Ζήτησα από τη σύζυγο να φύγει από το σπίτι, αλλά αρνείται. Μπορώ να της κάνω ασφαλιστικά μέτρα;

Κατά το άρθρο 1386 ΑΚ, ο γάμος παράγει για τους συζύγους αμοιβαία υποχρέωση για συμβίωση, εφόσον η σχετική αξίωση δεν αποτελεί κατάχρηση δικαιώματος. Η υποχρέωση για έγγαμη συμβίωση περιλαμβάνει όλες τις υποχρεώσεις, που επιβάλλει, σύμφωνα με τις κρατούσες ηθικές αντιλήψεις και συνήθειες, η έννομη ζωή, μεταξύ των οποίων είναι και η υποχρέωση των συζύγων για συγκατοίκηση. Από αυτήν απορρέει και η αξίωση καθενός από τους συζύγους να χρησιμοποιήσει την οικογενειακή στέγη, καθώς και τα έπιπλα και σκεύη που βρίσκονται μέσα σ` αυτήν, ακόμη και αν δεν ανήκουν στη δική του κυριότητα, αλλά στην κυριότητα του άλλου συζύγου. Έτσι, γίνεται δεκτό στη θεωρία και τη νομολογία ότι ο σύζυγος, που χρησιμοποιεί ή παραμένει στη συζυγική οικία κατά τη διάρκεια του γάμου, ασκεί οικογενειακό δικαίωμα που πηγάζει από τη συζυγική του σχέση.

Εξάλλου, κατά το άρθρο 1393 ΑΚ, σε περίπτωση διακοπής της συμβίωσης, το δικαστήριο μπορεί εφόσον το επιβάλλουν λόγοι επιείκειας ενόψει των ειδικών συνθηκών καθενός από τους συζύγους και του συμφέροντος των τέκνων, να παραχωρήσει στον ένα σύζυγο την αποκλειστική χρήση ολοκλήρου ή τμήματος του ακινήτου που χρησιμεύει για κύρια διαμονή των ίδιων (οικογενειακή στέγη), ανεξάρτητα από το ποιος από αυτούς είναι κύριος ή έχει απέναντι στον κύριο το δικαίωμα της χρήσης του. Η εν λόγω παραχώρηση γίνεται με βάση τις ειδικές συνθήκες του καθενός συζύγου, το συμφέρον των τέκνων και τις αρχές της επιείκειας, οι οποίες είναι δυνατόν να επιβάλλουν κατά περίπτωση η παραχώρηση αυτή να γίνεται και προς τον σύζυγο που δεν έχει εμπράγματο ή ενοχικό δικαίωμα ακίνητο, όπως επίσης να γίνεται με αντάλλαγμα ή χωρίς αντάλλαγμα, το οποίο είναι δυνατόν να υπολογισθεί ή και να μην υπολογισθεί κατά τον καθορισμό της διατροφής, που οφείλει ο υπόχρεος.

Αν υπάρχει επείγουσα περίπτωση ή επικείμενος κίνδυνος, το δικαίωμα του συζύγου να ζητήσει τη ρύθμιση της χρήσης της οικογενειακής στέγης μπορεί να προστατευθεί και προσωρινά με τη διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων. Η ρύθμιση αυτή της χρήσης της συζυγικής στέγης δεν έχει μονιμότητα, με την έννοια ότι αν η διάσταση εξελιχθεί σε διαζύγιο και καταστεί αμετάκλητη η σχετική δικαστική απόφαση, η τύχη της εν λόγω στέγης θα κριθεί με βάση τους γενικούς κανόνας του εμπραγμάτου ή του ενοχικού δικαίου (λ.χ. με βάση την κυριότητα ή την ύπαρξη μισθωτικής σχέσης) και όχι με βάση την ειδική αυτή ρύθμιση, που υπόκειται και σε αναθεώρηση όταν οι περιστάσεις το επιβάλλουν. Από τα παραπάνω συνάγεται, ότι με τη διάσταση των συζύγων παύει να υφίσταται αξίωση για συμβίωση και κατ` επέκταση για συνοίκηση.

Το γεγονός όμως αυτό δεν δίνει το δικαίωμα στο σύζυγο, που είναι κύριος και νομέας της οικογενειακής στέγης, να αξιώσει την άμεση απομάκρυνση του άλλου συζύγου από αυτήν και την απόδοση της χρήσης της αποκλειστικά σ` αυτόν με επίκληση των αντίστοιχων δικαιωμάτων του, αφού πλέον η χρήση της οικογενειακής στέγης αποτελεί αντικείμενο, είτε συναινετικής ρύθμισης, είτε ρύθμισης κατ` αρθρ. 1393 ΑΚ ύστερα από αγωγή κατά τη διαδικασία των γαμικών διαφορών ή αίτηση για προσωρινή ρύθμιση της κατάστασης κατ` αρθρ. 735 ΚΠολΔ. Μέχρι τότε, ο σύζυγος που δεν είναι κύριος ή νομέας της οικογενειακής στέγης, δικαιωματικά παραμένει σ` αυτήν με βάση είτε τη διάταξη του αρθρ. 1386 ΑΚ, είτε τη διάταξη του αρθρ. 1393 ή και 361 ΑΚ και η άρνηση του συνεπώς να αποδώσει τη χρήση της στον άλλο σύζυγο, που είναι κύριος και νομέας, δεν συνιστά αντιποίηση της νομής του, που εξακολουθεί να ασκείται μέσω αυτού ως κατόχου δυνάμει της έννομης σχέσης του γάμου (ΠΠρΑΘ 235/1996 δημ.Αρμ., Βασ. I Μπρακατσούλα Ασφαλιστικά Μέτρα, Δ` έκδ. σ. 676 – 679).

Το δικαστήριο βεβαίως έχει το δικαίωμα να διατάξει κάθε πρόσφορο ασφαλιστικό μέτρο που υπαγορεύεται από τις περιστάσεις, για τη ρύθμιση των σχέσεων των συζύγων από το γάμο και των σχέσεων γονέων και τέκνων. Ιδίως να διατάξει τη μετοίκηση ενός από τους συζύγους, να ορίσει ποια πράγματα δικαιούται αυτός να παραλάβει για τη χωριστή του εγκατάσταση, να καθορίσει τον τρόπο με τον οποίο ο κάθε σύζυγος θα χρησιμοποιεί το ακίνητο όπου διαμένουν ή τα έπιπλα και σκεύη που χρησιμοποιούν από κοινού.

Υπό τα δεδομένα που θέτετε και δη εφόσον μισθωτής είναι ο σύζυγος, που επιθυμεί τη διακοπή της συμβίωσης, μπορούν να ασκηθούν ασφαλιστικά μέτρα μετοίκησης της συζύγου. Το αίτημα θα έχει περιεχόμενο την αποκλειστική χρήση από την πλευρά του αιτούντος και την υποχρέωση της συζύγου να αποδώσει σ’ αυτόν την κατοχή του ακίνητου. Για να οδηγηθεί το δικαστήριο σε τέτοια απόφαση θα πρέπει να αποδεικνύεται με κάποιον τρόπο η διακοπή της συμβίωσης και τα περιστατικά που την κατέστησαν αναγκαία. Αυτό συνήθως στην πράξη γίνεται με άσκηση, προηγουμένως, αγωγής διαζυγίου.

Κωνσταντίνα Αθανασίου
Δικηγόρος
Πατησίων 154, Αθήνα
Τ.Κ 11257
Τηλ: 210 – 8675160
Κινητό: 6944 620176
Fax: 210 – 8676521
Email: konathanasiou00@gmail.com
Web: http://avlawyers.gr/