Εσύ, ο εχθρός μου!

Αν ρωτήσετε τον Δημήτρη τι πιστεύει για την Εύη – πρώην σύζυγο και μητέρα των δυο παιδιών του – θα σας πει ότι είναι εγωίστρια, ανεγκέφαλη, κομπλεξική και πολλά ακόμη…

Αν ρωτήσετε την Εύη τι πιστεύει για τον Δημήτρη, θα σας πει ότι αυτός κι αν είναι εγωιστής, επιθετικός, στενόμυαλος, αναίσθητος και η λίστα δεν θα έχει τελειωμό…

Βλέπετε ο Δημήτρης και η Εύη μοιράζονται μια μακρόχρονη και, δυστυχώς, επώδυνη ερωτική ιστορία. Μια ιστορία που ξεκίνησε με τις καλύτερες των προθέσεων πριν από 10 χρόνια και, παρά το διαζύγιό τους, ο πόνος, η πικρία και, ενίοτε, η απόγνωση παραμένουν κραταιά, ιδίως τώρα που τα παιδιά είναι ακόμα μικρά και η επαφή μεταξύ τους – έστω και στοιχειώδης – είναι απαραίτητη.

Γνωρίστηκαν όταν ξεκινούσαν και οι δύο τη δεκαετία των 30, έχοντας την εμπειρία προηγούμενων σχέσεων και πιστεύοντας ότι γνώριζαν καλά τον εαυτό τους, τις ανάγκες και τα θέλω τους. Η σχέση τους εξελίχθηκε αβίαστα, σαν αποτέλεσμα μιας πολύ συνειδητής επιλογής. Όλοι έβλεπαν σε αυτούς μια όμορφη και ισορροπημένη σχέση, που επιστεγάστηκε με τον ερχομό των δυο τους παιδιών. «Αν αυτοί οι δυο καταλήξουν σε διαζύγιο», έλεγαν οι φίλοι τους, «τότε κι οι δικές μας σχέσεις – πολύ πιο ατελείς – είναι καταδικασμένες!»

Η αλήθεια όμως ήταν διαφορετική. Και κάθε φορά που το ζευγάρι εισέπραττε επαίνους και φιλοφρονήσεις για τη σχέση τους, έβαζε ακόμα ένα τουβλάκι στον τοίχο που τους χώριζε.

Λένε ότι, όταν είμαστε πραγματικά συνειδητοποιημένοι ως προς τις σχέσεις μας, μπορούμε να διακρίνουμε ήδη από την πρώτη μέρα τους λόγους που θα μπορούσαν να μας οδηγήσουν στο χωρισμό. Συχνά, όμως, επιλέγουμε να αγνοήσουμε αυτούς τους λόγους, επειδή οι ανάγκες μας εκείνη τη δεδομένη στιγμή υπερτερούν σε σχέση με οτιδήποτε άλλο. Η ανάγκη μας να πιστέψουμε σε κάτι ή σε κάποιον είναι μεγαλύτερη από την ανάγκη μας να είμαστε αληθινοί – τουλάχιστον ως προς τον εαυτό μας.

Έτσι συνέβη και με τον Δημήτρη και την Εύη. Η ανάγκη τους για αυθεντικότητα υποσκιάστηκε από την επιθυμία τους για συντροφικότητα και οικογένεια. Κι αφού ο ένας βρήκε τον άλλο, αφού τα πράγματα πήγαιναν καλά, ε, δε βαριέσαι, δεν πειράζει για τα υπόλοιπα. Κι έτσι, με τα χρόνια, πίσω από την πρόφαση μιας ήρεμης οικογενειακής ζωής, ο τοίχος μεταξύ τους υψωνόταν όλο και περισσότερο, με αποτέλεσμα να χάνουν την επαφή μεταξύ τους και, μαζί της, ό,τι καλό τους συνέδεε ψυχικά. Σταδιακά, σταμάτησαν να μιλάνε μεταξύ τους όπως παλιά, να επικοινωνούν ουσιαστικά, έπαψαν να νοιάζονται ο ένας για τις ανάγκες του άλλου και περιόρισαν τη σχέση τους σε ένα στενό διάδρομο ύπαρξης όπου δεν υπήρχε αρκετός χώρος και για τους δυο. Έτσι, κάθε φορά που είχαν διαφορετική άποψη για κάτι, οτιδήποτε κι αν έλεγε ο ένας, ο άλλος το εισέπραττε σαν παραβίαση της ελευθερίας του και του προσωπικού του χώρου. Με τον καιρό, η αντίδρασή τους ακόμα και σε επουσιώδεις και μικρές διαφωνίες έγινε αυτόματη… αισθάνονταν ότι πλέον δεν τους ένωνε τίποτα, εξοργίζονταν και πίστευαν ότι ο άλλος υπήρχε μόνο και μόνο για να καταπατά τα δικαιώματά τους, να υποτιμά τα πιστεύω τους και να διακωμωδεί τις πεποιθήσεις τους.

Τι τους είχε συμβεί;

Με κάθε αρνητική κρίση, με κάθε αρνητικό χαρακτηρισμό που έδιναν ο ένας στον άλλο, ο Δημήτρης και η Εύη δημιουργούσαν μια εχθρική εικόνα για το σύντροφό τους. Με άλλα λόγια, έβλεπαν τον άλλο σαν εχθρό τους. Κι αυτή η εχθρική εικόνα όλο και μεγάλωνε και φούντωνε και τελικά επισκίασε τα πάντα.

Αποτέλεσμα;

Οι δυο σύντροφοι ήταν μαζί, μοιράζονταν δυο παιδιά, αλλά ένοιωθαν απέραντα μόνοι. Πίστευαν ότι οι δικές τους ανάγκες θυσιάζονταν στο βωμό της κοινής ζωής και των υποχρεώσεων. Θεωρούσαν ότι άξιζαν μια καλύτερη ζωή, μια καλύτερη σχέση, κάτι περισσότερο από αυτό που ζούσαν. Ο άλλος έφταιγε για όλα. Ο εχθρός.

Πόσο εύκολο είναι να επιρρίπτουμε την ευθύνη για τη ζωή μας στους άλλους;

Όταν στερούμε από τον «εχθρό» μας κάθε άλλη ιδιότητά του, όταν θεωρούμε ότι είναι ανίκανος να αλλάξει συμπεριφορά, όταν υπερασπιζόμαστε τη δική μας θέση ακόμα πιο σθεναρά, όταν πιστεύουμε ότι είμαστε ανώτεροι από αυτόν, τότε δημιουργείται εχθρότητα κι αρχίζει – ή επιταχύνεται – ο πόλεμος.

Ο Δημήτρης και η Εύη κατέληξαν να χωρίσουν τις ζωές και τα παιδιά τους. Καταχώνιασαν τη μοναξιά τους, αγνόησαν τις πραγματικές τους ανάγκες, αγκάλιασαν το θυμό τους, αποδέχθηκαν τον άλλο ως αιώνιο εχθρό τους και πηγή της δυστυχίας τους και κρύφτηκαν πίσω από το πρόσχημα της αξιοπρέπειας: «Αρνούμαι να υποχωρήσω. Δεν μου το επιτρέπει η αξιοπρέπειά μου». Μαζί τους παρέσυραν και τα παιδιά τους, έρμαια των καταστάσεων που βίωναν.

Μερικές φορές ο πόλεμος βολεύει. Τον προτιμάμε γιατί μας φαίνεται πιο εύκολος. Δεν εκτιθέμεθα. Δεν γινόμαστε ευάλωτοι. Δεν χρειάζεται να προσπαθούμε να καταλάβουμε τον άλλο. Κυρίως, δεν χρειάζεται να έρθουμε αντιμέτωποι με τον εαυτό μας. Κι αυτό είναι ΟΚ.

Αν όμως, παρ’ ελπίδα, αισθανόμαστε εγκλωβισμένοι σε αυτό τον πόλεμο και θεωρούμε ότι δεν υπάρχει διαφυγή;

Τότε, καταφεύγουμε στον ειδικό, που η δουλειά του είναι να βοηθήσει εμάς και τον (πρώην) σύντροφό μας να κατανοήσουμε ο ένας τον άλλο. Κι όσο κι αν αυτό ακούγεται εύκολο ή προφανές, σας διαβεβαιώνω ότι δεν είναι. Επειδή ακριβώς έχουμε χτίσει τη ζωή μας γύρω από την εχθρική εικόνα του άλλου, είναι δύσκολο να βγούμε από αυτή την εικόνα και να τον δούμε ξανά σαν άνθρωπο κι όχι σαν εχθρό. Και για να μπορέσουμε να δούμε τον άλλο, πρέπει πρώτα να μας δουν οι άλλοι, να μας καταλάβουν.

Ανάλογα με την συγκεκριμένη περίσταση αλλά και τα θέματα προς επίλυση, ο ειδικός αυτός μπορεί να είναι ψυχολόγος, οικογενειακός σύμβουλος, σύμβουλος συγκρούσεων, οικογενειακός διαμεσολαβητής ή απλά ένας έμπιστος φίλος που ξέρουμε ότι μπορεί να είναι αντικειμενικός και με το μέρος όλων (ποτέ όμως σύμμαχος του ενός ή του άλλου).

Αν ο Δημήτρης και η Εύη είχαν καταφέρει να μείνουν σε επαφή με τις ανάγκες τους και τα συναισθήματά τους, αν είχαν μπορέσει να επικοινωνήσουν ουσιαστικά μεταξύ τους, ίσως και πάλι να είχαν χωρίσει. Όμως η σχέση τους θα ήταν τελείως διαφορετική. Θα ένοιωθαν ελεύθεροι.

Ποτέ δεν είναι αργά…

Δήμητρα Γαβριήλ
Δικηγόρος – Διαμεσολαβήτρια
www.dimitragavriil.gr

Σημειώσεις:

Η έννοια της «εχθρικής εικόνας» του άλλου, αναπτύχθηκε από τον M. Rosenberg, ιδρυτή της Μη Βίαιης Επικοινωνίας (www.non-violence.gr, www.cnvc.com). Οι λεγόμενες «διαμεσολαβήσεις Μη Βίαιης Επικοινωνίας» έχουν εξαιρετικά υψηλά ποσοστά επιτυχίας ανά τον κόσμο, ιδίως σε θέματα οικογενειακής φύσης και σχέσεων.

Το παρόν άρθρο έχει σκοπό αμιγώς ενημερωτικό και πληροφοριακό και σε καμία περίπτωση δεν συνιστά υπόδειξη, παρότρυνση, νομική ή άλλη συμβουλή. Εάν επιθυμείτε εξειδικευμένη συμβουλή για τη δική σας περίπτωση, απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό, ειδικά εκπαιδευμένο στη διαχείριση συγκρούσεων.

Τα ονόματα και οι καταστάσεις που περιγράφονται αποτελούν προϊόν μυθοπλασίας και κάθε ομοιότητα με πραγματικά πρόσωπα και καταστάσεις είναι καθαρά συμπτωματική.