Ο πρώην σύζυγος παριστάνει τον πεθαμένο για να γλιτώσει τη διατροφή. Τί μπορώ να κάνω νομικά;

Με αφορμή το άρθρο που αναρτήθηκε εδώ σχετικά με πρώην συζύγους που εξαφανίζονται ή παριστάνουν τους πεθαμένους για να γλιτώσουν τη διατροφή και να αποφύγουν τις υποχρεώσεις τους απέναντι στα παιδιά τους, λάβαμε πολλά e-mail από μόνες μαμάδες που ζητούσαν περαιτέρω διευκρινίσεις (πώς μπορεί να το μάθει η πρώην σύζυγος, αν εξουσιοδοτεί δικηγόρο να το ψάξει, αν ο δικηγόρος παίρνει εισαγγελική παραγγελία, πού ψάχνει – εφορία, νεκροταφεία – και πώς πορεύεται σε περίπτωση που αποδειχτεί ότι όντως οι υποψίες της είναι πραγματικές).

Η δικηγόρος μας Ζωή Παυλίδου μας διαφωτίζει πλήρως και δίνει απάντηση σε κάθε μας ερώτημα:

«Ως προς την απόδειξη του θανάτου, ο Αστικός Κώδικας πρόβλεψε στο άρθρο 37 πως το γεγονός του θανάτου, όπως και της ζωής, μπορεί να αποδειχθεί από τις ληξιαρχικές πράξεις που αποτελούν και τα κύρια αποδεικτικά μέσα. Αποτελούν δημόσια έγγραφα παρέχοντας πλήρη απόδειξη για τα γεγονότα που ο ληξίαρχος βεβαιώνει ότι έλαβαν χώρα ενώπιόν του. Το γεγονός της ύπαρξης της  ζωής, μη δυνάμενο να αποδειχθεί εγγράφως, αποδεικνύεται με κάθε νόμιμο αποδεικτικό μέσο καθώς και με μάρτυρες.

Παράλληλα, ως προς την αφάνεια, ο Αστικός Κώδικας στο άρθρο 40 θέτει ως προϋποθέσεις: α) ο θάνατος να είναι πολύ πιθανός [απαραίτητη προϋπόθεση], β) η εξαφάνιση να έγινε κατά τη διάρκεια κινδύνου ζωής και γ) αφενός η απουσία να είναι μεγάλης διάρκειας και αφετέρου απαιτείται να συνδυάζεται με την παντελή έλλειψη ειδήσεων [αρκεί να συντρέχει μία από τις δύο (β και γ) προϋποθέσεις]. Αυτό σημαίνει πως δεν υπάρχει πληροφορία όχι μόνο για τον τόπο διαμονής του απόντος αλλά γενικά για την ύπαρξή του στη ζωή ή για το θάνατό του. Η έλλειψη ειδήσεων να είναι παντελής από κάθε δυνατή πηγή και ειδικότερα αυτή η έλλειψη ειδήσεων να υπάρχει πρωτίστως στους στενούς συγγενείς. Σε αυτή την περίπτωση αιτούντες μπορούν να είναι αυτοί που εξαρτούν δικαιώματα από το θάνατο του αφάντου όπως η σύζυγος, οι κληρονόμοι, οι κληροδόχοι κ.ά.

Για την περίπτωση της εξαφάνισης σε κίνδυνο ζωής, δεν μπορεί να κηρυχθεί η αφάνεια αν δεν παρέλθει ένα τουλάχιστον έτος από τη στιγμή του κινδύνου ενώ για την περίπτωση τη απουσίας χωρίς ειδήσεις απαιτείται η παρέλευση πέντε ετών από την προς οποιαδήποτε και με οποιονδήποτε τρόπο τελευταία είδηση για τον απόντα (Αστικός Κώδικας άρθρο 41).

Ως προς το διαδικαστικό κομμάτι, στην περίπτωση που η εν διαστάσει σύζυγος θεωρεί πως ο πρώην σύζυγός της εξαφανίστηκε καθώς δεν έχει δώσει σημεία ζωής (εντός ευλόγου χρονικού διαστήματος πχ 2-3 ημερών ή 1 μήνα αν οι επαφές ήταν πιο αραιές) τότε μπορεί να υποβάλει μια δήλωση εξαφάνισης στην αστυνομία. Στο εξής, ανάλογα με τις πληροφορίες που θα συλλέξει η αστυνομία θα μπορεί να την κατευθύνει και για τις επόμενες κινήσεις της. Μια ακόμα δυνατότητα που υπάρχει αποτελεί η προσφυγή σε έναν ιδιωτικό ερευνητή, ο οποίος θα μπορέσει κατόπιν έρευνας να εντοπίσει το πρόσωπο.

Σε περίπτωση θανάτου του πρώην συζύγου, εφόσον, μετά τη λύση του γάμου δεν υπήρχε καμία επικοινωνία μεταξύ των συζύγων, θα πρέπει η πρώην σύζυγος να ανατρέξει στο δημοτολόγιο όπου ήταν εγγεγραμμένος ο πρώην σύζυγος, και ο οποίος εφόσον έχει αποβιώσει, θα έχει γίνει αντίστοιχη καταχώρηση και αναφορά στο ληξιαρχείο στο οποίο συντάχθηκε  η ληξιαρχική πράξη θανάτου του.

Σύμφωνα με την Γνωμοδότηση 77/2015 για τους θανόντες δεν υφίσταται η προστασία προσωπικών δεδομένων με αποτέλεσμα να μπορούν ακόμα και η πρώην σύζυγος, τα τέκνα, οι συγγενείς κτλ να ζητήσουν από το κατά τόπο Ληξιαρχείο την ληξιαρχική πράξη θανάτου του προσώπου που επιθυμούν. Πόσο μάλλον στην περίπτωση ύπαρξης ανήλικων τέκνων, υφίσταται έννομο συμφέρον της πρώην συζύγου για μια τέτοια ενέργεια».

Ζωή Παυλίδου
Δικηγορικό Γραφείο Ζωής Παυλίδου & Συνεργατών
Δικηγόρος παρ’ Εφέταις
Μητροπόλεως 47, Τ.Κ. 54623
Θεσσαλονίκη.
Τηλέφωνο: 2310 275465
Fax : 2310 271191
E-mail: pzoi@hotmail.com