Πώς να βοηθήσεις αυτόν που πενθεί

Μερικές φορές δεν ξέρουμε πώς να στηρίξουμε ένα συγγενή, φίλο ή συνάδελφο που έχασε κάποιον δικό του. Φοβόμαστε μην πούμε κάτι λάθος, οπότε δεν λέμε τίποτα μήπως και τον κάνουμε να αισθανθεί καλύτερα.

Αν δεν έχεις βιώσει ο ίδιος/α το θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου, μπορεί να μην γνωρίζεις πώς αισθάνεται κάποιος που πενθεί ή πόσο γρήγορα θα μπορέσει να επιστρέψει στην καθημερινότητά του και να συνεχίσει τη ζωή του.

Υπάρχουν πολλά πράγματα που μπορείς να κάνεις ή να πεις για να βοηθήσεις, αλλά να θυμάσαι ότι ο καθένας βιώνει διαφορετικά τον πόνο του. Ορισμένες από τις σκέψεις ή τις απόψεις σου μπορεί να είναι κατάλληλες και άλλες μπορεί να μην είναι. Αν δεν είσαι σίγουρος/η για το πώς να παρηγορήσεις κάποιον που θρηνεί, ζήτησέ του να σου πει τί θέλει ή έχει ανάγκη. Θα νιώσει πολύ άνετα και μόνο που θα ξέρει ότι νοιάζεσαι και θες να βοηθήσεις.

Πώς να βοηθήσεις έναν άνθρωπο που πενθεί τις πρώτες μέρες

• Επικοινώνησε μαζί του το συντομότερο δυνατό μετά το θάνατο του αγαπημένου του/της προσώπου. Μπορείς να τον επισκεφτείς, να του τηλεφωνήσεις, να του στείλεις ένα μήνυμα, μια κάρτα ή λουλούδια.
• Αν μπορείς να πας στην κηδεία ή στο μνημόσυνο, καλό θα ήταν. Πρέπει να γνωρίζει ότι νοιάζεσαι και ότι τον υποστηρίζεις σε αυτή τη δύσκολη στιγμή.
• Να ρωτήσεις με ποιο τρόπο θα ήθελε να βοηθήσεις.
• Μάθε να ακούς και προσπάθησε να μην ασκείς κριτική.

Η θλίψη δεν είναι κάτι που μπορείς να «διώξεις»

Όταν γνωρίζουμε ότι κάποιος δεν νιώθει καλά, είναι στη φύση μας να θέλουμε να το διορθώσουμε. Μετά το θάνατο ενός αγαπημένου προσώπου, όμως, ο, τι κι αν κάνεις, δεν μπορείς να «διορθώσεις» τη θλίψη του. Δεν υπάρχει τίποτα που μπορείς να πεις και να τον κάνεις να νιώσει καλύτερα, υπάρχουν όμως πράγματα που μπορείς να κάνεις για να δείξεις έμπρακτα τη στήριξη και τη συμπαράστασή σου αυτή τη δύσκολη στιγμή.

Η πιο σημαντική βοήθεια που μπορείς να προσφέρεις είναι ένα αυτί πρόθυμο να ακούσει. Άσε τον άνθρωπο που πενθεί να μιλήσει και να εκφράσει τη θλίψη του με όποιο τρόπο επιθυμεί. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει κλάματα, εκρήξεις θυμού, κραυγές, γέλιο, ενοχές, λύπη ή συμμετοχή σε δραστηριότητες που μειώνουν το άγχος του, όπως περπάτημα ή κηπουρική.

Άκου τον άλλο με προσοχή και δείξε συμπόνια. Ο καθένας βιώνει τη θλίψη του με το δικό του τρόπο, οπότε άστον να πενθήσει όπως ξέρει. Μην κρίνεις και μην αμφισβητείς τις αντιδράσεις του. Η κριτική για τον τρόπο με τον οποίο εκδηλώνει τη θλίψη του κάποιος είναι άσχημη και μπορεί να τον κάνει να μην θελήσει να μοιραστεί σκέψεις και συναισθήματα μαζί σου.

Αν δεν του βγει να μιλήσει, μην τον πιέσεις. Θυμήσου ότι τον παρηγορείς και μόνο που είσαι εκεί και το να κάθεσαι μαζί του χωρίς να μιλάτε βοηθάει εξίσου.

Μην ξεχνάς τη δύναμη της ανθρώπινης επαφής. Κρατώντας το χέρι του ή αγκαλιάζοντάς τον μπορεί να βοηθάει, αλλά πρώτα σιγουρέψου ότι δεν έχει πρόβλημα με αυτό.

Μπορείς να δείξεις έμπρακτα ότι ενδιαφέρεσαι :

• Κάνε δουλειές του σπιτιού, όπως σφουγγάρισμα ή πλύσιμο ρούχων.
• Απάντησε στο τηλέφωνο για λογαριασμό του ανθρώπου αυτού.
• Μαγείρευέ του καθημερινά μέχρι να ξανασταθεί στα πόδια του και να μαγειρέψει ξανά ο ίδιος/ίδια.
• Ανάλαβε μερικά από τα καθημερινά καθήκοντά του, όπως το να πάρεις τα παιδιά του από το σχολείο.
• Έχε στο νου σου ότι ίσως να μη θέλει τέτοιου είδους βοήθεια. Η επιθυμία του πρέπει να γίνει σεβαστή.
• Μη μιλάς εξ ονόματός του χωρίς την άδειά του ή μεταφέροντας άλλα από αυτά που σου λέει.

Τί πρέπει να αποφύγεις:

• Να μιλάς για δικά σου περιστατικά θανάτου αντί να ακούς.
• Να συγκρίνεις τη θλίψη του με τη δική σου ή με κάποιου άλλου.
• Να περιγράφεις τα «στάδια της θλίψης» και να του λες ότι δεν τα περνάει όσο γρήγορα θα έπρεπε.
• Να του λες ότι πενθεί με «λάθος τρόπο».
• Να δίνεις ανεπιθύμητες συμβουλές για το πώς να ξεπεράσει την θλίψη του με τον καλύτερο δυνατό τρόπο.
• Να εκλογικεύεις το πώς θα πρέπει ή δεν θα πρέπει να αισθάνεται.

Σχόλια που πρέπει να αποφύγεις:

«Καλοπροαίρετες» λέξεις και φράσεις που έχουν στόχο να «αναδείξουν την θετική πλευρά της ζωής» μπορεί να τον κάνουν να νιώσει χειρότερα. Επίσης θα πρέπει να αποφεύγονται σχόλια του στιλ:

• «Θα ξαναπαντρευτείς κάποια στιγμή. Έχει ο Θεός».
• «Τουλάχιστον έχεις κι άλλα παιδιά».
• «Είναι τυχερή/ος που έφτασε σ’ αυτή την ηλικία».
• «Ήταν θέλημα Θεού».
• «Μπορείτε πάντα να προσπαθήσετε για ένα άλλο μωρό».
• «Θα είναι ευτυχισμένος/η στον παράδεισο».
• «Να σκέφτεσαι ότι δεν υπέφερε».
• «Προσπάθησε να σκέφτεσαι τις καλές στιγμές».
• «Σύντομα θα νιώσεις καλύτερα».
• «Ο χρόνος γιατρεύει τις πληγές».
• «Έχεις πολλά πράγματα για τα οποία θα πρέπει να είσαι ευγνώμων».
• «Πρέπει να δείξεις χαρακτήρα και να φανείς δυνατός».
• «Ξέρω ακριβώς πώς νιώθεις».
• «Όλα συμβαίνουν για κάποιο λόγο».

Η θλίψη είναι μια διαδικασία, όχι ένα γεγονός. Δεν έχει χρονοδιάγραμμα και δεν είναι ασυνήθιστο να βιώνει κάποιος θλίψη για μεγάλο χρονικό διάστημα – είτε πρόκειται για μήνες, χρόνια, ή ακόμα και δεκαετίες μετά το θάνατο.

Μερικά πράγματα που πρέπει να έχεις στο μυαλό σου είναι τα εξής:

• Μην αποφεύγεις το άτομο που πενθεί μετά την κηδεία. Κράτα επαφή, έστω και τηλεφωνικά.
• Ποτέ μην του πεις ότι ήρθε η ώρα να το ξεπεράσει και ότι «η ζωή συνεχίζεται». Μπορεί να συνεχίσει να θρηνεί με ήπιο τρόπο για την υπόλοιπη ζωή του.
• Μην αλλάζεις θέμα αν έρθει η κουβέντα στον αποθανόντα. Αυτός που πενθεί πρέπει να γνωρίζει ότι ο αγαπημένος του άνθρωπος δεν έχει ξεχαστεί. Χρησιμοποίησε το όνομά του κανονικά. Μην χρησιμοποιήσεις λέξεις όπως «αυτός» ή «αυτή».
• Θυμήσου, θα υπάρξουν μέρες που θα είναι ιδιαίτερα δύσκολες, όπως επέτειοι, Χριστούγεννα, σημαντικές περιστάσεις, καθώς και τα γενέθλια του ανθρώπου που πέθανε. Να είσαι πιο ευαισθητοποιημένος/η τέτοιες μέρες και να προσφέρεις την υποστήριξή σου.

Παρόλο που το πένθος είναι μια πολύ οδυνηρή κατάσταση, οι περισσότεροι άνθρωποι (85-90%) δήλωσαν ότι με τη στήριξη της οικογένειας και των φίλων τους και τις δικές τους δυνάμεις έμαθαν σταδιακά να ζουν με την απώλεια του αγαπημένου τους προσώπου και δεν χρειάστηκε να αναζητήσουν τη βοήθεια ειδικού.

Όταν ο θάνατος είναι ξαφνικός, βίαιος, οδυνηρός ή απροσδόκητος, ο πόνος μπορεί να γίνει μη διαχειρίσιμος. Εκεί θα ήταν καλό να συστήσεις στο άτομο αυτό κάποιον ειδικό (ή μια τηλεφωνική γραμμή υποστήριξης), με τη βοήθεια του οποίου και με την πάροδο του χρόνου, θα μπορέσει να διαχειριστεί την πραγματικότητα.

Προσπάθησε να έρθεις σε επαφή με το άτομο που πενθεί το συντομότερο δυνατό μετά το θάνατο του αγαπημένου του προσώπου και παρακολούθησε την κηδεία ή το μνημόσυνο αν μπορείς. Θα τον βοηθήσεις περισσότερο απ’ όσο νομίζεις. Επίσης, άσε τον άνθρωπο που πονάει να μιλήσει και να εκφράσει τη θλίψη του με όποιο τρόπο νιώθει. Άκουσέ τον προσεκτικά και αν δεν είσαι σίγουρος για το πώς να στηρίξεις τον φίλο σου που πενθεί, ρώτησέ τον.

Πηγή: betterhealth.vic.gov.au