαμονή των συζύγων ανεξάρτητα από το αν ανήκει στον ένα ή και τους δύο συζύγους ή σε τρίτο. Ως κύρια διαμονή νοείται ο πραγματικός χώρος στον οποίο οι σύζυγοι αναπτύσσουν την κοινή συζυγική τους δραστηριότητα ανεξάρτητα από την έννομη σχέση που τους συνδέει με το ακίνητο και διαρκεί από τη σύναψη του γάμου μέχρι και τη λύση του και προσδιορίζεται κατά τη συμβίωση από τους ίδιους τους συζύγους στο πλαίσιο των άρθρων 1386 και 1387 του ΑΚ. Στην περίπτωση της διάστασης υποχωρεί η προβλεπόμενη από τη διάταξη του άρθρου 1386 ΑΚ υποχρέωση για συμβίωση και για το λόγο αυτό η διάταξη του άρθρου 1393 ΑΚ δίνει τη δυνατότητα αγωγής για τη ρύθμιση της οικογενειακής στέγης κατά παρέκκλιση από τις γενικές διατάξεις του εμπραγμάτου και του ενοχικού δικαίου.

Βασικό κριτήριο για τη ρύθμιση της οικογενειακής στέγης αποτελεί η ρήτρα της επιείκειας, την οποία ο νομοθέτης εξειδικεύει αρχικά με την παράθεση των κριτηρίων δύο αορίστων νομικών εννοιών και ειδικότερα των ειδικών συνθηκών του καθενός από τους συζύγους και του συμφέροντος των τέκνων. Αυτές οι ειδικές συνθήκες που, αν υπάρχουν, επιβάλλουν την παραχώρηση της χρήσης της οικογενειακής στέγης, προσδιορίζονται από το Δικαστήριο με βάση τους όρους ζωής των ενδιαφερομένων μέχρι τη διακοπή της συμβίωσης, και ως τέτοιες ειδικές συνθήκες θεωρούνται η σωματική και η ψυχική υγεία, οι συνθήκες εργασίας του ενάγοντα συζύγου και του άλλου συζύγου, καθώς και η οικονομική κατάσταση κυρίως του γονέα που έχει τη γονική μέριμνα των ανήλικων παιδιών τους.

Το ακίνητο που αποτελεί την οικογενειακή στέγη μπορεί να ανήκει κατά κυριότητα στον ένα ή και τους δύο συζύγους ή σε τρίτο.

Ειδικότερα, αν στο ακίνητο είναι συγκύριοι και τρίτοι, αυτό δεν παρεμποδίζει τη χρήση του ως οικογενειακής στέγης από τον ένα σύζυγο, όπως και στην συγκυριότητα των συζύγων. Η συναίνεση του τρίτου για την παραχώρηση της χρήσης αυτής δεν είναι απαραίτητη, διότι η παραχώρηση της χρήσης είναι προσωρινή και επιβάλλεται για λόγους επιείκειας με κοινωνικά κριτήρια, δεν είναι πάντα χαριστική και δεν απαλλοτριώνει το δικαίωμα κυριότητας. Στην περίπτωση δε χρησιδανείου, όπου χρησάμενος είναι ο σύζυγος στο οποίο έχει παραχωρηθεί η χρήση του πράγματος από τον ιδιοκτήτη του, ο σύζυγος, δικαιούχος της οικογενειακής στέγης, είναι τρίτος.

Η παραπάνω ρύθμιση της χρήσης της συζυγικής στέγης δεν έχει μονιμότητα αλλά διαρκεί όσο διαρκεί η διάσταση, δηλ. από τη διάσπαση της έγγαμης συμβίωσης μέχρι την έκδοση αμετάκλητης απόφασης λύσεως του γάμου. Επομένως η απόφαση που ρυθμίζει τη χρήση της οικογενειακής στέγης και την παραχώρηση της παύει να ισχύει αυτοδικαίως, μετά την αμετάκλητη λύση ή ακύρωση του γάμου, οπότε οι σχέσεις των συζύγων αναφορικά με την κυριότητα, τη νομή και τη χρήση του ακινήτου που χρησίμευε ως οικογενειακή στέγη ρυθμίζονται πλέον από τις διατάξεις του εμπραγμάτου και του ενοχικού δικαίου.

Επομένως εάν ο σύζυγος στον οποίο είχε παραχωρηθεί η χρήση της οικογενειακής στέγης αρνείται την απόδοση της στον δικαιούχο σύζυγο και ιδιοκτήτη του ακινήτου, ο ιδιοκτήτης μπορεί να ζητήσει από το δικαστήριο την απόδοση του με την άσκηση αγωγή νομής είτε να ζητήσει την απόδοση της χρήσης του ακινήτου εξωδίκως ή αν δεν ευδοκιμήσει με την άσκηση αγωγής ή να ασκήσει ενοχική αγωγή από χρησιδάνειο δεδομένου ότι η παραχώρηση της χρήσης της οικογενειακής στέγης χωρίς αντάλλαγμα αποτελεί σύμβαση χρησιδανείου ή να ασκήσει και αίτηση για τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων νομής .

Επιπλέον ο σύζυγος έχει το δικαίωμα να αξιώσει σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 1113 ΑΚ με αγωγή αποζημίωση χρήσεως για τους μήνες που οποιοσδήποτε κάνει χρήση του ακινήτου του χωρίς δικαίωμα και χωρίς να πληρώνει κάποιο οικονομικό αντάλλαγμα. Ειδικότερα σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο  1113 ΑΚ, «αν η κυριότητα του πράγματος ανήκει σε περισσότερους εξ αδιαιρέτου κατ’ ιδανικά μέρη, εφαρμόζονται οι διατάξεις για την κοινωνία». Από τη διάταξη αυτή προκύπτει ότι σε περίπτωση που ένας από τους κοινωνούς κάνει αποκλειστική χρήση του κοινού πράγματος, οι υπόλοιποι κοινωνοί, ασχέτως του αν είχαν προβάλει ή όχι αξιώσεις για σύγχρηση του πράγματος, δικαιούνται να απαιτήσουν από τον κοινωνό που χρησιμοποίησε αποκλειστικώς το κοινό πράγμα, να τους αποδώσει την κατά τα άρθρα 785, 786, 787 και 792 § 2 ΑΚ ωφέλεια, την οποία αποκόμισε από την αποκλειστική χρήση και αναλογεί στη μερίδα τους, είναι δε αυτή η ωφέλεια, εάν πρόκειται για αστικό ακίνητο, ισοδύναμη με τη μισθωτική αξία που έχουν κατά τον χρόνο της αποκλειστικής χρήσης του κοινού, οι μερίδες των κοινωνών που δεν έκαναν χρήση αυτού.Η εν λόγω προσπορισθείσα και αποδοτέα ωφέλεια δεν αποτελεί μίσθωμα, αλλά νόμιμη οφειλή που απορρέει από τις προαναφερθείσες διατάξεις Για να εκτιμηθεί η αποζημίωση αυτή, λαμβάνονται υπόψη οι μισθωτικές συνθήκες της περιοχής, όπου βρίσκεται το κοινό ακίνητο σε συνδυασμό προς τη θέση και την κατάσταση αυτού, εφόσον πρόκειται για οικοδόμημα.

Στην περίπτωσή σας από τα ανωτέρω εκτιθέμενα μετά την αμετάκλητη λύση του γάμου σας, το επίδικο ακίνητο επιστρέφει στους νόμιμους ιδιοκτήτες του, ήτοι εσείς ως επικαρπωτής κατά ποσοστό 80% εξ αδιαιρέτου μπορείτε να ζητήσετε να σας αποδοθεί το ακίνητο αν επιθυμείτε να μείνετε σε αυτό, ή να το εκμισθώσετε ή να παραχωρήσετε την χρήση αυτού (ενγένει να το εκμεταλλευτείτε), αποζημιώνοντας για την χρήση του όμως την πρώην σύζυγό σας καθότι έχει την επικαρπία κατά ποσοστό 20%. Αν τώρα εξακολουθήσει να το χρησιμοποιεί  η πρώην σύζυγό σας το ως άνω ακίνητο, μπορείτε σύμφωνα με τα ανωτέρω εκτιθέμενα να ζητήσετε αποζημίωση χρήσεως για όσο το χρησιμοποιεί, εφόσον σας ανήκει η επικαρπία του κατά ποσοστό 80%.

Πέγκυ Καραγιάννη
Δικηγόρος
Δικηγορικό γραφείο Κυριάκου Δ. Σταυρινού και Πέγκυς Π. Καραγιάννη
Θεσσαλονίκης 7, Σέρρες
Τηλ: 2321056003 -6932637719
Νέα Ζίχνη, Σέρρες
Τηλ: 2324022348 – 6973231821
E-mail: kyrstavr@hotmail.com & pkaraglaw@hotmail.com
Facebook: facebook.com/Law-Office-Kyriakos-Stavrinos-Peggy-Karagianni

Μπορείς κι εσύ να υποβάλλεις το ερώτημά σου, στους ειδικούς του Singleparent.gr εδώ ενώ καλό είναι προηγουμένως να ρίξεις μια ματιά στο νέο μας ευρετήριο εδώ, γιατί υπάρχει πιθανότητα να έχει ήδη απαντηθεί!