Όταν ο γονιός απορρίπτει τον/τη σύντροφο του παιδιού

Ως ψυχολόγος, πάντα πρέσβευα πως ο γονιός πρέπει να βλέπει το παιδί του σαν ένα ξεχωριστό άνθρωπο και να αποδέχεται τις επιλογές του. Για πολλά χρόνια αναμασούσα την ιδέα αυτή σε σεμινάρια και ομάδες γονέων και όταν με κοίταζε κάποιος γονιός με άδειο βλέμμα, σκεφτόμουν αποδοκιμαστικά «είσαι πολύ κολλημένος φίλε μου!» Χρειάστηκε να γίνω μητέρα για να καταλάβω πραγματικά πόσο δύσκολο είναι για ένα γονιό να εφαρμόσει τις θεωρίες αυτές.

Το παιδί ξεκινάει από ένα αυγουλάκι μέσα σου και τα πρώτα χρόνια της ζωής του είναι τόσο εξαρτημένο από σένα που αναπόφευκτα το βλέπεις λίγο σαν μέρος του σώματός σου, σαν συνέχειά σου. Θεωρητικά, ωστόσο, θα πρέπει να καταφέρεις λίγο-λίγο να πάρεις κάποια απόσταση από εκείνο, να το δεις σαν ξεχωριστό άτομο και να του επιτρέψεις να «διαφοροποιηθεί», να διαμορφώσει τη δική του προσωπικότητα.

Δυστυχώς, αυτό σπάνια συμβαίνει. Συνηθέστερα, όλα όσα κάνει ή δεν κάνει το παιδί, για τον γονιό συνδέονται με τον ίδιο: είτε «τον/την» κάνει περήφανο, είτε «τον/την» ντροπιάζει. Ο γονιός ταυτίζεται με το παιδί του και προβάλει πάνω στο παιδί του στοιχεία ή απωθημένα δικά του. ‘Ετσι δυσκολεύεται πολύ να διακρίνει την πραγματική προσωπικότητα του παιδιού του.

Είναι αναμενόμενο, λοιπόν, πως ένας γονιός που δεν «βλέπει» πραγματικά το παιδί του, δεν μπορεί να αποδεχτεί και τις επιλογές του παιδιού που δεν ταυτίζονται με τις δικές του. Τέτοιοι γονείς, αντιδρούν συχνά λες και οι διαφορετικές επιλογές των παιδιών τους αποτελούν προσβολή για τους ίδιους. Λες και αν το παιδί επιλέξει κάτι διαφορετικό από αυτό που θέλουν οι ίδιοι, τότε τους απορρίπτει.

Βέβαια, η στάση αυτή συνδέεται άμεσα με την αυτοεκτίμηση και τη συναισθηματική ασφάλεια του γονιού. ‘Οσο λιγότερο πατάει στα πόδια του ένας γονιός, τόσο περισσότερο «θίγεται» ή «πληγώνεται» από τις επιλογές του παιδιού του και τόσο περισσότερο τις ερμηνεύει ως απόρριψη. Υπάρχουν μάλιστα γονείς που είναι βέβαιοι ότι το παιδί τους δεν τους αγαπάει απλώς και μόνο επειδή έκανε ένα τατουάζ ή φόρεσε ένα σκισμένο τζιν.

Αν, λοιπόν, ένας γονιός δυσκολεύεται πολύ να αποδεχτεί τέτοιες απλές επιλογές του παιδιού του, είναι εξαιρετικά απίθανο να αποδεχτεί τις πιο σοβαρές, όπως η επιλογή φίλων ή ερωτικού συντρόφου. Καθώς δεν αποδέχεται τη διαφοροποίηση του παιδιού του, δεν μπορεί να δεχτεί ότι το παιδί του έχει άλλα κριτήρια από τον ίδιο, άλλες επιθυμίες και άλλες ανάγκες. Επειδή κάποιος μπορεί να μην αρέσει σ΄εκείνον, θεωρεί ότι δεν είναι κατάλληλος ούτε και για το παιδί του.

Παράλληλα,  υποσυνείδητα οι περισσότεροι γονείς νιώθουν πως απειλούνται από την ύπαρξη μιας στενής σχέσης του παιδιού τους. Είναι ανθρώπινο άλλωστε ένας γονιός να «ζηλεύει» το άτομο εκείνο που το παιδί του, αγαπάει. Μέχρι κάποια στιγμή, ο γονιός είναι το επίκεντρο και η βασική επιρροή στη ζωή του παιδιού του. Και ξαφνικά, όλα αλλάζουν. Ένας άλλος άντρας ή μια άλλη γυναίκα το επηρεάζουν πια – και νιώθει παραγκωνισμένος. Πώς να μην αντιπαθήσει το άτομο που του “κλέβει” το παιδί του;

Βέβαια, σε κάποιες περιπτώσεις, ενδέχεται πράγματι ο γονιός με τη μεγαλύτερη εμπειρία του και την πιο αποστασιοποιημένη ματιά του, να αντιληφθεί πραγματικά προβληματικά στοιχεία στον/στην σύντροφο του παιδιού του. Στοιχεία που ίσως το ίδιο το άτομο να μην βλέπει ή να μην τους δίνει σημασία. Η αλήθεια όμως είναι ότι, εκτός από λίγες καταφανείς περιπτώσεις που ολοφάνερα ο σύντροφος είναι ακατάλληλος για σχέση, τις περισσότερες φορές η ματιά του γονιού είναι πολύ χρωματισμένη κι έτσι είναι δύσκολο να διακρίνει αν πράγματι ο σύντροφος του παιδιού του είναι προβληματικός ή αν ο ίδιος τον/την βλέπει έτσι για τους λόγους που αναφέρθηκαν πιο πάνω.

Αν λοιπόν, ένας γονιός πιστεύει ότι το παιδί του έχει ακατάλληλο σύντροφο, τι πρέπει να αποφύγει;

• Δεν πρέπει να αντιδράσει πολύ έντονα ή σπασμωδικά.
• Δεν πρέπει να αρχίσει την κριτική, τις βρισιές ή τους εκβιασμούς στο παιδί του. Αυτό όχι μόνο θα κάνει το παιδί δυστυχισμένο, αλλά είναι πιθανό να το σπρώξει περισσότερο στην αγκαλιά του «ακατάλληλου» συντρόφου σαν αντίδραση στον επικριτικό γονιό.
• Δεν πρέπει να δημιουργήσει συνθήκες ρήξης με το παιδί του. ‘Οσο χειρότερος είναι ο σύντροφος, τόσο περισσότερο το παιδί του τον χρειάζεται και ως γονιός οφείλει να είναι κοντά του.

Τι θα μπορούσε να κάνει;

• Να αντιδράσει ψύχραιμα, δίνοντας στον εαυτό του χρόνο να επεξεργαστεί την κατάσταση.
• Να θυμίσει στον εαυτό του ότι το παιδί του είναι ξεχωριστό άτομο από τον ίδιο και έχει άλλες ανάγκες και άλλα κριτήρια.
• Να θυμίσει στον εαυτό του ότι είναι αδύνατο να ελέγχει πάντα τη ζωή του παδιού του. Το παιδί του πρέπει να κάνει δικές του επιλογές, ακόμα και λανθασμένες. Θα ωριμάσει και θα δυναμώσει μέσα από αυτές.
• Να σκεφτεί ότι αν θέλει να λειτουργήσει καλά ως γονιός, οφείλει να δείξει σεβασμό και αποδοχή στις επιλογές του παιδιού του, ακόμα κι αν δεν συμφωνεί μαζί τους.
• Να σκεφτεί ότι για να επιλέξει το παιδί του αυτό το σύντροφο, κάποια ανάγκη του καλύτπει. Το ζήτημα δεν είναι το συγκεκριμένο άτομο, αλλά η ανάγκη του παιδιού του.
• Να προσπαθήσει να ξεδιαλύνει τα δικά του κίνητρα: γιατί αντιπαθεί το σύντροφο του παιδιού του; Οφείλεται αυτό μόνο στα χαρακτηριστικά του ατόμου αυτού ή μήπως έχει να κάνει και με δικά του ψυχολογικά θέματα;
• Να προσπαθήσει να αντλήσει πληροφορίες από το παιδί του για να κατανοήσει καλύτερα την επιλογή αυτή: γιατί διάλεξε αυτό το άτομο, τι του βρίσκει, τι μήνυμα περνάει μέσα από την επιλογή αυτή;
• Να διαβεβαιώσει το παιδί του ότι σέβεται την επιλογή του και είναι μαζί του και μετά, με μετρημένα λόγια, να του εξηγήσει τους πιο σοβαρούς από τους προβληματισμούς του. Αφού τους αναλύσει μια φορά, να συγκρατηθεί και να μην ξαναμιλήσει γι΄αυτό. Η διαρκής επανάληψη, θα κουράσει, θα αποξενώσει και πιθανώς θα πεισμώσει το παιδί.

Είναι ανθρώπινο ένας γονιός να δυσκολεύεται με τις επιλογές του παιδιού του – οφείλει όμως να διαχειριστεί τη δυσκολία αυτή μόνος του και όχι να τη φορτώσει πάνω στο παιδί του. Το παιδί, όσων χρονών κι αν είναι, χρειάζεται και δικαιούται την αποδοχή και την υποστήριξη των γονιών του – κι εκείνοι οφείλουν να την προσφέρουν απλόχερα.

Σοφία Ανδρεοπούλου
Ψυχολόγος – Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Λαζαράκη 25, Γλυφάδα Τ.Κ. 166 75
Τηλ: 210-8990808
Web: www.sophiaandreopoulou.gr

*Η κεντρική φωτογραφία του άρθρου είναι τυχαία και τα πρόσωπα δεν απεικονίζουν τα πραγματικά.