Πένθος: Αντιστροφή, προβολή, άρνηση και άλλοι μηχανισμοί άμυνας (σκίτσα)

Οι μηχανισμοί άμυνας αναφέρονται σε συμπεριφορές που χρησιμοποιεί κάποιος για να προστατέψει τον εαυτό του από άσχημες σκέψεις και συναισθήματα όπως ενοχές, θυμό, ντροπή και ζήλεια. Μερικοί άνθρωποι βρίσκουν αυτά τα απαίσια συναισθήματα τόσο ανεπίτρεπτα, που υποσυνείδητα αναπτύσσουν αμυντικούς μηχανισμούς, ώστε να αποτρέψουν τον εαυτό τους να τα βιώσει.

Ο Σίγκμουντ Φρόυντ, ήταν ο πρώτος που ανέφερε τους “αμυντικούς μηχανισμούς” ως ένα στοιχείο της θεωρίας και προσωπικότητας του. Όσοι από εσάς έχετε διαβάσει βιβλία ψυχολογίας, σκεφτείτε την ταυτότητα, το εγώ και το υπερεγώ όπου όλα με εξαίρεση το εγώ βρίσκονται στο υποσυνείδητο. Μετά την αρχική τους αναφορά, το σκεπτικό για τους μηχανισμούς άμυνας έχει επεκταθεί αρκετά, και τους χρησιμοποιούμε μέχρι σήμερα για να κατανοήσουμε ορισμένες συμπεριφορές.

Οι μηχανισμοί άμυνας είναι κοινοί, τους χρησιμοποιούμε όλοι ανά διαστήματα, και συχνά χωρίς να το καταλαβαίνουμε καν. Ας δούμε λοιπόν μερικούς, οι οποίοι μπορεί να σου φανούν αρκετά γνώριμοι.

Άρνηση: Η άρνηση χρησιμοποιείται για να αποφύγουμε να αναγνωρίσουμε μια ανεπιθύμητη αλήθεια ή πραγματικότητα. Συνήθως γιατί η πραγματικότητα μας πονάει ή μας “απειλεί”. Όταν θρηνούμε η “άρνηση” αναφέρεται αρκετά συχνά. Παρόλα αυτά δεν υπάρχει τέλος στους τρόπους που μπορεί να χρησιμοποιήσει κάποιος ώστε να προστατέψει τον εαυτό του. Για παράδειγμα, αν λες και πιστεύεις πράγματα όπως – ” Δεν χρειάζομαι βοήθεια, είμαι εντάξει”, “Δεν έχω πρόβλημα”, ” Τίποτα δεν χρειάζεται να αλλάξει”, ” Το έχω ξεπεράσει”, τότε ίσως να αρχίσει να σκέφτεσαι ότι έχεις άρνηση.

Υποχώρηση: Και ποιός δεν έχει περάσει μια μεγάλη θλίψη; Το ξέρω γιατί το έχω περάσει και εγώ. Όταν ένα άτομο υποχωρεί γυρνάει σε ένα πρώιμο στάδιο ανάπτυξης που μπορεί να δείχνει ανωριμότητα και ανασφάλεια. Όταν ένα άτομο κάνει υποχωρήσεις στην θλίψη του, μπορεί να κάνει σταδιακά πράγματα για να απομονωθεί, να προσκολληθεί στους φίλους και στην οικογένεια του, ή να αρχίσει να φέρεται παιδιάστικα.

Προβολή: Προβολή είναι όταν ένα άτομο προσπαθεί να περάσει τις δικές του ανεπίτρεπτες σκέψεις και συναισθήματα σε κάποιον άλλο. Για παράδειγμα, αν ήμουν θυμωμένη με τον σύζυγο μου αλλά δεν ήθελα να μάθει για τον θυμό που ένιωθα, έκανα προβολή αυτό που σκεφτόμουν, ” Ξέρω ότι είσαι θυμωμένος μαζί μου, αλλά γιατί όμως;”

Μετατόπιση: Μετατόπιση είναι όταν ένα άτομο έχει σκέψεις και συναισθήματα για κάποιον ή για κάτι, αλλά αντί να τα προβάλει στην πηγή του ενδιαφέροντος του, το κάνει σε κάποιο άλλο άτομο ή αντικείμενο. Ο μηχανισμός άμυνας συχνά χρησιμοποιείται όταν ένα άτομο είναι ανίκανο να εκφράσει τα συναισθήματα του, γιατί έτσι θεωρεί ότι θα έχει αναποτελεσματικές ή αρνητικές συνέπειες.

Συχνά οι άνθρωποι που θρηνούν έχουν πολύ έντονα συναισθήματα απέναντι στην πίστη, στην αρρώστια, στο θάνατο και στη θλίψη, στο άτομο που πέθανε ή στο άτομο που θεωρούν υπεύθυνο για το θάνατο. Σε πολλές τέτοιες περιπτώσεις, δεν μπορούν αν βγάλουν τα συναισθήματα τους από την πηγή οπότε προσπαθούν να τα μετατοπίσουν κάπου αλλού.

Εξιδανίκευση: Έχεις σίγουρα ενοχές και θες να εξιδανικεύσεις την θλίψη σου. Όταν ένα άτομο αντιμετωπίζει οδυνηρά ή τρομακτικά συναισθήματα μπορεί να χρειαστεί να τα εξιδανικεύσει, ώστε να μην χρειαστεί να τα βιώσει. Με αυτό τον τρόπο αποφεύγει να έχει ιδιαίτερη επαφή με τα αισθήματα του, και τα εξετάζει από μια διαφορετική οπτική σκοπιά.

Αντιστροφή: Όταν κάποιο άτομο νιώθει αρνητικά για κάποιο άλλο, τότε ίσως να νιώθει ενοχές και  προσπαθεί να αλλάξει τις κινήσεις του, ώστε να τις αντικαταστήσει με τις αντίθετες πράξεις και σκέψεις. Για παράδειγμα, αν πω κάτι που θα ακουστεί κακό στην καλύτερη μου φίλη, ίσως νιώσω ενοχές ή μπορεί να προσπαθήσω να ισορροπήσω κάποια πράγματα κάνοντας της αρκετά κοπλιμέντα.

Η αντιστροφή μπορεί να παίξει ρόλο στη θλίψη με πολλούς τρόπους. Οι άνθρωποι συχνά νιώθουν ένοχοι για άσχημες ή αρνητικές σκέψεις όταν αφορούν κάποιον ο οποίος δεν ζεί πια. Παρόλα αυτά, οι σχέσεις δεν γίνονται ξαφνικά μονοδιάστατες γιατί πέθανε κάποιος. Συχνά γίνονται πολύπλευρες τόσο στο θάνατο όσο ήταν και στη ζωή. Επίσης μερικοί πεθαίνουν πριν οι αγαπημένοι τους μπορέσουν να τους εκφράσουν όλα όσα έχουν ανάγκη, και δυστυχώς στο θάνατο δεν υπάρχουν ευκαιρίες για να επιλύσουν ή να πάρουν πίσω μια σκέψη ή μια πράξη.

Eξάγνιση: Όταν ένα άτομο προβάλλει την οδυνηρή ή απειλητική εμπειρία του σε θετική και αποδεκτή διέξοδο. Βλέπουμε παραδείγματα εξάγνισης σε περιόδους θλίψης και σε στιγμές που το άτομο θα προσπαθήσει να χρησιμοποιήσει τις εμπειρίες του για να δημιουργήσει, να μορφωθεί και να υποστηρίξει την κατάσταση του.

Πηγή: http://www.whatsyourgrief.com/