Τί αλλάζει στις συντάξεις χηρείας!

Με τον πρόσφατο ασφαλιστικό νόμο 4387/2016 επήλθαν ριζικές αλλαγές στις προϋποθέσεις χορήγησης σύνταξης λόγω θανάτου στα δικαιοδόχα μέλη συνταξιούχου ή ασφαλισμένου. Μέχρι σήμερα όμως δεν έχουν εκδοθεί ακόμα αποφάσεις συνταξιοδότησης για τους δικαιούχους συντάξεων λόγω θανάτου, που να αφορούν θανάτους και σχετικές αιτήσεις μετά τον νέο νόμο, δηλαδή μετά την 13 /5/2016.

Το υπουργείο Εργασίας όρισε, με εγκύκλιο τον προηγούμενο μήνα, να δοθεί προσωρινά το ποσό των 345,6 ευρώ τον μήνα (Εθνική Σύνταξης 15ετίας) στις χήρες (και στους χήρους), που είχαν καταθέσει αιτήματα συνταξιοδότησης μετά τις 13/5/2016 και ανέμεναν την έκδοση των συνταξιοδοτικών αποφάσεων τους. Η λύση αυτή κρίθηκε αναγκαία μέχρι να εκδοθούν οι σχετικές εγκύκλιοι, για τις νέες συντάξεις χηρείας.

Πριν από λίγες ημέρες εκδόθηκε από το υπουργείο Εργασίας εγκύκλιος που δίνει οριστική λύση στην διαχείριση των εκκρεμών αιτήσεων συνταξιοδότησης για θανάτους που συντελέστηκαν μετά την 13/5/2016, δηλ. μετά την ισχύ του νέου νόμου. Με την αρ. πρωτ. Φ 80000/60272/2196/23/12/2016 εγκύκλιο του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, https://diavgeia.gov.gr, καθορίζονται όλες οι προϋποθέσεις για τη χορήγηση σύνταξης λόγω θανάτου στα δικαιοδόχα μέλη. Στην εγκύκλιο περιγράφονται αναλυτικά οι δικαιούχοι, τα ηλικιακά όρια των χήρων, οι βασικές και ειδικές προϋποθέσεις, ο νέος τρόπος υπολογισμού του ποσού σύνταξης λόγω θανάτου, τα νέα ποσοστά των δικαιούχων. Οι νέες ρυθμίσεις (άρθρο 12 και 16 του ν 4387/2016) αλλάζουν το καθεστώς συνταξιοδότησης των δικαιούχων σύνταξης λόγω θανάτου και εισάγουν ενιαίους κανόνες για όλους τους ασφαλισμένους όλων των ταμείων.

Ο νέος νόμος, όπως εξειδικεύεται και με την νέα εγκύκλιο, θεσπίζει ριζικές αλλαγές στις προϋποθέσεις χορήγησης των συντάξεων λόγω θανάτου, τόσο ως προς τα ηλικιακά όρια των δικαιούχων όσο και ως προς το δικαιούμενο ποσό της σύνταξης τους. Η σημαντικότερη αλλαγή που επέρχεται με την ψήφιση του νέου νόμου και αναλύουμε στο παρόν άρθρο είναι ότι για πρώτη φορά τίθενται ηλικιακά όρια για την λήψη συντάξεων λόγω θανάτου για τους ασφαλισμένους όλων των ταμείων, με αποτέλεσμα να περιορίζεται το δικαίωμα συνταξιοδότησης των δικαιούχων και κυρίως των χήρων.

Α. Δικαιοδόχα μέλη και ηλικιακές προϋποθέσεις

Τα δικαιοδόχα μέλη για λήψη σύνταξης λόγω θανάτου ασφαλισμένου ή συνταξιούχου είναι ο επιζών σύζυγος, τα νόμιμα τέκνα, τα νομιμοποιηθέντα, τα αναγνωρισθέντα, τα υιοθετημένα και όσα εξομοιώνονται με αυτά, καθώς και ο/η διαζευγμένος/η σύζυγος, υπό ορισμένες προϋποθέσεις. Βασική προϋπόθεση που ίσχυε και εξακολουθεί να ισχύει είναι ότι προκειμένου να χορηγηθεί σύνταξη λόγω θανάτου στα δικαιοδόχα μέλη σε περίπτωση θανάτου ασφαλισμένου, ο θανών θα πρέπει κατά το θάνατο να έχει συμπληρώσει τις, κατά περίπτωση και ταμείο ασφάλισης απαιτούμενες χρονικές προϋποθέσεις, για τη λήψη σύνταξης γήρατος ή αναπηρίας, πλήρους ή μειωμένης. Σύμφωνα με τον νέο νόμο οι ηλικιακές και άλλες ειδικότερες προϋποθέσεις για τα δικαιοδόχα μέλη διαμορφώνονται κατά κατηγορία ως εξής:
– Επιζώντες σύζυγοι: Ο νέος νόμος προβλέπει συντάξεις χηρείας συνδεδεμένες με όριο ηλικίας, καθώς οι δικαιούχοι της σύνταξης του θανόντος ή της θανούσης συζύγου θα πρέπει πλέον να έχουν συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας. Η διάταξη αφορά όσες αιτήσεις μεταβίβασης της σύνταξης υποβληθούν για θανάτους που συντελέστηκαν μετά την 13 /5/2016 και προβλέπει για τους επιζώντες συζύγους τα εξής ηλικιακά όρια:

1. Ο επιζών σύζυγος εφόσον έχει συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας του κατά το χρόνο θανάτου του συνταξιούχου ή ασφαλισμένου δικαιούται σύνταξη εφ όρου ζωής.

2. Ο επιζών σύζυγος εφόσον κατά τον χρόνο θανάτου του συνταξιούχου ή ασφαλισμένου δεν έχει συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας του, αλλά συμπληρώσει το 55ο έτος κατά την διάρκεια της τριετίας, η καταβολή της σύνταξης διακόπτεται μόλις συμπληρωθεί η τριετία και άρχεται εκ νέου με τη συμπλήρωση του 67ου έτους. Παράδειγμα: Ασφαλισμένος αποβιώνει την 13/5/2016 και η σύζυγός του είναι 53 ετών χωρίς τέκνα. Η σύζυγος δικαιούται σύνταξη λόγω θανάτου του ασφαλισμένου συζύγου της, καθώς πληροί τις προϋποθέσεις (ο θανών είχε συμπληρώσει τις χρονικές προϋποθέσεις για την λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος) και λαμβάνει σύνταξη για μία τριετία, καθώς κατά την ημερομηνία θανάτου του συζύγου της δεν έχει συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας. Κατά την διάρκεια της τριετίας όμως συμπληρώνει το 55ο έτος, οπότε η σύνταξη λόγω θανάτου διακόπτεται μετά τη συμπλήρωση της τριετίας και επαναχορηγείται με τη συμπλήρωση του 67ου έτους της ηλικίας της.

3. Ο επιζών σύζυγος εφόσον κατά τον χρόνο θανάτου του συνταξιούχου ή ασφαλισμένου δεν έχει συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας του, αλλά δεν το συμπληρώνει ούτε κατά την διάρκεια τη τριετίας δικαιούται σύνταξη μόνο για διάστημα τριών ετών και μετά την λήξη της τριετίας διακόπτεται η καταβολή της σύνταξης και δεν επαναχορηγείται. Παράδειγμα: Ασφαλισμένος αποβιώνει την 13/5/2016 και η σύζυγος του είναι 49 ετών χωρίς τέκνα. Η σύζυγος δικαιούται σύνταξη λόγω θανάτου του ασφαλισμένου συζύγου της, καθώς αυτός είχε συμπληρώσει τις απαιτούμενες προϋποθέσεις για λήψη πλήρους σύνταξης λόγω γήρατος. Η σύζυγος θα λάβει σύνταξη για μία τριετία και μετά θα διακοπεί και δεν θα της επαναχορηγηθεί καθώς δεν συμπληρώνει το 55ο έτος της ηλικίας εντός της τριετίας. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις που προβλέπεται η παράταση της σύνταξης και μετά την τριετία. Ο επιζών σύζυγος που δεν είναι 55 ετών κατά τον χρόνο του θανάτου ή δεν συμπληρώνει το 55ο έτος της ηλικίας του εντός της τριετίας από την έναρξη της καταβολής της σύνταξης λόγω θανάτου συνεχίζει να λαμβάνει την σύνταξη και μετά τη λήξη της τριετίας στις εξής περιπτώσεις: α) Σε περίπτωση που ο επιζών σύζυγος έχει τέκνα που είναι είτε άγαμα και ανήλικα (μέχρι να ενηλικιωθούν δηλ. να γίνουν 18 ετών), είτε σπουδάζουν (και μέχρι να γίνουν 24 ετών), είτε είναι άγαμα και ανίκανα για κάθε βιοποριστική εργασία, εφόσον η ανικανότητα τους επήλθε πριν τη συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας. Παράδειγμα: Ασφαλισμένος αποβιώνει την 13/5/2016 και η σύζυγός του είναι 45 ετών και έχει τέκνο ανήλικο (15ετών). Η σύζυγος εφόσον δικαιούται την απονομή της σύνταξης λόγω θανάτου του συζύγου της λαμβάνει αυτήν για μία τριετία. Η επιζώσα σύζυγος συνεχίζει να λαμβάνει τη σύνταξη και μετά την τριετία και μέχρι να διακοπεί η συνταξιοδότηση του τέκνου (λόγω ενηλικίωσης στο 18ο έτος ή λόγω σπουδών στο 24ο έτος), οπότε και διακόπτεται η καταβολή της σύνταξης . β) Σε περίπτωση που ο επιζών σύζυγος είναι ο ίδιος ανίκανος για την άσκηση κάθε βιοποριστικής εργασίας, με ποσοστό 67% και άνω και για όσο χρόνο πληρείται αυτή η προϋπόθεση. γ) Σε περίπτωση που ο επιζών σύζυγος που λαμβάνει σύνταξη θανάτου και πέραν της τριετίας λόγω ύπαρξης ανηλίκων η τέκνων που σπουδάζουν ή ανίκανων για εργασία τέκνων και έως τη λήξη της ανηλικότητας ή των σπουδών ή της ανικανότητας συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας του, τότε ναι μεν η σύνταξη θα διακοπεί με την παύση ισχύος των ως άνω προϋποθέσεων, (ανηλικότητα, σπουδές ,ανικανότητα) θα επαναχορηγηθεί ωστόσο, όταν ο επιζών συμπληρώσει το 67ο έτος της ηλικίας του. Παράδειγμα: Ασφαλισμένος αποβιώνει την 13/5/2016 και η σύζυγος του είναι 49 ετών και έχει τέκνο ανήλικο (8 ετών). Η σύζυγος, εφόσον δικαιούται την απονομή της σύνταξης λόγω θανάτου του συζύγου της, λαμβάνει αυτήν για μία τριετία. Η επιζώσα σύζυγος συνεχίζει να λαμβάνει τη σύνταξη και μετά την τριετία και μέχρι να διακοπεί η συνταξιοδότηση του τέκνου (λόγω ενηλικίωσης του στο 18ο έτος ή λόγω σπουδών του στο 24ο έτος), οπότε και διακόπτεται η καταβολή της σύνταξης. Επειδή όμως κατά την διάρκεια λήψης της σύνταξης και έως την ενηλικίωση του τέκνου ή την παύση των σπουδών του, η επιζώσα σύζυγος συμπληρώνει το 55ο έτος της ηλικίας της, η σύνταξη θανάτου θα της επαναχορηγηθεί με τη συμπλήρωση του 67ουυ έτους της ηλικίας της.

– Tέκνα: Τα νόμιμα τέκνα, τα νομιμοποιηθέντα, τα αναγνωρισθέντα, τα υιοθετηθέντα και όσα εξομοιώνονται με αυτά, δικαιούνται σύνταξης λόγω θανάτου του γονέα τους, με την προϋπόθεση ότι: α) είναι άγαμα και δεν έχουν συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας τους. Το όριο αυτό παρατείνεται μέχρι του 24ου έτους, εφόσον φοιτούν σε ανώτερες ή ανώτατες αναγνωρισμένες σχολές του εσωτερικού ή του εξωτερικού ή σε Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης ή Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης. β) κατά το χρόνο του θανάτου του ασφαλισμένου ή συνταξιούχου είναι άγαμα και ανίκανα για κάθε βιοποριστική εργασία, εφόσον η ανικανότητά τους επήλθε πριν από την συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας τους. Στην περίπτωση αυτή η σύνταξη εξακολουθεί να καταβάλλεται και μετά τη συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας.

– Διαζευγμένοι σύζυγοι:Ο διαζευγμένος σύζυγος δικαιούται σύνταξη λόγω θανάτου εφόσον πληροί τις ίδιες προϋποθέσεις με τον επιζώντα σύζυγο και επιπλέον τις εξής προϋποθέσεις οι οποίες πρέπει να πληρούνται αθροιστικά: α) Ο πρώην σύζυγος, κατά τη στιγμή του θανάτου του, να κατέβαλλε σε αυτόν διατροφή που είχε καθοριστεί είτε με δικαστική απόφαση, είτε με μεταξύ τους σύμβαση. β) Να είχε συμπληρώσει δέκα έτη έγγαμου βίου, μέχρι τη λύση του γάμου με αμετάκλητη δικαστική απόφαση. γ) Το διαζύγιο να μην οφείλεται σε ισχυρό κλονισμό της εγγάμου συμβιώσεως υπαιτιότητας του αιτούντος τη σύνταξη. δ) Το μέσο μηνιαίο ατομικό φορολογητέο εισόδημά του να μην υπερβαίνει το διπλάσιο του ποσού του επιδόματος Κοινωνικής Αλληλεγγύης Ανασφαλίστων Υπερηλίκων που καταβάλλεται από τον ΟΓΑ, δηλ. τα 720 ευρώ. ε) Να μην έχει τελεστεί άλλος γάμος ή σύμφωνο συμβίωσης.

Β. Προϋπόθεση πενταετούς διάρκειας του γάμου

Έως πρόσφατα για τη χορήγηση λόγω θανάτου σύνταξης στον επιζώντα σύζυγο απαιτούνταν να συντρέχει η προϋπόθεση της ύπαρξης τριετούς διάρκειας γάμου, σε περίπτωση θανάτου ασφαλισμένου και πενταετούς διάρκειας γάμου, σε περίπτωση θανάτου συνταξιούχου. Με τον νέο νόμο η απαιτούμενη διάρκεια γάμου είναι ενιαία (5ετία) είτε πρόκειται για θάνατο συνταξιούχου, είτε ασφαλισμένου. Συνεπώς, βασική προϋπόθεση για τη χορήγηση σύνταξης λόγω θανάτου στον επιζώντα σύζυγο είναι ο θάνατος του ασφαλισμένου ή συνταξιούχου να έχει επέλθει μετά την πάροδο 5 ετών από την τέλεση του γάμου, εκτός των εξής περιπτώσεων: α) Ο θάνατος να οφείλεται σε ατύχημα εργατικό ή ατύχημα εκτός εργασίας ή ανθρωποκτονία. β) Κατά τη διάρκεια του γάμου γεννήθηκε ή με το γάμο νομιμοποιήθηκε, αναγνωρίσθηκε ή υιοθετήθηκε τέκνο. γ) Η χήρα κατά τον χρόνο του θανάτου τελεί σε κατάσταση εγκυμοσύνης, η οποία δεν διακόπη και γεννήθηκε ζων τέκνο. δ) Συντρέχει η περίπτωση ανασυστάσεως προϋπάρχοντος γάμου αρκεί οι τελεσθέντες γάμοι, δηλαδή ο αρχικός και ο εξ ανασυστάσεως, κατά τη διάρκεια του οποίου απεβίωσε ο σύζυγος, να έχουν διαρκέσει τουλάχιστον πέντε χρόνια συνολικά, και ο εξ ανασυστάσεως να διήρκεσε τουλάχιστον 6 μήνες.

Γ. Παύση δικαιώματος σύνταξης λόγω θανάτου

Το δικαίωμα στη σύνταξη λόγω θανάτου των δικαιούχων προσώπων παύει: α) Με το θάνατο του δικαιούχου. β) Με την τέλεση από αυτόν γάμου ή σύναψης συμφώνου συμβίωσης. γ) Με τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας του τέκνου ή αντίστοιχα του 24ου έτους, εφόσον σπουδάζει. Σημειώνεται ότι από τις νέες ρυθμίσεις δεν προβλέπεται η διακοπή της συνταξιοδότησης των τέκνων σε περίπτωση που αυτά αναλάβουν εργασία ή αυτοαπασχοληθούν ή λάβουν σύνταξη από ίδιο δικαίωμα. δ) Με νεότερη κρίση της αρμόδιας υγειονομικής επιτροπής πάψει να υφίσταται η ανικανότητα για εργασία (ανικανότητα επιζώντος συζύγου για την άσκηση κάθε βιοποριστικής εργασίας κατά 67% και άνω, ανικανότητα τέκνου για την άσκηση κάθε βιοποριστικής εργασίας, αντίστοιχα).

Πηγή: https://makthes.gr