Γιατί αυτοί που λένε «εγώ δεν είμαι σαν τους άλλους», είναι χειρότεροι;

Ακούμε από πολλούς ανθρώπους  να μιλούν για τον εαυτό τους και να δηλώνουν “πώς δεν είναι σαν τους άλλους”, ή  ότι “είναι ντόμπροι και ειλικρινείς” με αποτέλεσμα να κολακεύουν όσους συναναστρέφονται και στο τέλος να τους απογοητεύουν πολύ καθώς αποδεικνύονται ότι είναι σαν τους άλλους και ίσως μερικές φορές λίγο πιο “κακοί” ή να αποδεικνύεται ότι η ειλικρίνεια τους βασίζεται σε ψέματα και υπεκφυγές.

Τι συμβαίνει με αυτούς τους ανθρώπους; Είναι κάτι το οποίο κάνουν επίτηδες ή είναι κάτι που συμβαίνει αυθόρμητα;

Σίγουρα, δεν γίνεται επίτηδες κι αυτό γιατί οι ίδιοι έχουν αποκτήσει αυτές τις πεποιθήσεις για τον εαυτό τους (καθένας που διακρίνεται από αυτά τα χαρακτηριστικά εξαρτάται από το χαρακτήρα του και τον τρόπο που έχει ενδοβάλλει τα βιώματά του). Είναι πεποιθήσεις που θα μπορούσαμε να πούμε ότι λειτουργούν σε αυτούς τους ανθρώπους σαν μηχανισμοί άμυνας προκειμένου να επιβιώσουν και να είναι ενταγμένοι στο κοινωνικό σύνολο.

Αυτοί οι άνθρωποι δεν έχουν ιδιαιτέρως αναπτυγμένη την ενσυναίσθηση. Και κάπου εδώ να δώσουμε έναν ορισμό της ενσυναίσθησης : ” ενσυναίσθηση (empathy) είναι 1. η ικανότητα κατανόησης της οπτικής ενός άλλου ατόμου κατά τρόπο ώστε να γίνονται κατανοητά τα συναισθήματα, οι αντιλήψεις και οι σκέψεις του. 2. Διεργασία βίωσης των σκέψεων, των συναισθημάτων και των αντιλήψεων του άλλου. 3. Μη λεκτικός και συγκελυμμένος τρόπος επικοινωνίας μεταξύ δύο ατόμων που εναρμονίζονται σε πολλά επίπεδα.

Έτσι λοιπόν τα άτομα αυτά που κινούνται ως προς τις πεποιθήσεις τους για τον εαυτό τους και τον υπόλοιπο κόσμο με έναν πιο εγωκεντρικό και άκαμπτο τρόπο, δυσκολεύονται πολύ να αφουγκραστούν τους άλλους και να δημιουργήσουν αρμονικές και ισορροπημένες σχέσεις. Θα έλεγα ότι κινούντα στη ζωή με ένα σχεδόν ναρκισσιστικό τρόπο (χρησιμοποιώ τη λέξη ναρκισσιστικός εδώ χωρίς να την ταυτίζω με την συγκεκριμένη διαταραχή της προσωπικότητας). Υπάρχει μια μεγάλα ιδέα για τον εαυτό τους που δεν τους αφήνει περιθώρια ανάπτυξης και καλλιέργειας πνευματικών δεξιοτήτων. Κάπου εδώ να δώσουμε κι έναν ορισμό για τον ναρκισσισμό: 1. στην καθημερινή γλώσσα, η υπερβολική ενασχόληση με τον εαυτό και η έλλειψη ενδιαφέροντος για τους άλλους. 2. ως τύπος προσωπικότητας, το άτομο με ναρκισσισμό προβαίνει σε υπερβολικά θετικές εκτιμήσεις του εαυτού του, διατηρεί φαντασιώσεις επιτυχίας και εξουσίας, και πιστεύει ότι έχει πολλά δικαιώματα και ότι μπορεί να εκμεταλλεύεται τους άλλους.

Πολλές φορές πολλοί είναι αυτοί που επικαλούνται την ντομπροσύνη και την ειλικρίνεια με σκοπό να νουθετήσουν τους γύρω τους ή για να μην τους κοροιδεύουν, όπως πολλοί συχνά λένε. Κι έτσι πολλές φορές μπορεί να γίνουν επικριτικοί και δηκτικοί στους ανθρώπους τους, όταν όμως έρχεται η σειρά τους να δεχθούν μια ειλικρινή κριτική, τότε κάπου εκεί εξεγείρονται και μπορεί να χρησιμοποιήσουν τα ψέματα για να αποφύγουν αυτή την κριτική.

Πρόκειται για άτομα των οποίων η αυτοπεποίθηση είναι χαμηλή και ο τρόπος που χρησιμοποιούν για να αισθανθούν καλύτερα είναι η ακύρωση των υπολοίπων και η υπερεκτίμηση του Εγώ τους, χωρίς όμως αυτό να ακολουθείται από ενσυναισθητικές διαδικασίες εξέλιξης. Είναι άτομα που βιώνουν πολύ έντονη μοναξιά, νιώθουν πως οι άλλοι δεν τους καταλαβαίνουν, γίνονται σχεδόν εχθροί τους.

Είναι άτομα που στις σχέσεις τους μπορεί να γίνουν ιδιαιτέρως τοξικά, να απογοητεύουν τους άλλους με τη στάση και συμπεριφορά τους και ενδεχομένως πολλές φορές να “εκπέμπουν” προς τους άλλους μπερδεμένα μηνύματα.

Όπως και να έχει δεν κάνουν κάτι επίτηδες, δεν κάθονται στο σπίτι τους και στίβουν το μυαλό τους πώς θα πληγώσουν τους άλλους γύρω τους. Έχουν χτίσει με τα χρόνια αυτές τις πεποιθήσεις, τις πιστεύουν και ανάλογα έχουν προσαρμόσει τη συμπεριφορά τους σχετικά. Κι όλα αυτό γίνεται για την δική τους αυτο προστασία, η οποία όμως λόγω του άκαμπτου του χαρακτήρα τους, δεν τους επιτρέπει να δουν ότι με αυτόν τον τρόπο δεν εξελίσσονται.

Μπορούμε να τους αλλάξουμε αν έχουμε τέτοια άτομα στο περιβάλλον μας; Η απάντηση είναι μία και μόνο, όχι! Κι αυτό διότι για να αλλάξει ένας άνθρωπος ή τουλάχιστον να μπει στη διαδικασία αλλαγής θα πρέπει το ίδιο άτομο να το έχει πάρει απόφαση. Όσο κι αν υπερεκτιμούμε τις δυνάμεις και ακόμα κι αν πεισμώσουμε ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε, το μόνο που θα πετύχουμε για τον εαυτό μας είναι να βιώσουμε πολλαπλές απογοητεύσεις και να καταλήξουμε να γίνουμε κι εμείς τοξικοί.

Βίκυ Μιχελή
Ψυχολόγος Πανεπιστημίου Αθηνών
Φοίβου & Αθηνάς 10
19005, Νέα Μάκρη
Τηλ: 2294300825
Κιν: 6944315963
E mail: vicky4micheli@yahoo.gr
Facebook: https://www.facebook.com/vickymicheli.psychologist.neamakri/
Skype: vicky_micheli