Πένθος: Αν θες να σε βοηθήσουν οι φίλοι σου, πρέπει πρώτα να τους βοηθήσεις εσύ

Προσοχή: Το θέμα που θα συζητήσουμε θα ενοχλήσει κάποιους, τουλάχιστον τους μισούς από εσάς. Tο ξέρω γιατί το ίδιο συνέβη και σε εμένα και σε πολλούς που γνωρίζω. Όσες φορές προσπάθησα να ανοίξω τη συζήτηση αυτή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, δεν μου βγήκε σε καλό. Ωστόσο είναι ένα θέμα που πρέπει να θίξω και μάλιστα άμεσα γιατί πιστεύω ότι είναι πάρα πολύ σημαντικό.

Ποιο είναι αυτό το τόσο μεγάλο, αμφιλεγόμενο θέμα; Ότι πρέπει να βοηθήσεις τους άλλους για να σε βοηθήσουν.

Κάθε φορά που το αναφέρω κάποιοι θα αντιδράσουν, μπορεί και να γκρινιάξουν (όπως γκρίνιαξα και εγώ την πρώτη φορά που κάποιος το συζήτησε μαζί μου).

Οι αντιδράσεις τους μπορεί να είναι οι εξής:

• «Είμαι χάλια. Πρέπει να με βοηθήσουν χωρίς να τους το ζητήσω γιατί έτσι οφείλουν να κάνουν».
• «Όταν πενθούσα για το χαμό της μητέρας μου, οποιοσδήποτε με πλησίαζε και μου έλεγε κάτι που δεν με βοηθούσε, τον ξέκοβα από φίλο. Δεν έχω ούτε χρόνο, ούτε χώρο στη ζωή μου για τέτοιους φίλους. Έδειξαν ποιοι είναι και απέδειξαν πόσο ακατάλληλοι είναι. Τους έβγαλα από τη ζωή μου και δεν το μετανιώνω».

Τι απαντάμε σε αυτές τις περιπτώσεις;

Σε ένα μαγικό, παράλληλο σύμπαν θα μας περιτριγύριζαν αποκλειστικά και μόνο άνθρωποι που θα ήξεραν ποιες είναι οι κατάλληλες λέξεις για να μας ανεβάσουν αμέσως το ηθικό χωρίς να έχουν καμία βοήθεια και καμία καθοδήγηση από κανέναν. Φυσικά θα μου πείτε αν υπήρχε μαγικό, παράλληλο σύμπαν δεν θα χάναμε τους αγαπημένους μας ανθρώπους και δεν θα υποφέραμε τόσο. Αν το σκεφτούμε ρεαλιστικά, πρέπει πάντα να έχουμε στην άκρη του μυαλού μας ότι η θλίψη είναι κάτι καινούργιο για μας, όπως είναι καινούργιος και ο ρόλος των φίλων μας (ο ρόλος του supporter-υποστηρικτή δηλαδή). Δεν υπάρχει εγχειρίδιο του στυλ «Πώς να δώσεις δύναμη και κουράγιο σε ένα φίλο που πενθεί» ή «ποια είναι τα κατάλληλα λόγια για να καλμάρουν τον πόνο του». Όλοι βαδίζουμε στο σκοτάδι. Πολλές φορές αν δεν τους κατευθύνουμε σωστά κατά λάθος ή επίτηδες, μένουμε στο τέλος χωρίς καθόλου βοήθεια και υποστήριξη.

Εσύ αποφασίζεις, δικοί σου φίλοι είναι. Παρά τις προσπάθειες και την καθοδήγηση που τους προσφέρεις μπορεί να μην τα καταφέρουν, κάτι που δεν είναι καλό και πιο πολύ για σένα. Στο λέει κάποια που έβγαλε από τη ζωή της εν μία νυκτί και χωρίς καμία προειδοποίηση μία καλή της φίλη και δεν το ξεπέρασε ποτέ.

Είναι δυνατόν να δείξει κάποιος τέτοια κακία και να ρίξει «άκυρο» σε κάποιον χωρίς δεύτερη σκέψη μόνο και μόνο επειδή δεν βρήκε τις κατάλληλες λέξεις για να τον βοηθήσει σε μία δύσκολη στιγμή;

Κι όμως είναι, γιατί τότε που συνέβη σε εμένα σκέφτηκα μόνο τον εαυτό μου και όχι το πώς αισθανόταν η φίλη μου. Το μεγάλο της λάθος ήταν που δεν μου έδωσε να καταλάβω πόσο πολύ χρειαζόταν την καθοδήγηση και τη συμβουλή μου. Αν είχε πει κάτι, αν μου είχε δώσει έστω ένα στοιχείο, θα της έδινα και εγώ με τη σειρά μου να καταλάβει τι χρειαζόμουν περισσότερο εκείνη τη στιγμή. Κάποιοι άνθρωποι μπορεί να σε γνωρίζουν χρόνια, να σε αγαπούν και να σε θεωρούν δικό τους άνθρωπο, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι σε ξέρουν καλά ή ξέρουν πώς να σε βοηθήσουν σε μία δύσκολη στιγμή και να διαχειριστούν τον ψυχικό σου κόσμο.

Αν κάνεις και εσύ το ίδιο λάθος που έκανα και εγώ τότε, πρέπει να με ακούσεις. Έρευνες έδειξαν ότι όσοι έχασαν κάποιο αγαπημένο τους πρόσωπο από αυτοκτονία, υπερβολική δόση ναρκωτικών ή άλλες καταχρήσεις δέχονται σε γενικές γραμμές μικρότερη κοινωνική υποστήριξη απ’ ότι οι άνθρωποι που θρηνούν για άλλες απώλειες (απώλειες για τις οποίες δεν ευθύνονται οι ίδιοι οι θανόντες). Μία άλλη μελέτη έδειξε ότι οι γονείς που έχασαν τα παιδιά τους λόγω αυτοκτονίας ή εξαιτίας καταχρήσεων, δεν έλαβαν την απαραίτητη συμπαράσταση από τους αγαπημένους τους ανθρώπους, όσες κατευθυντήριες γραμμές και αν έδωσαν. Αν μη τι άλλο έπρεπε να λάβουν τη βοήθεια που τόσο αποζητούσαν και όχι να τους γυρίσουν την πλάτη για τον τρόπο που «έφυγε» το παιδί τους. Η άρνηση παροχής βοήθειας είναι και αυτή μέσα στο πρόγραμμα απ’ ότι φαίνεται και εξαρτάται από το είδος του θανάτου!

Αν από την άλλη θες να βοηθήσεις τους φίλους σου να καταλάβουν ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος για να σε βοηθήσουν, όλα καλά. Αλλά πώς θα γίνει αυτό; Πώς θα τους δώσεις να καταλάβουν τι είδους βοήθεια χρειάζεσαι και πώς θα γίνουν οι καλύτεροι υποστηρικτές ever;

Πρώτον πρέπει να καταλάβεις εσύ ο ίδιος/ η ίδια τι χρειάζεσαι. Μη σου φαίνεται εύκολο ειδικά αν είσαι έξω από το χορό. Σε κατάσταση πένθους ο καθένας λειτουργεί διαφορετικά. Δεν έχεις ιδέα πως θα νιώσεις εκείνη τη στιγμή και τι μπορεί να χρειάζεσαι. Αν αποφασίσεις να το επεξεργαστείς στο μυαλό σου, φρόντισε να το κάνεις σωστά και να εξετάσεις ποιος ανταποκρίνεται περισσότερο στις ανάγκες σου και με ποιο τρόπο. Έπειτα σκέψου κάποιον που δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες σου: Ποιος είναι; Γιατί το κάνει; Ή μάλλον τι πήγε στραβά; Αν πάλι βρεις κάποιον τον οποίο θεωρείς ικανό, βοήθησε τον πρώτα εσύ για να καταλάβει σωστά τι είναι αυτό που ψάχνεις.

Όταν βρέθηκα και εγώ σε αυτή τη θέση, μου πήρε πολύ χρόνο για να καταλάβω ότι έπρεπε να υποδείξω ΕΓΩ στους φίλους μου τον τρόπο που θα με βοηθούσαν. Βρέθηκαν και αυτοί ξαφνικά σε μία πολύ δύσκολη θέση και ήταν και για αυτούς πολύ δύσκολο, εκτός από τρομακτικό. Όσοι δεν μπόρεσαν να με βοηθήσουν με τον τρόπο που αποζητούσα, δεν ήταν επειδή ήταν κακοί φίλοι ή χαζοί. Ήταν επειδή προσπαθούσαν να καταλάβουν, αλλά δεν μπορούσαν και έφταιγα εγώ σε αυτό. Όσοι από τους φίλους μου επέλεξαν να χαθούν και να μη μου σταθούν, ομολογώ ότι με βοήθησαν πολύ περισσότερο από κάποιους άλλους που μου στάθηκαν.

Δεν μπορείς να απαιτήσεις από κάποιον να καλύψει όλες σου τις ανάγκες. Το άτομο που σε παρακινεί να βγεις επιτέλους από το σπίτι μπορεί να μην είναι το άτομο που θα σε ακούσει χωρίς να σε κρίνει ή το άτομο στο οποίο θα μπορέσεις να κλάψεις μπροστά του χωρίς να ντραπείς. Μερικές φορές βοηθάμε τους άλλους για να μας βοηθήσουν και αυτοί με τη σειρά τους, γνωρίζοντας ότι μπορούν να ανταποκριθούν στις ανάγκες μας και ζητώντας τους να κάνουν πράγματα που γνωρίζουμε ότι μπορούν να κάνουν.

Πρέπει όμως πρώτα να τους ανατροφοδοτήσεις. Ακούγεται εύκολο, σωστά; Δεν νομίζω. Πώς λες σε κάποιον ότι δεν σου προσφέρει κάτι που έχεις ανάγκη, όταν έχεις ήδη εξαντληθεί συναισθηματικά και εκείνος δεν έχει ιδέα ότι τα έκανε θάλασσα;

   Βήμα 1ο: Απλά πες το. Όσο δύσκολο κι να είναι, κανείς δεν μπορεί να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα που δεν γνωρίζει ότι υπάρχει.

   Βήμα 2ο: Αναγνώρισε την πρόθεσή του. Συχνά οι άνθρωποι κάνουν λάθος, παρόλο που έχουν καλές προθέσεις. Ίσως σου έδινε το χώρο σου, αλλά σε έκανε να αισθάνεσαι μόνος/η. Ίσως σε «ανάγκασε» να προχωρήσεις τη ζωή σου επειδή θέλει να σε δει χαρούμενο/η, αλλά να μην καταλαβαίνει ότι θες χρόνο για να πενθήσεις, με αποτέλεσμα να αισθάνεσαι ότι σε κυνηγάει, σε πιέζει και σε κατακρίνει. Ίσως προσπάθησε να σε κάνει να νιώσεις καλύτερα, έψαξε κάποιον τρόπο να σου απαλύνει τον πόνο και το μόνο που πέτυχε ήταν να σε τσαντίσει. Ό, τι κι αν ήταν, προσπάθησε να φανταστείς ποια από τις λέξεις και ενέργειες που σκέφτηκε σε βοήθησε και αναγνώρισέ του το. 

   Βήμα 3ο: Πες του/της τι έκανε λάθος. Εδώ χρειάζεται εξάσκηση, για να βεβαιωθείς ότι εξηγείς το πρόβλημα με απλό και ξεκάθαρο τρόπο και προσπάθησε να μην είσαι υπερβολικά απογοητευμένος/η και θυμωμένος/η, κάτι θα μπορούσε να σε κάνει να πεις πράγματα που μπορεί να πονέσουν τον άλλο (μετά αισθανόμαστε ενοχές και μετανιώνουμε για τα λόγια μας). Θυμήσου μερικούς βασικούς τρόπους για να επικοινωνήσουμε τα συναισθήματά μας: Αντί να πεις “με  έκανες να νιώθω …” προτίμησε το “όταν έκανες/είπες αυτό, ένιωσα έτσι“.  Δεν θες να κάνεις τον άλλο να αισθάνεται σαν να είναι κατηγορούμενος σε δικαστήριο. Με την αλλαγή αυτή θα βοηθήσεις τον άλλο να κατανοήσει τι περνάς.

   Βήμα 4: Εξήγησε τι θα σε βοηθούσε και πες του/ της πώς μπορεί να σου συμπαρασταθεί καλύτερα στο μέλλον. Απλά πράγματα όπως “Αυτό που θα με βοηθούσε πραγματικά είναι αυτό…” ή “Σε παρακαλώ μην λες αυτή τη λέξη, γιατί νιώθω σαν να προσπαθείς να καταπνίξεις τη θλίψη μου».

Φρόντισε να «εκπαιδεύσεις» τον άλλο. Ξέρω, σου φαίνεται βουνό. Όμως, είναι ο μόνος τρόπος για να αλλάξουμε σιγά-σιγά τη νοοτροπία με την οποία οι άνθρωποι συμπαραστέκονται ο ένας στον άλλον.

Πηγή: whatsyourgrief.com