Είναι λάθος να “φτιάχνουμε τον κόσμο μας” μόνο γύρω από τα παιδιά μας;

Ένα συχνό φαινόμενο που παρουσιάζεται ως συμπεριφορά και στάση ζωής από μονογονείς και όχι μόνο, είναι το να δίνουν προτεραιότητα στις ανάγκες του/των παιδιού/ παιδιών τους έναντι και εις βάρος των δικών τους πραγματικών επιθυμιών, αναγκών, αντοχών κλπ. Δεν θα μπορούσαμε να πούμε πως μας απαντάει κάποια έγκυρη και αξιόπιστη έρευνα, εάν ιστορικά υπάρχει κάποιο ξεκίνημα αυτής της τάσης, ή σε ποιους πληθυσμούς παρατηρείται συχνότερα ή ποιου οικονομικο-πολιτικο-κοινωνικού πλαισίου. Όπως θα δούμε, αποτελεί, κυρίως, χαρακτηριστικό της σχέσης τού γονέα με τον ίδιο του τον εαυτό, σχέση που αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο στη σύγχρονη δυτική κοινωνία. Μάλιστα αποτελεί στοιχείο της οριοθέτησης του γονέα ως προς τους ρόλους του (γονέας- σύζυγος- σύντροφος- εραστής- φίλος- παιδί- αδερφός/ αδερφή- επαγγελματίας- συνάδελφος, κλπ) και τις απαιτήσεις που κάθε ρόλος υπέχει.

Δείτε σχετικά: Γιατί είναι σημαντικό ένας μονογονέας να καλύπτει τις ανάγκες του.

Πιο συγκεκριμένα, πολλοί γονείς, καθημερινά, θέτουν ως προτεραιότητα την ικανοποίηση και εκπλήρωση των αναγκών, επιθυμιών και προσδοκιών των παιδιών τους για την ανάπτυξη, μόρφωση, προστασία, εξασφάλιση της ψυχικής και σωματικής ακεραιότητας και φροντίδας και έπειτα κοιτάνε να καλύψουν τις προσωπικές, οργανισμικές, σωματικές, συναισθηματικές, ψυχολογικές ανάγκες τους. Θεωρούν με κάποιο τρόπο πως χρειάζεται να διοχετεύσουν την περισσότερη ενέργεια, τις ψυχικές αντοχές ή τα περισσότερα χρήματα, στα παιδιά της οικογένειας. Παράλληλα μέσα σε αυτό το κλίμα, παραβλέπονται πολλές φορές εκ των πραγμάτων, υποτιμούνται και στο τέλος ίσως καταπιέζονται και αγνοούνται οι εσωτερικές, προσωπικές τους ανάγκες. Δημιουργείται, δηλαδή, ένα δίπολο, μια ζυγαριά που πολλές φορές μετατρέπεται και σε διελκυστίνδα, μεταξύ στις επιθυμίες του προσώπου του γονέα και αυτές του κάθε προσώπου, του κάθε παιδιού. Σαν δηλαδή, να είναι προδιαγεγραμμένος ο «χώρος» μέσα στο σπιτικό όπου θα καταλάβει και θα υπερισχύσει η φροντίδα∙ σαν να χωράει στο σκηνικό η/οι ανάγκη/ανάγκες του ενός από τα δύο «σύμβολα» θα λέγαμε: ή του γονέα ή του παιδιού.

Κάτι τέτοιο, όπως καταλαβαίνουμε, συμβαίνει υπό συνθήκες πίεσης, άγχους και στρες. Οι λόγοι είναι οικονομικοί και κοινωνικοί και ίσως δηλαδή, πολύ περισσότερο θα εφαρμοστεί μια τέτοια λογική από έναν μονογονέα, όπου οι πιέσεις και οι απαιτήσεις είναι εντονότερες. Θα λέγαμε λοιπόν πως όπου δοκιμάζονται οι αντοχές, η ικανοποίηση αναγκών- βασικών ή και δευτερευόντων- ακόμα και πεποιθήσεις ή στάσεις ζωής, «πιστεύω» και επιθυμίες, δοκιμάζονται τα προσωπικά όρια.

Ας μην ξεχνάμε πως οι γονείς είναι πρωτίστως πρόσωπα, είναι ολόκληρες προσωπικότητες που εξελίσσονται, αναπτύσσονται, και επαναπροσδιορίζονται συνεχώς. Οι ανάγκες τους για ξεκούραση, για ανανέωση, φροντίδα σώματος, χαλαρή συνεύρεση με φίλους, υγιή ερωτική ζωή κλπ συμπιέζονται, καταπιέζονται, περιορίζονται, περικόπτονται, διαστρεβλώνονται και πολλές φορές για μεγάλες χρονικές περιόδους.

Η συμπεριφορά αυτή με τον καιρό εγκαθιδρύεται εσωτερικά, συνηθίζεται.  Ο γονέας βιώνει έντονες ενδοψυχικές συγκρούσεις μεταξύ αυτού που «θέλει» και αυτού που έχει μάθει να θεωρεί πως «πρέπει» να κάνει. Κάτι τέτοιο βέβαια, μια τέτοια διαδικασία σχέσης και επικοινωνίας με τον εαυτό του και τον οργανισμό του έχει τις ρίζες του σε ευαίσθητες και κρίσιμες περιόδους ανάπτυξης, όπου «εγγράφονται» και μαθαίνονται τρόποι εξασφάλισης της ευχαρίστησης και της ασφάλειας που είναι απαραίτητες για τη σωστή ανάπτυξη τόσο του συναισθηματικού, όσο και του βιολογικού πεδίου.

Καταλαβαίνουμε έτσι, πως οι γονείς εκείνοι που «χτίζουν» τον «κόσμο» τους μόνο γύρω από τα παιδιά τους, λειτουργούν με βάση ενδοβαλμένα πρότυπα για την ικανοποίηση των απαραίτητων αγαθών, για την ιεράρχηση των αναγκών τους, ακόμα και για τη νοηματοδότηση αυτών. Δηλαδή είναι μόνο υποκειμενικό και με ιδιαίτερη σημασία το τι σημαίνει για τον καθένα: «φροντίζω τον εαυτό μου», «κάνω το καλύτερο για τα παιδιά μου», «προσπαθώ για ό,τι καλύτερο, ό,τι κι αν είναι αυτό», «θυσιάζομαι για τα παιδιά μου», «τα παιδιά μου είναι όλος μου ο κόσμος», «εμένα δε με νοιάζει να περνάω καλά, σημασία έχουν τα παιδιά μου», «εγώ έζησα ό,τι έζησα, τώρα έχουν προτεραιότητα τα παιδιά μου» κλπ.

Ας δούμε όμως και μια άλλη πτυχή. Το γεγονός ότι «πάνε πίσω τον εαυτό τους», όπως συχνά ακούμε, σημαίνει αυτόματα και κάτι άλλο. Η προσπάθεια εξεύρεσης λύσεων για ζητήματα προσωπικά, για θέματα που αφορούν την εξεύρεση για παράδειγμα νέου συντρόφου, τη γνωριμία δικτύου φίλων, ή το να διεκδικήσουν μέσα στην πιεστική και αγχωτική καθημερινότητα να πάνε μια βόλτα, να χαζέψουν ένα περιοδικό ή βιβλίο, να απολαύσουν ένα χυμό/ φαγητό, να κάνουν σωματική εξάσκηση φαντάζουν και είναι πάρα πολύ δύσκολα. Τα βιώνουν ως επιπλέον αγώνα μέσα στη μέρα, την ήδη εξαντλητική με τη φροντίδα των παιδιών. Είναι πιο εύκολο για πολλούς και πολλές το να τα παραγκωνίζουν όλα τα προαναφερόμενα, να τα παραγνωρίζουν ή και να τα αγνοούν τελείως και να προβάλλουν ως δικαιολογία τα παιδιά.

Η ενδοψυχική σύγκρουση που βιώνει ο γονέας αποτυπώνεται με κάποιο άμεσο ή έμμεσο τρόπο και στον τρόπο που σχετίζεται με το παιδί. Πολλές φορές για παράδειγμα καλύπτει το θυμό του και έτσι προκύπτει παθητική επιθετικότητα, ειρωνεία και  υποτίμηση προς το πρόσωπο του παιδιού. Κάτι τέτοιο επιφέρει στην όλη σχέση με το παιδί διατάραξη της πολύτιμης εμπιστοσύνης, και της ασφάλειας που νιώθει το παιδί. Ο γονέας υποτιμάται και απομονώνεται από το παιδί. Η μοναξιά που νιώθουν και τα δύο μέρη παίρνει όλο και μεγαλύτερη διάσταση.

Ο αυτοσεβασμός και η αυτοεκτίμηση που τρέφει ο γονιός για τον εαυτό του, ωστόσο, είναι απαραίτητο να τα βιώνει το παιδί. Ακούγεται αντιφατικό και μπερδεύει το ίδιο το παιδί το να προσπαθεί ο γονέας να του εμφυσήσει αρχές και αξίες, τις οποίες ο ίδιος αναιρεί με τη συμπεριφορά του.  Και εδώ χρειάζεται να είναι σε θέση ο γονιός να αναζητήσει ακόμα και επαγγελματική βοήθεια, εάν το χρειάζεται. Ας έχουμε στο μυαλό μας, πως τα παιδιά μιμούνται. Συνεχώς και κυρίως. Και τα παιδιά δεν έχουν ανάγκη από γονείς- υπερ-ήρωες. Έχουν ανάγκη από αληθινούς ανθρώπους. Από αυθεντικά δοσμένους ανθρώπους στη ζωή.

Είναι λοιπόν πιο διευκολυντικό και για τον ίδιο το γονέα αλλά και για το παιδί του και τη σχέση τους, το να είναι σε θέση να αναγνωρίζει τις ανάγκες του, να διεκδικεί τον «χώρο» που του αναλογεί μέσα στη σχέση αυτή. Να δείχνει αποδοχή, ζεστασιά, βαθιά κατανόηση και ενσυναίσθηση πρωτίστως για τον οργανισμό και τον εαυτό του. Να προσπαθεί να «αγκαλιάσει» χωρίς να κρίνει, επικρίνει και εγκρίνει την «αλήθεια του», όποια κι αν είναι αυτή. Απλά και μόνο επειδή είναι δική του και για αυτό μοναδική και πολύτιμη.

Σπυριδούλα Σταμπολάκη
Ψυχολόγος
Πάροδος Αριστοτέλους, Κουνουπιδιανά
Κρήτη
Κινητό: 6997068640
Email: stampolaki@yahoo.gr