Τα παιδιά μαθαίνουν περισσότερα από ένα βιβλίο, παρά από μία οθόνη

Ανεξάρτητα από το πώς νιώθουμε για τη δυναμική εισβολή της τεχνολογίας στη ζωή των παιδιών μας, ήρθε, για να μείνει. Είτε μας αρέσει είτε όχι, πρέπει να την αποδεχτούμε. Τεχνολογία δεν σημαίνει μόνο χαζά βίντεο στο YouTube ή αποβλακωτικά βιντεοπαιχνίδια, που εξιτάρουν τα παιδιά. Η τεχνολογία συμβάλει εν μέρει στην εκπαίδευσή τους, μόνο που παιχνίδια, όπως το όνομα-ζώο-φυτό, η μονόπολη και το Trivial Pursuit, έχουν αντικατασταθεί από “έξυπνες κάρτες” στις οθόνες των υπολογιστών.

Πάνε οι καιροί, που τα παιδιά έψαχναν στις εγκυκλοπαίδειες, για να βρουν πληροφορίες για το Διονύσιο Σολωμό ή τη Σιβηρία. Τώρα, κουβαλάνε στην τάξη laptops ή iPad, συνδέονται στο internet και διαβάζουν απευθείας, όσες πληροφορίες βρήκαν για το εκάστοτε θέμα. Ακόμα και οι σχολικές εργασίες για το σπίτι ολοκληρώνονται με τη βοήθεια του διαδικτύου.

Οι περισσότερες από αυτές τις τεχνολογικές καινοτομίες είναι φοβερές και δεν μπορούμε να αρνηθούμε, ότι η χρήση της εξοικονομεί χρόνο και χρήμα. Ωστόσο, κάποιοι από εμάς έχουν αντιρρήσεις όσον αφορά ένα συγκεκριμένο πράγμα: το διάβασμα ενός βιβλίου. Το online διάβασμα δεν μπορεί να συγκριθεί με το διάβασμα από ένα κανονικό βιβλίο. Πες με ντεμοντέ, πες με παλαιομοδίτισσα, αλλά η αίσθηση ενός βιβλίου στα χέρια μου είναι άλλο πράγμα. Η μυρωδιά των σελίδων, η ζεστασιά, η συντροφιά του και η συγκέντρωση, που απαιτείται για την ανάγνωση και την κατανόησή του.

Είναι δύσκολο να φανταστώ, ότι μπορεί κάποιος να «χαρεί» ένα λογοτεχνικό έργο με τον ίδιο τρόπο, όπως στην ψυχρή, απρόσωπη οθόνη ενός iPad. Και αν πιστεύεις το ίδιο, δεν είσαι o μόνος. Η επιστήμη συμφωνεί μαζί μας. Μια νέα μελέτη, που δημοσιεύθηκε τον περασμένο Μάρτιο, κατέληξε στο συμπέρασμα, ότι παρόλο, που η ανάγνωση από οθόνη έχει τα οφέλη της σε ορισμένες περιπτώσεις, τα παιδιά μαθαίνουν περισσότερα, όταν διαβάζουν πραγματικά βιβλία.

Οι ερευνήτριες, Patricia A. Alexander και Lauren M. Singe, συζήτησαν τα ευρήματά τους σε ένα άρθρο, που έγραψαν για το «Business Insider». Αυτό, που βρήκαν είναι ότι, ενώ η συντριπτική πλειοψηφία των μαθητών δήλωσαν, ότι προτιμούν να διαβάζουν κείμενα μέσω οθόνης, στην πραγματικότητα τα κατανόησαν καλύτερα, όταν τα διάβασαν τυπωμένα.

“Η έρευνά μας αποκάλυψε μια σημαντική διαφορά”, έγραψαν η Alexander και η Singe. “Οι μαθητές δήλωσαν, ότι προτιμούσαν να διαβάζουν σε οθόνες και ότι απέδιδαν καλύτερα, ενώ η πραγματική τους απόδοση δεν ήταν καθόλου καλή”.

Να, πώς οι ερευνήτριες το ανακάλυψαν. Έδωσαν στους μαθητές τους να διαβάσουν δύο αποσπάσματα, ένα online και ένα άλλο σε έντυπη μορφή. Μετά από αυτό, οι μαθητές είχαν τρία καθήκοντα να ολοκληρώσουν: να περιγράψουν την κύρια ιδέα του κειμένου, να φτιάξουν μια λίστα με τα βασικά σημεία και να επισημάνουν κάθε άλλη σχετική πληροφορία από όσα είχαν διαβάσει. Τέλος, ζητήθηκε από τους μαθητές να αξιολογήσουν τη δική τους κατανόηση του κειμένου.

Συνολικά, οι μαθητές χαρακτήρισαν την εμπειρία τους από την ανάγνωση του κειμένου στην οθόνη ανώτερη. Πίστευαν, μάλιστα, ότι η κατανόηση του κειμένου από την οθόνη ήταν καλύτερη από ό, τι στην εκτύπωση. Το πρόβλημα; Στην πραγματικότητα ίσχυε το αντίθετο. Η κατανόησή τους αποδείχτηκε πολύ καλύτερη, όταν διάβαζαν το κείμενο σε βιβλίο. Και όχι μόνο αυτό, αλλά, όταν διάβαζαν το κείμενο στην οθόνη, έτειναν να επιταχύνουν, ενώ, όταν διάβαζαν το τυπωμένο, διάβαζαν πιο αργά και μεθοδικά.

Όσον αφορά στην κύρια ιδέα του κειμένου, η κατανόηση ήταν η ίδια από όποιο μέσο κι αν διάβαζαν, αλλά όσον αφορά στην πιο λεπτομερή κατανόηση του κειμένου, η ανάγνωση της έντυπης μορφής ήταν σαφώς ο νικητής. Βασικά, όταν τα παιδιά διάβαζαν το κείμενο μέσω οθόνης, διάβαζαν τελείως επιφανειακά και χωρίς να συγκρατούν τα βασικά, αλλά όταν διάβαζαν κανονικά από βιβλίο, έδιναν περισσότερη προσοχή και μεγαλύτερη έμφαση.

Αποτελέσματα, όπως αυτά δεν προκαλούν έκπληξη στους περισσότερους από εμάς, που μεγαλώσαμε με τα βιβλία, αλλά είναι πολύ ωραίο να βλέπουμε, πως μια δική μας παλιά συνήθεια, το διάβασμα από βιβλίο αποτελεί ακόμα και σήμερα σταθερή αξία. Θυμάμαι ακόμα κάτι τόμους, που έπρεπε να μεταφέρω από και προς το σχολείο. Πως δεν λύγισε η παιδική μου πλατούλα, ακόμα κι εγώ απορώ.

Παρόλα αυτά, οι συγγραφείς αυτής της μελέτης αναγνωρίζουν και τα πολλά καλά, που έχει η ηλεκτρονική ανάγνωση. Όταν οι μαθητές έχουν να διαβάσουν ειδήσεις ή ένα ενημερωτικό άρθρο, που δεν απαιτεί λεπτομερή ανάγνωση, το ηλεκτρονικό διάβασμα είναι γρήγορο, βολικό και δεν θα τους κάνει κακό από εκπαιδευτικής σκοπιάς. Αλλά η λογοτεχνική ανάγνωση και όσα πρέπει να μάθουν οι φοιτητές για την εξεταστική τους και οι μαθητές για το σχολείο, πρέπει να γίνεται με τον παλιό, παραδοσιακό τρόπο.

Οι συγγραφείς παροτρύνουν τους εκπαιδευτικούς να το θυμούνται πάντα αυτό και να γνωστοποιούν στους μαθητές τους τα αποτελέσματα αυτής της έρευνας, ώστε να αποφασίσουν μόνοι τους, αν θα διαβάσουν ένα κείμενο online ή σε βιβλίο.

Φυσικά, η Alexander και η Singe ξέρουν, πώς ό, τι κι αν κάνουν, η ψηφιοποίηση θα συνεχιστεί. Παρόλα αυτά, παροτρύνουν τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς να έχουν κατά νου, ότι η ύπαρξη πραγματικών βιβλίων στο σπίτι και στο σχολείο είναι πολύ σημαντική. Όπως το περιγράφουν και οι ίδιες: “Υπάρχουν σημαντικές συνέπειες για τη μάθηση και την ακαδημαϊκή ανάπτυξη, όταν προσπαθεί κάποιος να μειώσει την αξία των εκτυπωμένων λέξεων”.

Τα e-books, λοιπόν, μπορεί να μας εξοικονομούν χώρο στη βιβλιοθήκη και να μας γλιτώνουμε κόπο και χρήμα, αλλά η μαγεία του βιβλίου τα νικάει όλα. Ας μην ξεχνάμε και πόσοι άνθρωποι εργάζονται πίσω από ένα «βιβλίο». Μη βάλουμε ένα ακόμα λιθαράκι στο κλείσιμο κι άλλων εταιρειών, εκδοτικών οίκων και τυπογραφείων.

Πηγή: scarymommy.com