Αλεξάνδρα Καππάτου για τη γονεϊκή αποξένωση μέρος Β: Η σχέση παιδιού-πατέρα μετά το διαζύγιο | Γιατί μεγαλώνει η απόσταση

Το Singleparent.gr σε συνεργασία με την ψυχολόγο, παιδοψυχολόγο και συγγραφέα κυρία Αλεξάνδρα Καππάτου ετοίμασαν ένα μεγάλο αφιέρωμα για τη γονεϊκή αποξένωση, τη συνεπιμέλεια , τις συνέπειες στο παιδί αλλά και στο τί μπορούν να κάνουν οι γονείς (δείτε το πρώτο μέρος στον παρακάτω σύνδεσμο) 

Η κυρία Αλεξάνδρα Καππάτου για τη γονεϊκή αποξένωση μέρος Α’ | Το αποξενωμένο παιδί: Σημάδια και συνέπειες

Ευχαριστούμε την κυρία Καππάτου και σας παρουσιάζουμε το Β’ μέρος ενός πολύτιμου άρθρου-οδηγό για όλους εμάς.

Η σχέση με τον πατέρα μετά το διαζύγιο

Ακόμα κι αν ο πατέρας δεν έχει την επιμέλεια του παιδιού μετά τον χωρισμό, ο ρόλος του στη ζωή του παραμένει απολύτως σημαντικός.

Η καλή σχέση μπαμπά – παιδιών μετά το διαζύγιο φαίνεται ότι βοηθάει τα παιδιά να αποδώσουν καλύτερα στο σχολείο ενώ έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες να εμπιστευτούν στους γονείς τους ό,τι τα προβληματίζει (Amato & Gilbret, 1999).

Όταν λέμε καλή σχέση, εννοούμε να είναι ουσιαστικά ενεργός στη ζωή του παιδιού και να μη δίνει το «παρών» μόνο όταν είναι η σειρά του. Μπορεί π.χ. να μιλάνε καθημερινά στο τηλέφωνο, ή να το βοηθάει με τα μαθήματα του σχολείου, ή να συζητάνε για έναν τσακωμό που είχαν με τους φίλους τους , να το πηγαίνει σε δραστηριότητες κ.λπ.

Επίσης, η καλή σχέση με τον πατέρα μετά το διαζύγιο συμβάλλει στην υψηλότερη αυτοεκτίμηση των παιδιών, μειώνει τις πιθανότητες για παραβατική συμπεριφορά αλλά και για κατάθλιψη. Μάλιστα η καλή σχέση με έναν πατέρα που ζει εκτός σπιτιού φαίνεται ότι είναι πιο προστατευτική για τα παιδιά απ’ ό,τι η λιγότερο καλή σχέση με έναν πατέρα με τον οποίο ζουν μαζί! (Booth, Scott & King, 2010).

Αντίθετα, η στέρηση του γονιού μετά το χωρισμό φαίνεται ότι προκαλεί ένα ρήγμα στον πρωταρχικό δεσμό που σχηματίζεται μεταξύ παιδιού και γονιών από την αρχή της σχέσης τους, γεμίζοντας τα παιδιά με ανασφάλεια (Murray & Nair, 2005 /Emery, Potter, Ocker, Rowen, Tonrello, & Xu, 2013). Το ρήγμα αυτό όμως γίνεται αισθητό και στους μπαμπάδες που σε σχετική έρευνα (Kruk, 2010) ανέφεραν ότι μετά το χωρισμό ένιωσαν το κενό που δημιουργήθηκε ανάμεσα στους ίδιους και τα παιδιά και την απώλεια της αίσθησης σταθερότητας στη ζωή τους.

Γιατί μεγαλώνει η απόσταση ανάμεσά τους;

Συχνά ωστόσο φαίνεται ότι οι μπαμπάδες απομακρύνονται από τα παιδιά μετά το χωρισμό.

Σχετική έρευνα (Scott, Booth, King & Johnson, 2007) η οποία διήρκεσε 5 χρόνια και έγινε σε παιδιά οι γονείς των οποίων σε κάποιες περιπτώσεις έμειναν μαζί ενώ σε άλλες χώρισαν μέσα σε αυτή την περίοδο, έδειξε τα εξής:

Η απομάκρυνση των παιδιών (που στο τέλος της έρευνας ήταν πια στην εφηβεία) από τους μπαμπάδες τους ήταν πολύ πιο έντονη στις περιπτώσεις που οι γονείς χώρισαν (56%) απ’ ότι στις περιπτώσεις που οι γονείς ήταν ακόμα μαζί (28%).

Το 48% των παιδιών που οι γονείς τους ήταν ακόμα μαζί δήλωσαν ότι είχαν πολύ στενή σχέση με τον πατέρα τους. Το αντίστοιχο ποσοστό στα παιδιά με χωρισμένους γονείς ήταν 25%.

Αυτό μπορεί να συμβαίνει για διάφορους λόγους. Κάποιες μελέτες ισχυρίζονται ότι οι μπαμπάδες με χαμηλότερο μορφωτικό επίπεδο είναι πιο πιθανό να είναι λιγότερο ενεργοί στη ζωή του παιδιού (Coley & Hernandez, 2006). Αντίθετα, οι μπαμπάδες με υψηλότερη μόρφωση, φαίνεται ότι είναι πιο συνειδητοποιημένοι ως προς τον πατρικό τους ρόλο (Peters & Ehrenberg, 2008).

Επίσης, η παρουσία ενός νέου συντρόφου στη ζωή της πρώην συζύγου του μπορεί να τροφοδοτήσει μία σύγκρουση των ενηλίκων στο περιβάλλον του παιδιού και να συντελέσει στην απομάκρυνση του πατέρα έστω και πρόσκαιρα έως ότου εξομαλυνθεί η κατάσταση (Adamson & Pasley, 2006).

Αν μάλιστα αυτή η σχέση καταλήξει σε γάμο, ο πατέρας είναι ακόμα πιο πιθανό να πάρει μεγαλύτερη απόσταση από τη ζωή του παιδιού (Cooney, Hutchinson and Leather, 1995 / Henderson & Taylor, 1999 / Pryor, 2004).

Επιπλέον, η απομάκρυνση είναι ένα ισχυρότερο ενδεχόμενο αν το παιδί είναι κορίτσι, καθώς οι μπαμπάδες συχνά θεωρούν ότι έχουν πιο πολλά κοινά με τους γιούς ή ότι μπορούν να τους προσεγγίσουν καλύτερα. (Coley & Hernandez, 2006 / Hohman-Mariott,2011/ Peters & Ehrenberg, 2008).

Εκτός από το φύλο, και η ηλικία των παιδιών φαίνεται ότι παίζει κάποιο ρόλο καθώς όσο πλησιάζουν στην εφηβεία και επιζητάνε περισσότερη ανεξαρτησία, τόσο πιο πιθανό είναι ο πατέρας να αποσυρθεί ακόμα περισσότερο από τη ζωή τους (Larson & Richards,1994 / King et al., 2004 /King, 2006). Ο χρόνος πάντως φαίνεται ότι επηρεάζει τη σχέση πατέρα – παιδιού μετά το χωρισμό και με άλλον τρόπο, καθώς όσο αυτός περνάει τόσο πιο αδύναμος γίνεται ο δεσμός μεταξύ τους (Peters & Ehrenberg, 2008).

Όπως ρόλο παίζει και η στάση της μητέρας. Οι μπαμπάδες που έχουν πειστεί ότι η πρώην σύντροφός τους είναι καλή μητέρα για τα παιδιά τους, είναι πιο πρόθυμοι να συμμετέχουν σε ό,τι χρειαστεί στο μεγάλωμά τους (Flouri, 2006)

Από άλλες έρευνες φαίνεται ότι οι μπαμπάδες που αναγκαστικά περνάνε λιγότερο χρόνο με τα παιδιά, γίνονται συχνά πιο επιτρεπτικοί και ασχολούνται κυρίως με διασκεδαστικά πράγματα από φόβο μην τα χάσουν στην περίπτωση που γίνουν πιο «παρεμβατικοί» ή «αυστηροί» όπως συχνά οφείλει να κάνει ένας γονιός (Stewart, 1999 / Bastaits et al., 2014)

Η οικονομική κατάσταση του πατέρα, φαίνεται επίσης ότι έχει κάποια σημασία, αφού όπως έχουν δείξει έρευνες (Thomson et al., 1994 /White, Roosa, Weaver, & Nair, 2009), η έλλειψη ευμάρειας μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τη σχέση με τα παιδιά.
Πάντως, η απομάκρυνση μπορεί να οφείλεται και σε ψυχολογικούς λόγους καθώς οι χωρισμένοι γονείς, συχνά –για έως και δύο χρόνια- μετά το διαζύγιο βιώνουν συμπτώματα άγχους, κατάθλιψης, ευερεθιστότητα κ.λπ. και τους είναι δύσκολο να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των παιδιών που σε μια τέτοια περίοδο είναι ιδιαίτερα αυξημένες.

Μπορεί φυσικά να ευθύνονται και άλλοι παράγοντες όπως ο θυμός ή άλλα αρνητικά συναισθήματα που μπορεί να κουβαλάει ο πατέρας μετά τον χωρισμό, η ύπαρξη μιας νέας σχέσης στη ζωή του, καθώς και τα προβλήματα που υπήρχαν στο γάμο πριν τον χωρισμό και η ήδη τραυματισμένη σχέση με το παιδί (Amato & Booth, 1996)κ.λπ.

Σε έρευνα που διήρκεσε 20 χρόνια και στην οποία μπήκαν στο μικροσκόπιο οι σχέσεις 173 παιδιών με τους γονείς τους πριν και μετά το χωρισμό, ένας νέος γάμος του πατέρα σε σύντομο χρόνο από το διαζύγιο, φάνηκε ότι επηρέασε τη σχέση του με τα παιδιά. Σύμφωνα με την ίδια έρευνα οι άντρες ήταν και αυτοί που παντρεύονταν ξανά πρώτοι μετά το διαζύγιο σε συγκριτικά μεγαλύτερο ποσοστό από τις γυναίκες. Ενδεικτικά να πούμε ότι 24% των αντρών ξαναπαντρεύτηκε μέσα στον πρώτο χρόνο από το διαζύγιο ενώ το αντίστοιχο ποσοστό στις γυναίκες ήταν 12%. Το ένα τρίτο των παιδιών που συμμετείχαν στην έρευνα, δήλωσαν ότι ο νέος γάμος του γονιού τους ήταν πιο δύσκολα διαχειρίσιμος απ’ ό,τι το διαζύγιο και μάλιστα για τους περισσότερα από αυτά τα παιδιά, ο γάμος του πατέρα τους, τούς ήταν πιο δύσκολος από της μητέρας τους. Κι αυτό γιατί κατά τη γνώμη τους επηρέασε σημαντικά τη σχέση τους μαζί του. Από τα παιδιά που δήλωσαν ότι η σχέση με τον πατέρα τους χειροτέρεψε μετά το διαζύγιο, το συντριπτικό ποσοστό είχαν δει τον πατέρα τους να ξαναπαντρεύεται μέσα σε ένα μόλις χρόνο από το διαζύγιο (Ahrons & Tanner, 2003 /Ahrons, 2004)

Παλιότερη έρευνα (Dudley, 1991) έδειξε ότι άλλοι λόγοι που συντελούν στην απομάκρυνση του πατέρα μετά το διαζύγιο είναι οι κακές σχέσεις με τη μητέρα, προσωπικά προβλήματα και η φυσική απόσταση (π.χ. μένουν πολύ μακριά από τα παιδιά) Κι άλλες έρευνες έχουν δείξει επίσης ότι όσο πιο συγκρουσιακό είναι το διαζύγιο, τόσο μεγαλύτερες είναι και οι δυσκολίες που προκύπτουν στη σχέση πατέρα – παιδιού μετά από αυτό (Berline, Boris, & Zeanah, 2011).

Στον αντίποδα αυτών να σημειώσουμε ότι οι μπαμπάδες που έχουν κοινή επιμέλεια με τις μαμάδες συμμετέχουν με πιο ενεργό και εποικοδομητικό τρόπο στη ζωή των παιδιών (Bastaits, Ponnet, & Mortelmans,2012). Το ίδιο ισχύει και για τους μπαμπάδες που μπορεί να μην ασκούν την επιμέλεια από κοινού με τη μητέρα, ωστόσο τους έχει οριστεί αρκετός χρόνος με τα παιδιά που τους επιτρέπει συχνότερη επαφή μαζί τους (King, 2006 / King &Sobolewski, 2006 / Peters & Ehrenberg, 2008).

Αλεξάνδρα Καππάτου 
Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος-Συγγραφέας
Χατζηκώστα 5 & Βασ. Σοφίας
1ος όροφος
Πλ. Μαβίλη TK 115 21
Τηλέφωνο 1:(+30) 210 64 522 54
Τηλέφωνο 2: (+30) 210 64 557 51
Web: http://www.akappatou.gr/