Πώς μπορεί το παιδί να εκφράσει το πένθος του μέσα από παιχνίδια και ασκήσεις τέχνης (photo-video)

Όλοι οι άνθρωποι συχνά αισθανόμαστε και χαρούμενοι και λυπημένοι. Είμαστε γενναίοι, αλλά φοβόμαστε κιόλας. Είμαστε αδύναμοι και ισχυροί μαζί.

Φαντάσου ένα άτομο που για πρώτη φορά νιώθει καλά μετά το θάνατο ενός αγαπημένου του προσώπου. Το αίσθημα της χαράς ακολουθεί η ντροπή. «Υποτίθεται ότι είμαι δυστυχισμένος/η. Πώς μπορώ να χαμογελάσω ξανά και να νιώσω όμορφα όταν ο αγαπημένος μου άνθρωπος είναι νεκρός;». Παρόλο που το άτομο αυτό γνωρίζει καλά ότι το ένα συναίσθημα δεν αναιρεί το άλλο, μπορεί να αισθανθεί ενοχές ή σύγχυση όταν βιώνει συναισθήματα, όπως ευτυχία, χαρά ή ελπίδα για το μέλλον εν μέσω θλίψης και πένθους.

Εμείς οι άνθρωποι συχνά αισθανόμαστε πολλά και διαφορετικά συναισθήματα ταυτόχρονα. Αυτό συμβαίνει σε κάθε στιγμή της ζωής μας είτε βιώνουμε πένθος είτε όχι. Η θλίψη περιλαμβάνει τόσα πολλά συναισθήματα, τα οποία μεταβάλλονται διαρκώς, αλληλοκαλύπτονται και εξελίσσονται. Δυσκολευόμαστε όταν βιώνουμε φαινομενικά αλληλοσυγκρουόμενα συναισθήματα. Υποθέτουμε ότι τα συναισθήματα αυτά ακυρώνουν το ένα το άλλο, αλλά να ποια είναι η αλήθεια. Μπορούν να υπάρξουν ταυτόχρονα και 2 και 3 και 4 αντίθετα μεταξύ τους συναισθήματα.

Για παράδειγμα: Σε σημαντικές στιγμές και ορόσημα μπορείς να αισθανθείς χαρά, ευτυχία και περηφάνια, αλλά συγχρόνως και θλίψη επειδή κάποιος αγαπημένος σου δεν είναι παρών. Νιώθεις την αγάπη των γύρων σου και τη συμπαράσταση-υποστήριξη, αλλά παράλληλα αισθάνεσαι μόνη λόγω της απουσίας ενός ανθρώπου που αγαπούσες και δεν είναι πια στη ζωή. Τέλος μπορεί να αισθάνεσαι εξαιρετικά φοβισμένος/η για το πώς θα είναι η ζωή σου από δω και πέρα χωρίς τον αγαπημένο σου, αλλά και γενναίος/α όταν αντιμετωπίζεις προκλήσεις και επώδυνα συναισθήματα.

Μερικές φορές όταν ζεις πενθώντας κάποιον που έχασες, αισθάνεσαι παράδοξο το γεγονός ότι ορισμένες εμπειρίες μπορούν να σου προκαλέσουν ευχάριστα συναισθήματα. Όταν ένα άτομο βιώνει ένα ευρύ φάσμα συναισθημάτων, μπορεί να αισθάνεται λιγότερο διατεθειμένο να τα εκδηλώσει και συχνά τα χαρακτηρίζει λάθος.

Τα παιδιά τείνουν να είναι πιο ευέλικτα σε σχέση με τους ενήλικες, από την άποψη ότι δεν βάζουν αυθαίρετα εμπόδια στη σκέψη τους. Τώρα είναι μία καλή στιγμή να βοηθήσεις το παιδί σου να καταλάβει ότι οι πολύπλοκες συναισθηματικές εμπειρίες είναι φυσιολογικές.

Οι δύο ακόλουθες ασκήσεις έχουν στόχο να βοηθήσουν τα παιδιά να αυξήσουν την ευελιξία τους, αλλά και την αποδοχή και την κατανόηση των συναισθημάτων τους. Θα βοηθήσουν το παιδί να αντιμετωπίσει τη θλίψη του, αλλά και όποιο άλλο αρνητικό συναίσθημα παρουσιαστεί. Όπως θα δεις και οι δύο παρακάτω ασκήσεις σε καθοδηγούν μέχρι ενός σημείου, αλλά από κει και πέρα σου αφήνουν το περιθώριο να αυτοσχεδιάσεις.

Άσκηση 1: Παίξτε με τα χρώματα για να εξερευνήσετε τα συναισθήματά σας.

Για την παρακάτω άσκηση θα χρειαστείτε τα εξής υλικά:

Νερομπογιές

Πινέλα

Παλέτα

Κόλλες χαρτί ή καμβά

Μολύβι ή στυλό

Μία λίστα με όσο το δυνατόν περισσότερα συναισθήματα.

Το concept είναι το εξής: Όπως είπαμε και πριν, ένα άτομο μπορεί να βιώνει περισσότερα από ένα συναίσθημα ταυτόχρονα και συχνά τα συναισθήματα αυτά έρχονται σε σύγκρουση μεταξύ τους. Δύο αντίθετα συναισθήματα δεν ακυρώνουν το ένα το άλλο, αλλά συναντιούνται και συμπορεύονται για να δημιουργήσουν μία εντελώς νέα εμπειρία (όπως αυτό που λέμε γλυκόπικρη αίσθηση).

Το βίντεο στο τέλος του άρθρου θα σε βοηθήσει, καθώς περιέχει περισσότερες λεπτομέρειες.

Για αρχή ξεκίνα κάνοντας μία συζήτηση: Δώσε στα παιδιά να καταλάβουν τι ακριβώς θέλεις να κάνετε. Ο τρόπος με τον οποίο θα πλαισιώσεις τη συζήτηση θα εξαρτηθεί από την ηλικία και τις εμπειρίες των παιδιών. Μπορείς να τους κάνεις ερωτήσεις, να τους πεις μία ιστορία και να δεις αντιδράσεις κ.τ.λ.

Ανεξάρτητα από το πώς θα επιλέξεις να προσεγγίσεις τα παιδιά, ένας πίνακας θα σε βοηθήσει να καταγράψεις τις απαντήσεις που θα σου δώσουν είτε έχεις απέναντί σου ένα παιδί ή περισσότερα.

Πώς αντιδρά λοιπόν το κάθε παιδί στη θλίψη;

Κάποια αισθάνονται έντονα συναισθήματα, ενώ άλλα έχουν ψυχοσωματικές αντιδράσεις, όπως πόνο στο στομάχι ή πνίξιμο στο λαιμό και άλλα. Εσύ οφείλεις να καταγράψεις όλα όσα σου πουν τα παιδιά.

Αφού τελειώσετε την εποικοδομητική συζήτηση δεν έχεις παρά να ανακατέψεις κυριολεκτικά τα συναισθήματα.

Βγάλτε όλα σας τα υλικά στο τραπέζι και στη συνέχεια κάνε το εξής: Ρώτησε το παιδί «Πώς αισθάνεσαι όταν σκέφτεσαι το τάδε αγαπημένο σου πρόσωπο που έφυγε από τη ζωή». Αν το παιδί σου απαντήσει π.χ. «Είμαι λυπημένος/η», τότε το ρωτάς: «Αν η λύπη ήταν χρώμα, τι χρώμα θα ήταν;».  Σου απαντάει π.χ. μπλε. Βάζεις λίγο μπλε χρώμα στην παλέτα. «Τι άλλο αισθάνεσαι;». «Μου λείπει». Και προχωράς αναλόγως. Τοποθέτησε και το δεύτερο χρώμα στο ίδιο «αυγουλάκι» της παλέτας και ανακάτεψε τα δύο χρώματα μαζί. Έτσι θα δείξεις στο παιδί ότι τα συναισθήματα δεν ακυρώνουν το ένα το άλλο, αλλά αντίθετα συνδυάζονται και συνυπάρχουν δημιουργώντας πολλές φορές ένα νέο και τελείως διαφορετικό συναίσθημα.

Αν θες να τραβήξεις την άσκηση λίγο παραπέρα, μπορείς να ζωγραφίσεις στον καμβά ή στις λευκές κόλλες κύκλους και να ζητήσεις από τα παιδιά να χρωματίσουν τους κύκλους αυτούς με τα χρώματα που έφτιαξαν και στη συνέχεια να δώσουν από ένα καινούργιο όνομα στα χρώματα αυτά.

Άσκηση 2: Χρησιμοποίησε την άμμο για να αναδείξεις τα ανάμεικτα συναισθήματα ενός παιδιού.

Για την άσκηση αυτή θα χρειαστείς τα εξής υλικά:

Χρωματιστή άμμο

Διαφανές γυάλινο ή πλαστικό δοχείο με καπάκι

Χωνί

Η άσκηση αυτή μοιάζει πολύ με την προηγούμενη μόνο που αντί για νερομπογιές χρησιμοποιούμε χρωματιστή άμμο. Και στην άσκηση νούμερο δύο πρέπει να προηγηθεί μία συζήτηση παρόμοια με αυτή που αναφέρθηκε στην παραπάνω άσκηση.

Όπως πριν, έτσι και εδώ ζητάμε από το παιδί να εκφράσει τα συναισθήματά του και αφού το κάνει του ζητάμε να δώσει ένα χρώμα για κάθε του συναίσθημα. Ανάλογα π.χ. με το πόσο θλιμμένο νιώθει, τοποθετούμε στο δοχείο αντίστοιχη ποσότητα. Στο τέλος αφήνουμε λίγο χώρο στο δοχείο ώστε να ανακατέψουμε τα χρώματα και συζητάμε με τα παιδιά το αποτέλεσμα.

Τα συναισθήματα, όσο αντίθετα και αν είναι, μπορούν να συνυπάρξουν και ένα παιδί μέσα από τις παραπάνω ασκήσεις θα μπορέσει να το κατανοήσει.

Πηγή: whatsyourgrief.com