Ο πρώην σύζυγος είναι άνεργος και χρήστης ουσιών. Αν πάθω κάτι, γίνεται να πάρει την επιμέλεια των παιδιών ο πατριός τους;

Είμαι διαζευγμένη μητέρα 2 ανηλίκων τέκνων, εκ των οποίων το δεύτερο με διάγνωση αυτισμού/βαριάς νοητικής υστέρησης. Ο βιολογικός τους πατέρας είναι μονίμως άνεργος, χωρίς κανένα περιουσιακό στοιχείο και κάνει χρήση μαριχουάνας και άλλων ουσιών κατά διαστήματα. Ως ότου ενηλικιωθούν τα παιδιά, αν ό μη γένοιτο συμβεί κάτι σε εμένα, η επιμέλεια μπορεί να μεταβιβαστεί στον πατριό τους;

Απαντάει η δικηγόρος κυρία Παναγιώτα Λουκάκου

Από τις διατάξεις των άρθρων 1511, 1512, 1513 και 1514 του ΑΚ συνάγεται ότι η γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου, που γεννήθηκε από νόμιμο γάμο των γονέων του, ασκείται από τους τελευταίους από κοινού, περιλαμβάνει δε, σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 1510 και 1518 του ιδίου κώδικα, την επιμέλεια του προσώπου του, τη διοίκηση της περιουσίας του και την εκπροσώπηση του. Το λειτουργικό δε δικαίωμα της γονικής μέριμνας είναι υποχρεωτικό για τους γονείς και προσωποπαγές, υπό την έννοια ότι δεν είναι δυνατή ούτε η παραίτηση από αυτό ούτε η υποκατάσταση του φορέα του, με μεταβίβαση του σε άλλον. Επιπλέον  σύμφωνα με το άρθρο ΑΚ 1513 στις περιπτώσεις διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου και εφόσον ζουν και οι δύο γονείς,η άσκηση της γονικής μέριμνας ρυθμίζεται από το δικαστήριο.Η άσκηση της γονικής μέριμνας μπορεί να ανατεθεί  στον ένα από τους γονείς ή αν αυτοί συμφωνούν ορίζοντας και τον τόπο διαμονής του τέκνου,στους δύο από κοινού. Το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει διαφορετικά, ιδίως να κατανείμει την άσκηση της γονικής μέριμνας μεταξύ των γονέων ή να την αναθέσει σε τρίτο.

. Επίσης  σύμφωνα με το άρθρο ΑΚ 1532 αν ο πατέρας ή η μητέρα παραβαίνουν τα καθήκοντα που επιβάλλει το λειτούργημα τους για την επιμέλεια του προσώπου του  παιδιού  ή τη διοίκηση της περιουσίας του ή αν ασκούν το λειτούργημα τους καταχρηστικά ή δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν σε αυτό, όπως στη συγκεκριμένη περίπτωση που περιγράφετε,το δικαστήριο μπορεί, εφόσον το ζητήσουν ο άλλος γονέας , οι πιο κοντινοί  συγγενείς του παιδιού, ο εισαγγελέας ή και αυτεπαγγέλτως να διατάξει οποιοδήποτε πρόσφορο μέτρο. Το δικαστήριο μπορεί ιδίως να αφαιρέσει από τον ένα γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας ολικά ή μερικά  και να να την αναθέσει αποκλειστικά στον άλλο ή αν συντρέχουν και στο πρόσωπο αυτού νομικοί ή πραγματικοί λόγοι αδυναμίας άσκησης της γονικής μέριμνας , να αναθέσει την πραγματική φροντίδα του παιδιού  ή ακόμη και την επιμέλεια του ολικά ή μερικά σε τρίτον ή και να διορίσει επίτροπο. Σε εξαιρετικά επείγουσες περιπτώσεις, εφόσον συντρέχουν οι προϋποθέσεις  και επίκειται άμεσος κίνδυνος για τη σωματική ή ψυχική υγεία του παιδιού, ο εισαγγελέας μπορεί να διατάσσει κάθε πρόσφορο μέτρο για την προστασία του, μέχρι την έκδοση της αποφάσεως του δικαστηρίου . Τέλος σύμφωνα με το άρθρο ΑΚ 1533 η αφαίρεση του συνόλου της επιμέλειας του προσώπου του παιδιού και από τους δύο γονείς και η ανάθεση της σε τρίτο διατάσσονται από το δικαστήριο,μόνο  όταν άλλα μέτρα έμειναν χωρίς αποτέλεσμα ή κρίνεται ότι δεν επαρκούν για να αποτρέψουν κίνδυνο της σωματικής, πνευματικής ή ψυχικής υγείας του παιδιού. Το δικαστήριο βέβαια θα αποφασίσει την ανάθεση της πραγματικής φροντίδας του παιδιού σε τρίτο ύστερα  από έλεγχο του ήθους, των βιοτικών συνθηκών και γενικά της καταλληλότητας του,στηριζόμενο υποχρεωτικά σε βεβαίωση της κοινωνικής υπηρεσίας. Η ανάθεση γίνεται σε κατάλληλη οικογένεια κατά προτίμηση συγγενική.

Επομένως ο νόμος σε αυστηρά  συγκεκριμένες  περιπτώσεις μεταξύ των οποίων και εκείνη σύμφωνα με την οποία οι γονείς, δηλαδή τόσο η μητέρα όσο και ο πατέρας  δεν είναι σε  θέση να ανταποκριθούν  στο καθήκον της επιμέλειας   ή  συγχρόνως συντρέχουν  και λόγοι αδυναμίας άσκησης της γονικής μέριμνας και στο πρόσωπο του πατέρα, προβλέπει την ανάθεση του σε τρίτο πρόσωπο το οποίο μπορεί να είναι συγγενικό και το οποίο επιλέγει κατόπιν έρευνας της καταλληλότητας του από την αρμόδια κοινωνική υπηρεσία .

Επομένως στην προκειμένη περίπτωση θα μπορούσε και ο πατριός, υπό μία ευρεία έννοια, εφόσον κάποιος παππούς ή γιαγιά δεν διεκδικούν τη γονική μέριμνα του παιδιού, κατόπιν κοινωνικής έρευνας και βεβαίως έκδοσης απόφασης του δικαστηρίου να αναλάβει  τη γονική μέριμνα των παιδιών, ως τρίτος εφόσον οι γονείς δεν είναι αποδεδειγμένα σε θέση να την αναλάβουν εκείνοι.

Βεβαίως στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να έχετε και εσείς συλλέξει εγκαίρως και πριν γεννηθεί το πρόβλημα όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία που να αποδεικνύουν αφενός την ακαταλληλότητα του  πατέρα και αφετέρου  την καταλληλότητα του πατριού ώστε να μπορεί να υποστηριχθεί  η  ανάθεση σε αυτόν της γονικής μέριμνας. Η υπόθεση δεν θα είναι εύκολη και απαιτεί  από εσάς  κατάλληλη προετοιμασία και την ουσιαστική καθοδήγηση ενός δικηγόρου έμπειρου στο οικογενειακό δίκαιο.

Παναγιώτα Λουκάκου | Panagiota Loukakou 
Δικηγόρος Παρ Αρείω Πάγω  | Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
Attorney-at-Law | Accredited Mediator of the Ministry of Justice, Transparency and Human Rights
Μέλος της εταιρείας Εμπορικής και Οικογενειακής Διαμεσολάβησης “ΔΙΑΛΟΓΟΣ”
Λεωφ. Σταδίου 61 | 61, Stadiou str.
Αθήνα 10559 | Athens 10551
Ελλάδα | Greece
Tel: +30 210 3217637
Mob.: +30 6977367340
Fax: +30 210 3000104 

Μπορείς κι εσύ να υποβάλλεις το ερώτημά σου, στους ειδικούς του Singleparent.gr εδώ ενώ καλό είναι προηγουμένως να ρίξεις μια ματιά στο νέο μας ευρετήριο εδώ, γιατί υπάρχει πιθανότητα να έχει ήδη απαντηθεί!