Διαζύγιο: Πώς μοιράζονται κινητά και ακίνητα ανάμεσα στο πρώην ζευγάρι-τί γίνεται αν δεν συμφωνούν στο μοίρασμα

Σύμφωνα με τις διατάξεις του Οικογενειακού Δικαίου, σε περίπτωση διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, καθένας από τους συζύγους δικαιούται να παραλάβει τα κινητά  πράγματα που του ανήκουν, ακόμα κι αν αυτά χρησιμοποιούνταν από κοινού ή μόνον από τον άλλο σύζυγο.

Εν προκειμένω, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 1394 του Αστικού Κώδικα, αν ένας από τους συζύγους εγκαταλείψει την συζυγική εστία, δικαιούται να παραλάβει τα κινητά που του ανήκουν, ακόμα και αν τα χρησιμοποιούσαν και οι δύο ή μόνος ο άλλος συζύγος.

Υποχρεούται όμως να παραχωρήσει στον άλλο σύζυγο τη χρήση των οικιακών αντικειμένων που του είναι απολύτως απαραίτητα για τη χωριστή του εγκατάσταση αν το επιβάλλουν λόγοι επιείκειας.

Στην περίπτωση που οι σύζυγοι διαφωνούν, κατ’ άρθρο 1395 Α.Κ. η κατανομή (των κινητών)  γίνεται από το Δικαστήριο με γνώμονα τις προσωπικές τους ανάγκες το οποίο (Δικαστήριο) μπορεί να επιδικάσει, εκτός από την χρήση του κινητού πράγματος και εύλογη αποζημίωση για τη χρήση που παραχωρείται.

Αν όμως ο ένας σύζυγος εμποδίζει την παραλαβή των κινητών πραγμάτων, με απόκρυ­ψη ή απομάκρυνση, ο έτερος (δικαιούχος) σύζυγος  δικαιούται μέσα σε προθεσμία ενός έτους να αιτηθεί με την διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων την επιστροφή των κινητών του πραγμάτων. Παράλληλα μπορεί να ζήτήσει την λήψη ασφαλιστικών μέτρων για την προσωρινή ρύθμιση της κατάστασης.

Στις ως άνω περιπτώσεις, ο αρνούμενος σύζυγος μπορεί να προβάλει, ως προς την απόδοση των κινητών πραγμάτων, ότι πρόκειται για οικιακά αντικείμενα που είναι απολύτως απαραίτητα για τη χωριστή του εγκατάσταση και το επιβάλλουν ειδικές περιστάσεις και λόγοι επιεικείας.

Ως προς την έννοια των κινητών πραγμάτων, μεταξύ των συζύγων, το Οικογενειακό Δίκαιο διακρίνει μεταξύ των «οικιακών αντικειμένων» και των κινητών «που τα χρησιμοποιούν και οι δύο σύζυγοι ή μόνο ο ένας από αυτούς». Ο νόμος δεν αναφέρει συγκεκριμένα ποια αντι­κείμενα θεωρούνται οικιακά, παρά μόνο αυτό συνάγεται από τις αποφάσεις των Δικαστηρίων όπου γίνεται λόγος ενδεικτικά για έπιπλα, σκεύη, ενδύματα, οικιακές συσκευές κ.τ.λ. Τέλος αναφορικά με κινητά που ανήκουν και στους δύο συζύγους όπως για παράδειγμα ένα αυτοκίνητο ανήκων εξ ημισείας στους συζύγους μπορεί με αίτηση έκαστου εξ αυτών και εφόσον δεν συμφωνούν στην πώληση του, να διαταχθεί από το δικαστήριο η αναγκαστική εκποίηση του. 

Περαιτέρω, ως προς την αξίωση των ακινήτων, οι διατάξεις του Οικογενειακού Δικαίου θέτουν έναν χρονικό περιορισμό για την άσκηση αξίωσης των συζύγων  στην περιουσία που αποκτήθηκε κατά την διάρκεια του γάμου. Συγκεκριμένα η σχετική αγωγή ‘’αποκτημάτων’’ κατ’ άρθρο 1400 ΑΚ μπορεί να ασκηθεί μετά τη λύση ή ακύρωση του γάμου ή μετά την ολοκλήρωση τριετούς διάστασης των συζύγων.

Σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 1400 του Αστικού Κώδικα, η αξίωση συμμετοχής στην περιουσία που αποκτήθηκε, κατά την διάρκεια του γάμου, προϋποθέτει να υφίσταται αύξηση της περιουσίας του άλλου συζύγου κατά τη διάρκεια του γάμου, συμβολή του διεκδικούντος εκ των συζύγων στην αύξηση της περιουσίας του άλλου συζύγου και ο σύζυγος που διεκδικεί, πρέπει να αποδείξει ότι η αύξηση της περιουσίας του άλλου συζύγου, οφείλεται και στην δική του συμβολή.

Από την νομολογία των Ελληνικών Δικαστηρίων προκύπτει οτι ως αύξηση νοείται η διαφορά που προκύπτει από την σύγκριση της αξίας της περιουσιακής κατάστασης κατά τον χρόνο τέλεσης του γάμου και της αξίας κατά το χρόνο που γεννιέται η αξίωση για συμμετοχή στα αποκτήματα. (δηλαδή την λύση του γάμου ή την ολοκλήρωση τριετούς διάστασης των συζύγων). Η αύξηση της περιουσίας μπορεί να γίνει είτε με παροχή υπηρεσιών, είτε με παροχή κεφαλαίων.  Στο εννοιολογικό περιεχόμενο του όρου «απόκτημα» εντάσσεται κάθε μορφή συμβολής υλικής ή ηθικής. Πλην της, ξεκάθαρης εννοιολογικά, υλικής συμβολής όπως ενδεικτικά παροχή σε χρήμα, παραχώρηση χρήσης ακινήτου, παροχή εργασίας χωρίς αμοιβή στο γραφείο του συζύγου κ.τ.λ. τα δικαστήρια έχουν κρίνει ότι είναι απομιμητή σε χρήμα και η παροχή εργασίας στο σπίτι καθώς και η ανατροφή των παιδιών, εφόσον υπερβαίνουν την ούτως ή άλλως υπάρχουσα υποχρέωση για συμβολή στις ανάγκες της οικογένειας. Εφόσον για παράδειγμα η σύζυγος είναι καθηγήτρια αγγλικών και αναλαμβάνει την επιμόρφωση των τέκνων αναφορικά με την εκμάθηση αυτή, αυτό οικονομικά αποτιμάτε.  Λόγω των δυσχερειών που ανακύπτουν ως προς την απόδειξη όχι μόνο της ύπαρξης αλλά και του ποσοστού της συμβολής, ο Νομοθέτης καθιέρωσε στην ΑΚ 1400 παρ. 1 νόμιμο μαχητό τεκμήριο συμβολής προκειμένου να διευκολυνθεί η απόδειξη αυτή.   Καθιερώνεται λοιπόν νόμιμο μαχητό τεκμήριο για το μέγεθος συμμετοχής του ενός συζύγου στην περιουσιακή επαύξηση του άλλου, το οποίο ανέρχεται στο 1/3 της αύξησης, ως προς το οποίο ο ενάγων (διεκδικών σύζυγος) απαλλάσσεται από το βάρος απόδειξης. Αυτό σημαίνει πως τεκμαίρεται ότι η συμβολή του ανέρχεται στο ένα τρίτο (1/3) της αύξησης της περιουσίας, εκτός αν αποδειχθεί μεγαλύτερη ή μικρότερη ή καθόλου συμβολή. Σημαντικό τέλος να λεχθεί πως σύμφωνα με την ΑΚ 1401 η αξίωση συμμετοχής στα αποκτήματα παραγράφεται όταν περάσουν δύο (2) έτη από τον θάνατο του υπόχρεου συζύγου ή από την έκδοση της αμετάκλητης αποφάσεως διαζυγίου. Στην περίπτωση της τριετούς διαστάσεως κατά την κρατούσα στην Νομολογία άποψη αναστέλλεται η παραγραφή της αξίωσης μέχρι να λυθεί ο γάμος.

Οι ως άνω αξιώσεις, ιδίως αυτή της διεκδίκησης της συμμετοχής στα αποκτήματα κατά την διάρκεια του γάμου είναι νομικά περίπλοκες και για το λόγο αυτό συνίσταται η συμβουλή εξειδικευμένου Δικηγόρου οικογενειακού Δικαίου για την διασφάλιση των.

Δημήτριος Β. Δουλιώτης
Δικηγόρος LLB London
Δημοκρίτου 32 Κολωνάκι, Αθήνα
Τηλέφωνο: 210-3627672
Web: http://douliotis-law.com/