Εμβολιασμός: Προβληματισμοί και μύθοι

Είναι γεγονός ότι υπάρχει έντονη αμφισβήτηση και σκεπτικισμός σχετικά με τους εμβολιασμούς βρεφών, παιδιών και εφήβων. O εμβολιασμός υγιών ατόμων για λόγους πρόληψης ασθενειών για τις οποίες, πλέον, δεν υπάρχει εμπειρία στο δυτικό κόσμο, φαίνεται αφύσικος. Το δημόσιο ενδιαφέρον επικεντρώνεται στις επιπλοκές των εμβολίων και δη στις μακροχρόνιες. Μη γνωρίζοντας τους λόγους και τα ποσοστά της βρεφικής θνησιμότητας των προπολεμικών δεκαετιών το ερώτημα που πλανάται είναι: είναι άραγε τα εμβόλια τόσο σωτήρια όσο μας τα παρουσιάζουν ή προκαλούν άλλες ασθένειες περισσότερο καταστροφικές από αυτές που προλαμβάνουν;

Όπως όλοι γνωρίζουμε το αμυντικό μας σύστημα έχει κύρια ευθύνη να πολεμάει τις λοιμώξεις. Φυσικοί φραγμοί όπως το δέρμα, οι βλεννογόνοι και τα κύτταρα που αναγνωρίζουν τους μικροοργανισμούς αποτελούν την πρώτη γραμμή άμυνας. Η δεύτερη γραμμή άμυνας και πιο σημαντική είναι τα κύτταρα που κατασκευάζουν συγκεκριμένα αντισώματα κατά των αντιστοίχων μικροβίων και ιών (ειδική άμυνα). Παράλληλα εκπαιδεύουν κάποια άλλα κύτταρα (κύτταρα μνήμης) έτσι ώστε να δρουν άμεσα και αποτελεσματικά σε περίπτωση μελλοντικής επαφής με τον ίδιο μικροοργανισμό. Τα παραπάνω συμβαίνουν σε περιπτώσεις ασθένειας  από τον μικροοργανισμό. Στο ίδιο αποτέλεσμα, όμως, καταλήγουμε εάν ο ανθρώπινος οργανισμός εμβολιαστεί. Όσο σημαντικός και εάν είναι ο υγιεινός τρόπος ζωής δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ανάγκη για την ειδική άμυνα διότι δεν παρέχει μηχανισμούς προστασίας κατά συγκεκριμένων λοιμώξεων.  Το ίδιο ισχύει και για τον θηλασμό. Τα μητρικά αντισώματα, εφόσον η μητέρα είναι εμβολιασμένη ή έχει έρθει σε επαφή με κάποιον συγκεκριμένο μικροοργανισμό, περνούν στην κυκλοφορία του εμβρύου. Μετά  τη γέννηση,  ο αριθμός τους όμως μειώνεται δραματικά και μένει έτσι απροστάτευτο το βρέφος.

Και ενώ η ανάπτυξη των εμβολίων ψηφίστηκε ως ένα από τα τέσσερα κορυφαία επιτεύγματα της ιατρικής των τελευταίων 150 χρόνων από τους αναγνώστες του British Medical Journal το 2007,   πάμπολλα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παρουσιάζουν ακραία αρνητικά σχόλια κατά των εμβολίων. Ενδεικτικοί ισχυρισμοί είναι οι παρακάτω:

1.Το εμβόλιο MMR προκαλεί αυτισμό.

Το 1998 στο Ηνωμένο Βασίλειο μια ομάδα ερευνητών δημοσίευσε στο περιοδικό Lancet ότι ο ιός της παρωτίτιδας, ο οποίος εμπεριέχεται στο εμβόλιο MMR, προκαλεί φλεγμονώδη νόσου του εντέρου με αποτέλεσμα μειωμένη πρόσληψη βιταμινών και άλλων απαραίτητων συστατικών από το γαστρεντερολογικό σωλήνα. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε αναπτυξιακές διαταραχές όπως αυτισμό ή να επιδεινώσει τα συμπτώματα ασθενών με αυτισμό. Η θεωρία αυτή τράβηξε τα φώτα της δημοσιότητας.  Το 2004 δέκα από τους δεκατρείς ερευνητές της αρχικής έρευνας  δήλωσαν ότι αποσύρουν τα ευρήματα της έρευνάς τους διότι το ερευνητικό τους υλικό δεν ήταν επαρκές για να θεσπίσει αιτιώδη συνάφεια μεταξύ αυτισμού και του εμβολίου MMR. Το περιοδικό Lancet απέσυρε το άρθρο και έρευνες που διεξήχθηκαν απέδειξαν ότι το ερευνητικό υλικό στο οποίο στηρίχθηκε η μελέτη ήταν νοθευμένο. Πολλές άλλες μελέτες που έγιναν από το 1998 δεν μπόρεσαν να αποδείξουν ότι υπάρχει συσχέτιση του αυτισμού με το συγκεκριμένο εμβόλιο. Σήμερα στους κύκλους των ασθενών με αυτισμό υπάρχει η βαθιά δυστυχώς πίστη ότι το MMR ευθύνεται για το πρόβλημα των παιδιών τους.

2.Το εμβόλιο κατά της ηπατίτιδας Β προκαλεί σκλήρυνση κατά πλάκας.

Στην δεκαετία του ’90 στη Γαλλία υπήρξαν αναφορές για περιπτώσεις εμφάνισης σκλήρυνσης κατά πλάκας μετά από ένα πρόγραμμα εμβολιασμού Ηπατίτιδας Β σε ενήλικες και νεαρά άτομα. Η γαλλική κυβέρνηση σταμάτησε το πρόγραμμα των εμβολιασμών και άρχισε να διενεργεί έρευνες και ιατρικές μελέτες. Καμία από αυτές δεν έδειξε συσχέτιση του συγκεκριμένου εμβολίου με τη σκλήρυνση κατά πλάκας ενώ σε κάποια μελέτη  βρέθηκε ότι το ποσοστό εμφάνισης της νόσου σε εμβολιασμένους ασθενείς είναι το ίδιο με αυτό των μη εμβολιασμένων.

3.Τα εμβόλια HPV προκαλούν στειρότητα.

Τα εμβόλια κατά του HPV ( ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων) προλαμβάνει μεταξύ άλλων (καρκίνος του ορθού, κεφαλής και τραχήλου) τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Παρόλο αυτά κατηγορήθηκαν  ότι προκαλούν  στειρότητα. Πρέπει να γνωρίζουμε όμως ότι η λοίμωξη με τον HPV γυναικών,  σε αντίθεση με άλλες σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες όπως τα χλαμύδια, δεν προκαλεί στειρότητα. Επίσης η ύπαρξη  της ουσίας polysorbate 80 (περιεκτικότητας 50 micrograms/0.5 milliliter στο εμβόλιο Gardasil) στη σύσταση του εμβολίου, συσχετίστηκε επίσης με στειρότητα. Ο λόγος ήταν ότι επειδή σε πειραματικές μελέτες βρέθηκε ότι η έγχυση polysorbate 80 (δόσεις όμως έως 200 φορές μεγαλύτερες από  αυτών του εμβολίου) σε νεαρά ποντίκια 10-17gr φέρει στειρότητα. Ξεχνάμε βέβαια ότι αυτή η ουσία βρίσκεται σε πιστοποιημένα καλλυντικά και τρόφιμα.

Οι παραπάνω απόψεις ή ισχυρισμοί  πραγματικά τρομοκρατούν την παγκόσμια κοινότητα. Τα εμβόλια εμφανίστηκαν σταδιακά στις δεκαετίες του 50 και 60, μετά από σειρά δοκιμών και κλινικών μελετών. Έκτοτε εξαλείφθηκαν δια παντός η  διφθερίτιδα η οποία αποτελούσε συχνό αίτιο θανάτου της παιδικής ηλικίας, μειώθηκαν τα κρούσματα  πολιομυελίτιδας,  η οποία εάν δεν οδηγούσε στο θάνατο, άφηνε σοβαρού βαθμού αναπηρίες καθώς και  άλλες ασθένειες όπως ιλαρά, επιγλωττίδα ,μηνιγγίτιδα.  Για κανένα λόγο δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο έλεγχος της ασφάλειας των εμβολίων ακολουθεί  αυστηρές προδιαγραφές. Οι φαρμακευτικές εταιρείες υπόκεινται σε συνεχείς ελέγχους.

Εάν υπάρξει ανάγκη διενεργούνται  κλινικές μελέτες που σκοπό έχουν να διερευνήσουν το όποιο  πρόβλημα προκύπτει από τους εμβολιασμούς. Υπάρχει πλούσια διεθνής βιβλιογραφία σε εξειδικευμένα sites η οποία δυστυχώς δεν  μπορεί εύκολα να προσπελαθεί και να κατανοηθεί από το ευρύ κοινό. Συνεπώς, πιο εύκολα κυκλοφορούν αντίθετοι ισχυρισμοί και διάφορες δοξασίες παρά η τεκμηριωμένη επιστημονική σκέψη.  Η πλειοψηφία των ερευνών  έχει αθωώσει τα εμβόλια .  Στις αντίθετες περιπτώσεις τα σκευάσματα αποσύρονται και νεώτερα,  περισσότερα αποδεχτά παρουσιάζονται.

Υπάρχουν βέβαια και οι εναλλακτικές ιατρικές πρακτικές οι οποίες παρουσιάζουν όμως αντικρουόμενες απόψεις.  Η Αυστραλιανή Ομοιοπαθητική εταιρεία καθώς και η Βρετανική Ιατρική εταιρεία Ομοιοπαθητικής προτείνουν τα κλασσικά εμβόλια για την πρόληψη των λοιμωδών νοσημάτων. Εδώ πρέπει να σημειωθεί ότι στις χώρες αυτές υπάρχουν ομοιοπαθητικά σκευάσματα για την πρόληψη των γνωστών ασθενειών. Αντίθετα η Ελληνική Ομοιοπαθητική εταιρεία είναι εναντίον των εμβολιασμών διότι δεν θεωρεί σωστό να παρεμβαίνουμε σε ένα υγιές άτομο παρά μόνο εάν τον απασχολεί κάποιο σύμπτωμα. Πόσο μάλλον να εισαγάγουμε σε ένα υγιές άτομο εξασθενισμένο ιό ή μέρος ενός μικροοργανισμού στα πλαίσια του εμβολιασμού. Ανακεφαλαιώνοντας πρέπει να γνωρίζουμε ότι τα εμβόλια:

• Προλαμβάνουν τη νόσηση από την συγκεκριμένη ασθένεια
• Αποτρέπουν τις πιθανές επιπλοκές, μειώνουν την θνησιμότητα
• Έχουν μικρής διάρκειας και έντασης παρενέργειες (τοπικό οίδημα, πυρετός κά)
• Οι εμβολιασμένοι ασθενείς νοσούν ηπιότερα.

Παρά το γεγονός ότι αυξήθηκε το προσδόκιμο επιβίωσης και μειώθηκε η βρεφική θνησιμότητα, ο σύγχρονος κόσμος δεν επαναπαύεται εύκολα. Ο παιδίατρος θα πρέπει για τον λόγο αυτό να ενημερώνει τους γονείς με αντικειμενικό τρόπο και οφείλει να ακούει τα επιχειρήματα τους και να σέβεται τις διαφορετικές απόψεις. Πρέπει να γνωρίζουν όμως και οι γονείς ότι ο παιδίατρος γνωρίζει και κατανοεί τα επιστημονικά δεδομένα και νιώθει υπεύθυνος για την φροντίδα των παιδιών τους.

Ζέτα Συμεώνογλου
Παιδίατρος
Λεωφόρος Κηφισίας 196,
Τ.Κ. 14562, Κηφισιά
Τηλ: 2130-294539
Κιν:  6944-868774
Email: symeonoglouzeta7@gmail.com