Δεν τιμωρώ τα παιδιά μου όταν παραφέρονται και ο λόγος είναι αυτός

Οι αναμνήσεις ξέρουν και παίζουν με το μυαλό μας περίεργα παιχνίδια. Μερικές φορές έρχονται στο μυαλό μας τα πιο παλαβά, τα πιο τυχαία πράγματα και άλλες φορές πάμε σούπερ μάρκετ για κάτι συγκεκριμένο αλλά μόλις μπαίνουμε μέσα ξεχνάμε τι θέλαμε.

Έτσι και πριν από μερικές μέρες μου ήρθε στο μυαλό έντονα μία ανάμνηση που πίστευα ότι είχα διαγράψει από το μυαλό μου. Όταν ήμουν πιο νέα εργαζόμουν σαν babysitter και για πολύ καιρό κρατούσα πέντε μέρες την εβδομάδα ένα πανέμορφο αγοράκι, το οποίο είχε μία αδερφή μεγαλύτερη που πήγαινε σε ιδιωτικό σχολείο και γύρναγε αργά το απόγευμα σπίτι. Σπάνια την έβλεπα. Μία μέρα χρειάστηκε να μείνω παραπάνω από το συνηθισμένο και όσο περίμενα τους γονείς να μαγειρέψουν πρόσεχα εγώ τα παιδιά.

Μόλις κάτσαμε στο τραπέζι ξαφνικά και χωρίς λόγο το κοριτσάκι χτύπησε το μικρό της αδερφό. Η μαμά της, της έβαλε τις φωνές και της είπε να κάτσει στα σκαλιά για ένα λεπτό. Το κοριτσάκι δεν την άκουσε και η μαμά που πείναγε όλη μέρα στη δουλειά και ήθελε να φάει – είχε και το μωρό να κλαίει – την αγνόησε και δεν το συνέχισε. Θυμάμαι ότι σκέφτηκα το εξής: Το κοριτσάκι έπρεπε να τιμωρηθεί γι’ αυτό που έκανε και απορούσα γιατί οι γονείς το αφήσανε έτσι. Πώς αλλιώς θα μάθαινε ότι απαγορεύεται να χτυπάει τον αδερφό της;

Είναι πολύ αστείο που όσοι δεν έχουν παιδιά πιστεύουν ότι ξέρουν τα πάντα και κρίνουν πολύ εύκολα… μέχρι να μπουν οι ίδιοι στο χορό…

Είμαι και εγώ της ίδιας άποψης με πολλούς γονείς και μη γονείς ότι τα παιδιά πρέπει να τιμωρούνται γιατί μόνο έτσι θα μάθουν να συμπεριφέρονται σωστά. Λογικό, έτσι δεν είναι; Ή μήπως όχι; Έτσι μάθαμε από τους παππούδες και τους γονείς μας, το ίδιο κάνουμε και εμείς, μήπως όμως υπάρχει καλύτερος τρόπος και δεν το ξέρουμε;

Μόνο όταν έγινα και εγώ μάνα και απέκτησα μία υπέροχη κόρη κατάλαβα πόσο λάθος ήταν η σκέψη και η νοοτροπία που είχα τόσο καιρό γύρω από το δίπτυχο παιδί-τιμωρία. Μετάνιωσα για πολλά απ’ όσα είχα πει. Η αγαπημένη μου συγγραφέας Sarah Ockwell-Smith έκανε την εξής παρατήρηση και άλλαξε άρδην τον τρόπο που σκεφτόμουν: «Μόλις αλλάξεις γνώμη για την άτακτη και χειραγωγική συμπεριφορά του παιδιού σου που αγωνίζεται να κατανοήσει τον κόσμο με έναν ανώριμο ακόμα εγκέφαλο, τότε αλλάζεις αυτόματα συμπεριφορά ως γονέας και στον τρόπο που ασκείς την πειθαρχία».

Η συμπεριφορά αυτών των μικρών πλασμάτων, η οποία ώρες-ώρες είναι ακατανόητη και απαράδεκτη δεν μπορεί πάντα να αποκατασταθεί μέσω της τιμωρίας ή άλλων μορφών ελέγχου. Ευτυχώς το κατάλαβα έγκαιρα και ξεκίνησα από νωρίς να ψάχνω άλλους τρόπους για να αντιμετωπίσω την κακή συμπεριφορά της κόρης μου, η οποία μόνο εμένα έχει στον κόσμο και με εμπιστεύεται απόλυτα.

Κάτι σημαντικό. Όσοι τρόποι πειθαρχίας αναφερθούν στο συγκεκριμένο άρθρο αφορούν παιδιά και όχι νήπια ή μωρά.

Λίγο από εμπειρία λίγο μετά από αρκετό ψάξιμο, ανακάλυψα ότι ο πιο αποτελεσματικός και σωστός τρόπος να μάθεις στα παιδιά σου να συμπεριφέρονται σωστά και να γίνουν κάποτε οι καλύτεροι άνθρωποι που μπορούν που είναι και ο τελικός μας στόχος είναι η πειθαρχία και όχι η τιμωρία.

Ξέρω ότι μερικοί από εσάς κοιτάζετε την οθόνη αυτή τη στιγμή και λέτε «πειθαρχία και τιμωρία δεν είναι το ίδιο πράγμα;». Δεν είναι. Συχνά οι δύο αυτές έννοιες συγχέονται, αλλά η σημασία τους είναι εντελώς διαφορετική.

Η πειθαρχία σημασιολογικά συνδέεται με τους μαθητές του Ιησού. Όπως εκείνοι πειθάρχησαν και υπάκουαν στο Χριστό και στις διδαχές Του έτσι και το παιδί πρέπει να υπακούει και να πειθαρχεί στις εντολές και τα διδάγματα των γονιών του.

Η τιμωρία από την άλλη μεριά σημαίνει να επιβάλεις ποινές ή κυρώσεις σε κάποιον για ένα αδίκημα που διέπραξε. Βασίζεται στο φόβο ή και στον πόνο που προκαλεί.

Τώρα που γνωρίζουμε τους ορισμούς των δύο αυτών εννοιών ποιες είναι οι πραγματικές διαφορές μεταξύ τους και πώς μπορούμε να τις εφαρμόσουμε στην ανατροφή των παιδιών μας;

Στόχος της πειθαρχίας είναι τα παιδιά να μάθουν τις φυσικές συνέπειες της συμπεριφοράς τους και να διδαχτούν πώς θα τη διορθώσουν ή θα την αλλάξουν την επόμενη φορά. Σκοπός είναι να δώσουμε στο παιδί τα εργαλεία ώστε να ελέγχει τη συμπεριφορά και τα όριά του μόνο του. Ο γονιός με την πειθαρχία ελέγχει την αντίδραση του παιδιού και όχι τη συμπεριφορά του. Επιπλέον ίσως το πιο σημαντικό είναι ότι ο γονιός αναγνωρίζει και σέβεται τα συναισθήματα του παιδιού του.

Η τιμωρία κάνει τα παιδιά να αισθάνονται «κακά» και επικεντρώνεται στο γονέα που ελέγχει τη συμπεριφορά του παιδιού του μέσω διαφόρων τακτικών, όπως η χειραγώγηση, το ξύλο και οι απειλές ώστε να του δώσει ένα μάθημα.

Το πρόβλημα με την τιμωρία είναι ότι δεν λειτουργεί. Βραχυπρόθεσμα ίσως ναι, μακροπρόθεσμα όμως ενθαρρύνει τις άσχημες αντιδράσεις και τα ψέματα εκ μέρους του παιδιού, πάνω απ’ όλα όμως καταστρέφει τη σχέση γονέων και παιδιών. Τα παιδιά με την τιμωρία κάνουν πράγματα από φόβο ή κρύβονται για να μην πιαστούν.

Η τιμωρία μαθαίνει στα παιδιά να συμπεριφέρονται καλά όταν κάποιος τα παρακολουθεί αλλά δεν τα μαθαίνει πώς να βελτιωθούν μεγαλώνοντας. Προσπαθούμε να τα ελέγξουμε πιστεύοντας ότι ο έλεγχος είναι ο μόνος τρόπος να αποκτήσουν την επιθυμητή συμπεριφορά ή να διώξουν την ανεπιθύμητη. Ως ενήλικες ακούμε ξανά και ξανά ότι το μόνο άτομο που μπορεί να ελέγξει τα παιδιά είναι ο γονιός επομένως είναι φυσικό ο γονιός να εκλογικεύει τον τρόπο που επιλέγει να το κάνει.

Με ποιους τρόπους μπορούμε να πειθαρχήσουμε στα παιδιά μας; Η σωστή σειρά είναι η εξής:

1. Σωστή συμπεριφορά εκ μέρους των γονέων
2. Καθορισμός ορίων
3. Επιβολή κανόνων αποφεύγοντας τις ακραίες συμπεριφορές
4. Ανταπόκριση σε ανεκπλήρωτες ή διαλυμένες προσδοκίες με φυσικές ή λογικές συνέπειες
5. Εύρεση λύσεων

Με αυτό τον τρόπο διδάσκουμε τα παιδιά μας ότι υπάρχουν κανόνες που πρέπει να τηρούνται και ότι δεν είναι σωστό κανείς να τους παραβαίνει. Αυτό που θέλουμε είναι να καταλάβουν και να τα βοηθήσουμε να βρουν μία λύση όταν παραβιάζουν έναν κανόνα ώστε να μπορέσουν να το διορθώσουν μόνα τους. Προσφέρουμε στα παιδιά μας τα εργαλεία για να συμπεριφέρονται σωστά και όχι να συμπεριφέρονται σωστά επειδή φοβούνται μήπως τιμωρηθούν.

Τα παιδιά συμπεριφέρονται άσχημα επειδή μέσα τους ακόμα μαθαίνουν να ξεχωρίζουν το σωστό από το λάθος. Κανένα παιδί δεν είναι κακό. Ίσως τα δεδομένα να έχουν αλλάξει και να μην έχει καταφέρει ακόμα να προσαρμοστεί ή ίσως του συμβαίνει κάτι άλλο. Όπως και να έχει πρέπει πάντα να βλέπουμε τη συμπεριφορά τους ως δικαιολογία για να τους διδάξουμε ένα μάθημα. Το τονίζω. Να τους διδάξουμε ένα μάθημα και όχι να τους δώσουμε ένα μάθημα. Όταν λέμε «δίνω ένα μάθημα σε ένα παιδί» αυτόματα προκαλούμε άσχημους συνειρμούς γιατί έτσι μαθαίνει ότι θα του συμβεί κάτι κακό όταν παραφερθεί. Όταν όμως του διδάσκεις ένα μάθημα το μαθαίνεις να καταλαβαίνει το λάθος του και να προσπαθεί να το διορθώσει.

Όλοι θέλουμε τα παιδιά μας να είναι ηθικά και να έχουν αξίες και κάνουμε το καλύτερο μπορούμε για να τους ενσταλάξουμε τις δικές μας. Θέλουμε μεγαλώνοντας να υιοθετήσουν τις δικές μας πεποιθήσεις και όχι να τα αναγκάσουμε να τις δεχτούν.

Το ξύλο, οι φωνές και η χειριστική συμπεριφορά απέναντι στα παιδιά έχει τα επιθυμητά αποτελέσματα αλλά για λίγο. Αν κοιτάξεις μακροπρόθεσμα τότε θα καταλάβεις ότι ούτε η τιμωρία ούτε ο έλεγχος ούτε η προσπάθεια να τους επιβληθούμε έχει σημασία. Μόνο η υπομονή. Μόνο έτσι το παιδί θα αντιδράσει με ενσυναίσθηση, σεβασμό και καλοσύνη.

Μπορούμε να τα καταφέρουμε και να είμαστε αποτελεσματικοί. Είναι στο χέρι μας να μεγαλώσουμε σωστούς ανθρώπους διατηρώντας παράλληλα μία όμορφη σχέση εμπιστοσύνης μαζί τους. Χρειάζεται πολλή δουλειά αλλά αξίζει τον κόπο και το ξέρω από πρώτο χέρι. Εξαρτάται από εμάς και τις ενέργειές μας. Δεν υπάρχουν κακά παιδιά, απλά ανεπιθύμητες συμπεριφορές.

Πηγή: scarymommy.com