Κακοποίηση: 3 μοχθηρά κόλπα που κάνουν όλοι οι θύτες στα θύματά τους

Αναρωτήθηκες ποτέ γιατί τα θύματα δυσκολεύονται να αφήσουν τους θύτες, γιατί δηλαδή κάποιοι άνθρωποι δυσκολεύονται να αφήσουν τους ανθρώπους που τους κακοποιούν;

Μεγάλωσα σε μία οικογένεια όπου ο πατέρας μου μας κακοποιούσε όλους με τη σιωπηρή συγκατάθεση της μάνας μου και την παραπάνω ερώτηση την έχω σκεφτεί δεκάδες φορές.

Όσο ξύλο και πόνο και να βίωσαν τα παιδιά της, η μητέρα μου δεν σκέφτηκε ποτέ να μας πάρει να φύγουμε και να αφήσει τον πατέρα μου. Δεν τον κατήγγειλε ποτέ στην αστυνομία ούτε ζήτησε τη συμβουλή κάποιου δικηγόρου ή τη βοήθεια κανενός.

Πριν από πέντε χρόνια η μητέρα μου σε ηλικία 65 ετών μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο με σοβαρά τραύματα αφού ο πατέρας μου της χτύπησε το κεφάλι στο πάτωμα. Ούτε αυτό στάθηκε αρκετό για να το αποφασίσει. Για μία ακόμα φορά έμεινε.

Στα 35 μου έμπλεξα σε μία τοξική σχέση. Δεν το περίμενα από μένα. Μεγαλώνοντας είχα βιώσει τέτοια κακοποίηση που νόμιζα ότι θα ήξερα να προφυλάξω τον εαυτό μου, όταν θα έβλεπα τα σημάδια, ωστόσο έγινα σαν τη μητέρα μου και κατάλαβα από πρώτο χέρι πόσο δύσκολο είναι τελικά να αφήσεις το θύτη και να φύγεις.

Σύμφωνα με το Κέντρο Πρόληψης Ενδοοικογενειακής Βίας τα περισσότερα θύματα θα προσπαθήσουν να φύγουν από μία τοξική σχέση περίπου 5 με 7 φορές πριν το κάνουν οριστικά.

Ένας λόγος που κάποιοι μένουν είναι ο οικονομικός, Ωστόσο πολλοί όπως εγώ, κολλάμε σε μία τέτοια σχέση παρόλο που είμαστε οικονομικά ανεξάρτητοι. Σίγουρα η δύναμη και ο έλεγχος παίζουν κάποιο ρόλο, αλλά δεν είναι η βασικότερη αιτία.

Οι θύτες χρησιμοποιούν συγκεκριμένες τεχνικές για να παγιδεύσουν τα θύματά τους. Το κακοποιημένο και εγκλωβισμένο σαν έντομο στον ιστό της αράχνης θύμα χάνει σταδιακά τον έλεγχο μέχρι που τελικά καταλήγει να εξαρτάται από το θύτη οικονομικά, συναισθηματικά ή και τα δύο. 

Αυτό που δίνει στους θύτες ακόμα μεγαλύτερη δύναμη είναι η μυστικότητα. Είναι ευκολότερο να χειραγωγούν ανυποψίαστα θύματα όταν εκείνα δεν αντιλαμβάνονται παρά μόνο όταν είναι πολύ αργά τι συμβαίνει.

Αυτό μου θυμίζει το Μάγο του Οζ. Σε μία αξέχαστη σκηνή προς το τέλος της ταινίας ο Toto, ο σκύλος της Dorothy, τράβηξε την κουρτίνα και αποκάλυψε ότι ο φαινομενικά παντοδύναμος Μάγος του Οζ δεν ήταν τίποτα περισσότερο από ένα αδύναμο γεροντάκι. Η δυνατή, στεντόρεια φωνή του οφειλόταν στο μικρόφωνο που χρησιμοποιούσε και το μέγεθος και η δύναμή του σε μοχλούς και κουμπιά, τα οποία πατούσε για να φανεί ότι είναι κάτι που καμία σχέση δεν είχε με την πραγματικότητα.

Όπως έκανε ο Toto για τη Dorothy και τους φίλους της, έτσι και εγώ θα τραβήξω την κουρτίνα και θα αποκαλύψω τα βρώμικα παιχνίδια και τις στρατηγικές που χρησιμοποιούν οι θύτες και στη συνέχεια θα μοιραστώ μαζί σας κάποιες συμβουλές για την αντιμετώπιση των στρατηγικών αυτών.

Η γνώση είναι δύναμη. Όσο περισσότερα ξέρουμε, τόσο λιγότερο είναι πιθανό να πέσουμε θύματα τέτοιων ανθρώπων και τόσο πιο εύκολα θα γλιτώσουμε από μία τοξική, καταχρηστική σχέση αν ποτέ μπλέξουμε.

1. Προσοχή στο περιτύλιγμα. Δεν ξέρεις τι κρύβει

Οι θύτες προσπαθούν να κερδίσουν την εμπιστοσύνη μας, πριν εφαρμόσουν τις δικές τους ιδιαίτερες τακτικές ελέγχου. Όταν εμπιστευόμαστε κάποιον, αφήνουμε στην άκρη τις αναστολές μας και είμαστε πιο ανοιχτοί. Οι θύτες χρησιμοποιούν πολύ την κολακεία σαν μέσο για να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των θυμάτων τους. Η κολακεία διαφέρει από τα κοπλιμέντα στο εξής: Η κολακεία είναι πιο έντονη, πιο επίμονη, χωρίς ίχνος ειλικρίνειας και γίνεται μόνο για να προωθηθούν τα συμφέροντα του θύτη.

Οι κακοποιητικοί σύντροφοι λατρεύουν την κολακεία γιατί είναι εύκολη, δεν κοστίζει κάτι και απαιτεί ελάχιστη προσπάθεια, το σημαντικότερο όμως είναι ότι έχει αποτέλεσμα σε άτομα που δεν έχουν αυτοπεποίθηση και ελάχιστα αγαπούν τους εαυτούς τους. Τέτοια άτομα αποζητούν την επιβεβαίωση των γύρω τους και έτσι γίνονται εύκολοι στόχοι.

Αν πέσουμε στην παγίδα της κολακείας και δεν την αναγνωρίσουμε ως προειδοποιητικό σημάδι για τη μετέπειτα συμπεριφορά ενός άντρα, τότε ο θύτης εύκολα θα χρησιμοποιήσει αυτή μας την αδυναμία για να μας κάνει να βασιστούμε πάνω του.

Τα ωραία λόγια και η εξιδανίκευση μπορούν να κάνουν μία γυναίκα να αισθανθεί το κέντρο του κόσμου, ειδικά αν αυτή η γυναίκα δεν έλαβε την αγάπη των δικών της και την προσοχή των γύρω της καθώς μεγάλωνε.

Τις πολλές κολακείες να τις φοβάσαι. Όταν βλέπεις ότι κάποιος προσπαθεί σε κάθε ευκαιρία να σε εξιδανικεύσει με λόγια και πράξεις και επιμένει ό, τι και να γίνει, μη βιαστείς να πιστέψεις ότι σε αγαπάει και ότι ενδιαφέρεται για σένα. Δες τι μπορεί να κρύβεται από πίσω.

Χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια να κρύψει ένας δράστης τις πραγματικές του προθέσεις και ξέρει καλά ότι ο χρόνος δεν είναι σύμμαχος του. Αυτός είναι ο λόγος που θέλει να σε κάνει δική του και να σε τουμπάρει πριν καταλάβεις ότι οι προθέσεις του δεν είναι και τόσο αγνές.

Αν θέλεις να σωθείς, χρησιμοποίησε το χρόνο προς όφελός σου. Φέρσου έξυπνα και γνωριστείτε καλά πριν προχωρήσετε. Μία καλή συμβουλή είναι να τον παρατηρήσεις υπό διαφορετικές συνθήκες και να λάβεις σοβαρά υπόψιν σου τα προειδοποιητικά σημάδια. Προφύλαξε την καρδιά σου και δώσε μεγαλύτερη σημασία στις πράξεις του και όχι στα λόγια του.

Συχνά το υποσυνείδητό μας είναι το πρώτο που παρατηρεί ότι κάτι δεν πάει καλά. Νιώθουμε άβολα ακόμα και όταν μπορεί να μην έχουμε συνειδητά επίγνωση τυχόν ζητημάτων.

Εάν κάτι σε απασχολεί και νιώθεις ότι κάπου το «χάνεις», μην το κρατάς μέσα σου. Αντ’ αυτού ρώτα: «Τι προσπαθείς να μου πεις;» και λάβε σοβαρά υπόψιν την απάντηση που θα σου δώσει.

2. Το παιχνίδι της «τραμπάλας»: Πατάω σε κάποιον για να ανέβω εγώ

Οι δράστες προβάλλουν σκόπιμα τη δύναμή τους για να κρύψουν τι έχουν μέσα τους. Έχουν μειωμένη αυτοεκτίμηση και αυτό πηγάζει από την εμπειρία άσχημων καταστάσεων στην παιδική τους ηλικία με τη διαφορά ότι οι θύτες δεν κατάφεραν να ξεφύγουν και να μην διαιωνίσουν την κακοποίηση που δέχτηκαν.

Δεν έχουν θετική συναισθηματική σύνδεση με τον εαυτό τους ούτε ενσυναίσθηση ούτε έχουν μάθει να δένονται με τους άλλους. Η έλλειψη αυτοεκτίμησης και αγάπης για τον εαυτό τους, τους κάνει να εξαρτώνται από άλλους για λόγους επιβεβαίωσης. Απαιτούν τη συνεχή προσοχή και το θαυμασμό των άλλων για να αισθανθούν καλά.

Δεδομένου ότι η γνώμη των άλλων καθορίζει την αίσθηση του εαυτού τους, αισθάνονται επίσης την ανάγκη να ελέγχουν τη σκέψη των άλλων. Το εύθραυστο Εγώ τους δεν σηκώνει αντιρρήσεις και διαφωνίες. Για να αντισταθμίσουν τη βαθιά αίσθηση ανασφάλειας και ανεπάρκειας «πατάνε» πάνω στους άλλους για να ανέβουν, όπως ακριβώς γίνεται στην τραμπάλα. Κάνοντας κάποιον άλλον να αισθανθεί άσχημα, τους κάνει να αισθάνονται καλύτερα. Ξέρουν τι πρέπει να κάνουν και τι πρέπει να πουν προκειμένου να προκαλέσουν μία έντονη συναισθηματική αντίδραση, το αν όμως αυτή η αντίδραση είναι θετική ή αρνητική, αυτό είναι άλλο θέμα.

Αισθάνονται δυνατοί όταν ξέρουν ότι μπορούν να ελέγξουν τα συναισθήματά μας.

Αν θες να παραμείνεις δυνατή, αντέδρασε, ανταποκρίσου. Είναι δύσκολο αλλά τίποτα δεν βλάπτει περισσότερο έναν θύτη από την αδιαφορία μας. Θυμήσου τα παιδιά που σου έκαναν bullying στο σχολείο. Κάπως έτσι ξεκινούν και μεγαλώνοντας μπλέκονται σε σχέσεις και κάνουν τα θύματά τους να υποφέρουν. Όσο περισσότερο υποφέρει το θύμα, τόσο περισσότερο το απολαμβάνει ο κάθε νταής.

Μην προσπαθήσεις να τον δικαιολογήσεις ή να το συζητήσεις μαζί του γιατί θα πέσεις στην παγίδα του «δεν είναι έτσι, σε αγαπάω, να προσπαθήσουμε, όλα θα πάνε καλά» και θα γυρίσεις πάλι εκεί που ήσουν.

Ο δράστης κερδίζει όταν αποποιείται την ευθύνη για την κακοποίηση και τα φορτώνει όλα στο θύμα γι’ αυτό είναι σημαντικό να δίνεις μεγάλη προσοχή στα λόγια και τις πράξεις του. Όταν σε βρίζει ή σε προσβάλλει μην αδιαφορείς. Σου λέει πράγματα που απέχουν πολύ από την αλήθεια πετυχαίνει όμως αυτό που θέλει: να σε επηρεάσει ή να μειώσει την αυτοπεποίθησή σου.

Αντί να ζητάς την έγκρισή του κοίτα μέσα σου και δώσε στον εαυτό σου την επιβεβαίωση που τόσο έχει ανάγκη. Αγάπησε τον εαυτό σου και βάλε όρια στις συμπεριφορές που δέχεσαι και σε εκείνες που απορρίπτεις. Δεν είναι ανάγκη να αρέσουμε σε όλους ή να μας αγαπάνε όλοι. Όταν εξαρτόμαστε τόσο πολύ από την έγκριση των άλλων, καταστρέφουμε τους εαυτούς μας.

3. Συνήθεια και εθισμός

Στη δεκαετία του 1960 ο Αμερικανός ψυχολόγος B.F. Skinner έκανε ένα πείραμα: έβαλε έναν αρουραίο σε ένα κουτί που απελευθέρωνε μία μικρή ποσότητα τροφής κάθε φορά που πίεζε έναν μοχλό. Όπως ήταν αναμενόμενο κάθε φορά που ο αρουραίος ήθελε να φάει, πίεζε το μοχλό για να απελευθερώσει την τροφή του.

Το συναρπαστικό ήταν ότι όταν ο Skinner ρύθμισε το μοχλό ώστε η τροφή του να βγαίνει μετά από τυχαίες πιέσεις με μεταβαλλόμενο ρυθμό τότε ο αρουραίος άρχιζε να πιέζει το μοχλό ακόμα πιο συχνά. Ακόμα και όταν με τα συνεχή πατήματα του μοχλού η τροφή δεν έβγαινε, ο αρουραίος συνέχιζε και πάλι να πιέζει το μοχλό.

Το πείραμα αυτό έχει να κάνει με τη δύναμη της συνήθειας και το δούναι και λαβείν. Η απουσία τροφής μετά το πάτημα του μοχλού δημιουργεί μία ένταση που απελευθερώνεται μέσω της ανταμοιβής. 

Στην ελάχιστη ή στην καθόλου ανταμοιβή ο αρουραίος απογοητευόταν μέχρι που στο τέλος σταμάτησε να πιέζει το μοχλό τόσο συχνά.

Αν πιστεύετε ότι αυτό λειτουργεί μόνο στα ζωάκια κάνετε λάθος. Τα καζίνο πώς νομίζετε ότι λειτουργούν; Οι κουλοχέρηδες αυτό ακριβώς κάνουν. Αποδίδουν ανταμοιβές με μεταβαλλόμενο ρυθμό με αποτέλεσμα οι παίκτες να συνεχίζουν να παίζουν παρόλο που η λογική τους λέει ότι το παιχνίδι είναι χαμένο. Έχουν εθιστεί.

Έτσι γίνεται και με τον έλεγχο που ασκεί ένας θύτης στο θύμα του. Η κακοποίηση γίνεται σε τυχαίες στιγμές και με τυχαίο ρυθμό ακόμα και όταν το ζευγάρι βρίσκεται σε μία καλή φάση. Αυτός ο κύκλος έντασης, συνήθειας και εθισμού δεν αφήνει το θύμα να φύγει.

Αν και οι καλές μέρες είναι λιγότερες από τις κακές, το μυαλό του θύματος παίζει κόλπα και προσπαθεί να πιστέψει ότι ο δράστης έχει πραγματικά μετανιώσει και θα αλλάξει.

Δυστυχώς όπως γίνεται σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις με την πάροδο του χρόνου η κακοποίηση κλιμακώνεται και οι καλές μέρες λιγοστεύουν μέχρι που εξαφανίζονται όταν ο δράστης συνειδητοποιεί ότι το θύμα δεν πρόκειται να δραπετεύσει.

Η μητέρα μου, μου είπε ότι ο πατέρας μου δεν ζήτησε ποτέ συγγνώμη. Δεν μου έκανε εντύπωση.

Μην αφήνετε τις ελάχιστες καλές μέρες που σας προσφέρει να σας ξεγελάσουν και πιστέψετε ότι έχει αλλάξει. Δεν έχει. Κουβαλά κι εκείνος ένα βαθύ τραύμα μέσα του και αν δεν έχει επίγνωση και δεν δεσμευτεί να αλλάξει πραγματικά η πιθανότητα ανάκαμψης είναι μηδενική.

Βάλε αυστηρά όρια και δείξε εμπιστοσύνη στον εαυτό σου. Μην τον αφήνεις άλλο να σε κακοποιεί. Ζήτα βοήθεια και αναζήτησε τη θεραπεία για τον εαυτό σου ώστε να μην επιστρέψεις κοντά του σε μία στιγμή σύγχυσης. Σκέψου ό, τι έζησες και μην κάνεις ξανά το ίδιο λάθος.

Αυτό που αρνούμαστε να δούμε έχει ένα τρόπο να επιστρέφει και να μας στοιχειώνει.

Οι δράστες αναζητούν συνεχώς νέους και εύκολους στόχους, ανθρώπους που αγνοούν τα συναισθήματά τους, δεν λαμβάνουν υπόψιν τα προειδοποιητικά σημάδια και είναι απελπισμένοι για την αγάπη και την έγκριση των άλλων.

Η εσωτερική δύναμη είναι η καλύτερη άμυνα που έχουμε έναντι τέτοιων καταχρηστικών πρακτικών. Δούλεψε με τον εαυτό σου ώστε να είσαι ισχυρή διανοητικά.

Ελπίζω με το άρθρο αυτό να μπόρεσα να σου δώσω τα εργαλεία που χρειάζεσαι για να πάρεις καλύτερες αποφάσεις. Η ζωή είναι μικρή για να ζει κανείς υπό το φόβο των απειλών και της έλλειψης σεβασμού.

Τις καλύτερες ευχές μου για μία πιο όμορφη και υγιή ζωή. 

Πηγή: goodmenproject.com