Συνεπιμέλεια: Ποιος από τους δύο γονείς αποφασίζει για την υγεία, την εκπαίδευση και άλλα ζητήματα που αφορούν το παιδί;

ΣΥΝΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΚΑΙ ΡΥΘΜΙΣΗ ΘΕΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΙΑΤΡΟΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ

Α) Στο πλαίσιο αντιδικίας των γονέων αναφορικά με την άσκηση της γονικής μέριμνας η δυνατοτητα του δικαστή κατ’ αρθρο 1513 Α.Κ. είναι κατά κύριο λόγο είτε να αναθέσει την επιμέλεια στον ένα από αυτούς ή να κατανείμει την άσκηση της μεταξύ των γονέων.

O καθηγητής Γεώργιος Α. Γεωργιάδης με γνωμοδότησή του που δημοσιεύθηκε στο τεύχος Ιανουαρίου 2016 του περιοδικού ΧΡΟΝΙΚΑ ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ (σ. 73 επ.) πρότεινε τη λύση της κατανομής της άσκησης της επιμέλειας (ως υπολειτουργίας της γονικής μέριμνας), ώστε να μην αποκλείεται εντελώς ο ένας εκ των γονέων από την ανατροφή του ανήλικου τέκνου. Η λύση αυτή θα πρέπει τουλάχιστον να προκρίνεται σε περιπτώσεις όπου ο γονέας, στον οποίο ανατίθεται γενικώς η άσκηση της επιμέλειας, δεν ανταποκρίνεται επιτυχώς σε κάποιους από τους τομείς που συμπεριλαμβάνονται στην επιμέλεια, όπως είναι ο τομέας της εκπαίδευσης των ανηλίκων και ο τομέας της μέριμνας για την υγεία τους, με αποτέλεσμα ο άλλος γονέας να κρίνεται καταλληλότερος για να του ανατεθούν οι τομείς αυτοί.

Την πρόταση αυτή υιοθέτησε η υπ’ αριθμ. 4948/2015 απόφαση του Εφετείου Αθηνών (ΧρΙΔ 2016, 29), η οποία ανέθεσε την επιμέλεια των ανήλικων τέκνων στη μητέρα εξαιρώντας όμως και αναθέτοντας στον πατέρα τους τομείς της επιμέλειας που σχετίζονται με την εκπαίδευση των ανηλίκων και με τη φαρμακευτική και την υγειονομική τους περίθαλψη. Με τον τρόπο αυτόν έδωσε στον πατέρα τη δυνατότητα απ’ ευθείας αναλήψεως από αυτόν της υποχρέωσης καλύψεως των σχετιζόμενων με τους εν λόγω τομείς εξόδων, αποφορτίζοντας έτσι -μεταξύ άλλων- και το κλίμα εντάσεως μεταξύ των γονέων αναφορικά με το ύψος και τον τρόπο καταβολής διατροφής. Η συγκεκριμένη πρωτοποριακή απόφαση ανέδειξε τις δυνατότητες που έχει ένας Δικαστής ακόμα και με το ισχύον Νομικό Πλαίσιο και που εκφεύγουν της κλασσικής επιλογής του Νομολογιακού εθίμου ήτοι (την κατά 99% ανάθεση της επιμέλειας στην μητέρα).

Β) Στα πλαίσια συναινετικής διευθέτησης της λύσης της έγγαμης συμβίωσης με συναινετικό διαζύγιο οι γονείς είναι ελεύθεροι να επιλέξουν όποια ρύθμιση επιθυμούν αναφορικά με όλα τα ζητήματα επιμέλειας και κατ’ επέκταση και για τα ζητήματα της εκπαίδευσης και ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Μπορούν λοιπόν να επιλέξουν την λύση της συνεπιμέλειας και συνεπώς να συναποφασίζουν για αυτούς τους τομείς. Μπορούν ακόμα να συμφωνήσουν ότι παρότι την επιμέλεια θα την ασκεί ένας μόνον εξ αυτών θα ανατίθενται στον άλλο οι προαναφερόμενοι τομείς.

Οι ως άνω επιλογές ισχύουν με το σημερινό νομοθετικό πλαίσιο ως έχει.

Ποιος όμως θα αποφασίζει για τα ζητήματα υγείας και εκπαίδευσης σε καθεστώς συνεπιμέλειας ;

Γ) Εφόσον νομοθετηθεί η υποχρεωτική συνεπιμέλεια οι γονείς θα συναποφασίζουν (από κοινού) για τα ζητήματα εκπαίδευσης και περίθαλψης.

Ας δούμε όμως τι συμβαίνει σε πολλές Ευρωπαικές χώρες:

Σε διάφορες Ευρωπαϊκές χώρες όπου η συνεπιμέλεια αποτελεί πλέον τον κανόνα οι γονείς, αφού έχουν λάβει νομική συμβουλή, συμπληρώνουν το σχέδιο ανατροφής τέκνου (το λεγόμενο parenting plan) στο οποίο περιγράφεται κάθε θέμα σχετικό με την ανατροφή του παιδιού όπως ενδεικτικά: ποιό παιδιάτρο θα έχει το παιδί, ποιά κοινωνική ασφάλιση, αν θα παρακολουθεί ιδιωτικό ή δημόσιο σχολείο, τυχόν εξωσχολικές δραστηριότητες κτλ. Όπου υπάρχει συμφωνία των γονέων θα υπογράφεται συναινετικό διαζύγιο υποβάλλοντας στο συμβολαιογράφο και το σχέδιο ανατροφής.

Όπου δεν υπάρχει συμφωνία οι γονείς, μόνον τότε, θα καταφεύγουν στο δικαστή και θα εκδίδεται η σχετική δικαστική απόφαση προς λύση της διαφωνίας.

Παρά την δυσπιστία στη εφαρμογή της συνεπιμέλειας λόγω της κατά κανόνα μη αρμονικής σχέσης των γονέων, πολλοί είναι εκείνοι που παραδέχονται και τις θετικές συνέπειες των νέων ρυθμίσεων για τη συνεπιμέλεια, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για εκσυγχρονισμό του νομοθετικού πλαισίου. Πιο συγκεκριμένα, αξιοσημείωτη είναι η θετική επίδραση της από κοινού επιμέλειας στη δημιουργία κουλτούρας συναινέσεως και συμβιβαστικής επιλύσεως των οικογενειακών διαφορών που ξεκίνησε με το άρθρο 22 του Ν. 4509/2017 (συναινετικό διαζύγιο ενώπιον συμβ/φου), η οποία εμποδίζεται όταν ένας από τους γονείς έχει εκ του νόμου περισσότερα δικαιώματα ως ασκών αποκλειστικά την επιμέλεια του τέκνου, μη έχοντας έτσι κανένα απολύτως κίνητρο να επιδιώξει συνεργασία και συναίνεση με τον άλλο γονέα.

Σημαντικό, επίσης, επιχείρημα υπέρ της συνεπιμέλειας αποτελεί η δημιουργία γόνιμου εδάφους για τη διαμεσολάβηση. Παράλληλα, αξίζει να σημειωθεί και η συμβολή αυτού του είδους επιμέλειας στην παύση του νομολογιακού εθίμου που θέλει νικητή και νικημένο και που με τη σειρά του ενισχύει την αντιδικία μεταξύ των γονέων. Με την εφαρμογή της συνεπιμέλειας, η προσοχή θα στραφεί στην εξυπηρέτηση, πρωτίστως, των συμφερόντων του τέκνου, ενώ ταυτόχρονα θα προκριθεί η εξατομίκευση των εκάστοτε περιπτώσεων έναντι της έκδοσης στερεοτυπικά επαναλαμβανόμενων αποφάσεων.

Κυρίως, όμως, αυτή θα συμβάλλει στη δημιουργία αισθήματος σταθερότητας και ασφάλειας που απαιτείται για την υγεία και την ανάπτυξή των παιδιών, αφού τα τελευταία θα εξασφαλίσουν μια πιο στενή σχέση και μια ομαλή επικοινωνία και με του δύο γονείς, στοιχεία αναγκαία για την ψυχοσωματική ανάπτυξή τους και την ολοκλήρωση της προσωπικότητας τους.

Σε κάθε περίπτωση, ο τρόπος με τον οποίο θα λειτουργήσει στην πράξη η συνεπιμέλεια (Parenting Plan) απομακρύνει το φόβο της διαρκούς αντιδικίας μεταξύ των γονέων, ενώ εγγυάται τόσο την αποτελεσματική ανατροφή των τέκνων, όσο και την ίση συμμετοχή των γονέων σ’ αυτή.

Δημήτριος Β. Δουλιώτης
Δικηγόρος LLB London
Δημοκρίτου 32 Κολωνάκι, Αθήνα
Τηλέφωνο: 210-3627672
Web: http://douliotis-law.com/