Κατάληψη δημόσιου σχολείου: Ποινικές ευθύνες γονιών και παιδιών

Όλο και περισσότερα δημόσια σχολεία της χώρας μας έρχονται σήμερα αντιμέτωπα με το φαινόμενο της κατάληψης, το οποίο όσο και αν το αρνούμαστε αποδίδοντας το στη «νεανική ψευδοεπαναστατικότητα» και στον εφηβικό παρορμητισμό και μιμητισμό, δε συνιστά τίποτα άλλο ουσιαστικά παρά ένα ξέσπασμα – απόρροια των χρόνιων προβλημάτων ενός νοσηρού εκπαιδευτικού συστήματος. Η περίφημη δημόσια και δωρεάν παιδεία μας  αναμφίβολα νοσεί και χωλαίνει, υποσκελιζόμενη αφενός  από τις ελλείψεις κονδυλίων, υλικοτεχνικών υποδομών και έμψυχου δυναμικού και αφετέρου από τη βρισκόμενη πάντοτε σε άνθιση φροντιστηριακή παραπαιδεία.

Μπορεί οι λόγοι και τα κίνητρα των καταληψιών να είναι ορθά τουλάχιστον εν μέρει, αφού υπάρχει αναμφίβολα και η άλλη πλευρά και το θιγόμενο συνταγματικά κατοχυρωμένο κοινωνικό δικαίωμα στην παιδεία των μαθητών που δε θέλουν να συμμετάσχουν στην κατάληψη και υφίστανται τον «αποκλεισμό» των συμμαθητών τους από τις αίθουσες…, προβλέπονται όμως από το νόμο για αυτούς και τους ασκούντες τη γονική μέριμνα σε αυτούς σοβαρές ποινικές κυρώσεις…

Συγκεκριμένα η κατάληψη Δημοσίου κτιρίου είναι αξιόποινη πράξη που διώκεται αυτεπαγγέλτως και οι γονείς τιμωρούνται για παραμέληση εποπτείας ανηλίκου, σύμφωνα με το άρθρο 360 του Ποινικού Κώδικος.

Οι «καταλήψεις» δημόσιων σχολείων, δηλαδή η παράνομη είσοδος και η παρά τη θέληση της υπηρεσίας παραμονή καθώς και η ομαδική εισβολή σε αυτά, που συνεπάγονται διακοπή των μαθημάτων, δηλαδή διακοπή και διατάραξη της ομαλής λειτουργίας της δημοσίας υπηρεσίας, όπως είναι το δημόσιο σχολείο, αποτελούν ποινικά αδικήματα πού διώκονται αυτεπαγγέλτως, σύμφωνα με τα άρθρα 189 και 334 του Ποινικού Κώδικα και κατά συνέπεια δεν χρειάζεται και η διάπραξη και άλλων αδικημάτων για να επέμβει αυτεπαγγέλτως ο εισαγγελέας.

Οι προϊστάμενοι των υπό κατάληψη δημοσίων υπηρεσιών και σχολείων μάλιστα που δεν ζητούν την απομάκρυνση των καταληψιών και την αποκατάσταση της ομαλής λειτουργίας της υπηρεσίας και τού σχολείου και την συνέχιση των μαθημάτων, εφόσον συντρέχει και το υποκειμενικό στοιχείο της προθέσεως, παραβαίνουν το καθήκον της υπηρεσίας τους και τιμωρούνται κατά το άρθρο 259 τού Ποινικού Κώδικα περί παραβάσεως καθήκοντος.

Οι καταληψίες των σχολείων είναι κατά κύριο λόγο ανήλικοι, νεώτεροι των δέκα οκτώ ετών. Συνεπώς, οι γονείς τους και όσοι έχουν την επιμέλεια τους, που παραλείπουν να τους εμποδίσουν από την τέλεση των αξιοποίνων πράξεων των «καταλήψεων», τιμωρούνται κατά το άρθρο 360 του Ποινικού Κώδικα περί παραμελήσεως εποπτείας ανηλίκου. Μάλιστα και οι ίδιοι οι ανήλικοι δε μένουν ατιμώρητοι, αφού κατά το άρθρο 126 Π.Κ. η αξιόποινη πράξη που τελέστηκε από παιδί ή ανήλικο από 8 ως 13 ετών δεν καταλογίζεται σε αυτόν αλλά αντίθετα σε ανήλικο που τέλεσε αξιόποινη πράξη, πρίν συμπληρώσει το δέκατο πέμπτο έτος της ηλικίας του επιβάλλονται όχι μεν ποινές αλλά αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα και σε ανήλικο άνω των δεκαπέντε αναμορφωτικά ή θεραπευτικά μέτρα ή ακόμη και ποινικός σωφρονισμός.  Αυστηρότερα μέτρα, όπως π.χ. περιορισμό σε ειδικό κατάστημα νέων προβλέπει το άρθρο 127 για ανηλίκους άνω των δεκαπέντε ετών σε περίπτωση κακουργημάτων…

Η κατάληψη Δημοσίου κτιρίου, εκτός του ότι από μόνη της είναι αξιόποινη πράξη που διώκεται αυτεπαγγέλτως, συνοδεύεται κάποιες φορές και από άλλες αξιόποινες πράξεις και κυρίως, από φθορές ξένης ιδιοκτησίας ή απλές σωματικές βλάβες, σε εξεζητημένες όμως περιπτώσεις ακόμη και από διακίνηση ναρκωτικών ή βιασμούς. Οι καταληψίες αρνούνται την ευθύνη τους για τις άλλες αυτές αξιόποινες πράξεις υποστηρίζοντας ότι αυτά τα ποινικά αδικήματα διαπράττουν ξένα στοιχεία πού παρεισφρέουν ανάμεσα τους κάτι που όμως δεν τους καθιστά άμοιρους ευθυνών, αφού  οι καταληψίες έχουν συνευθύνη για τα αδικήματα αυτά, τουλάχιστον ως απλοί συνεργοί κατά το άρθρο 47 τού Ποινικού Κώδικα.

Κατά την έννοια της διατάξεως αυτής είναι συνεργός σε έγκλημα και οποίος δεν το εμποδίζει ενώ έχει υποχρέωση να το εμποδίσει. Η υποχρέωση αυτή μπορεί να δημιουργηθεί και από προηγούμενη ενέργεια του συνεργού. Ακριβώς τέτοια περίπτωση συνιστά και η περίπτωση των καταλήψεων. Με την κατάληψη οι καταληψίες εμποδίζουν την είσοδο στους χώρους των καταλήψεων των κρατικών οργάνων και γενικά όσων μπορούν να εμποδίσουν τις καταστροφές και τα άλλα εγκλήματα, δηλαδή αυτών πού έχουν την ευθύνη της φυλάξεως των δημοσίων χώρων και της αστυνομίας και έτσι δημιουργούν τη δική τους υποχρέωση φυλάξεως των χώρων αυτών. (προγενέστερη επικίνδυνη ενέργεια ως πηγή υποχρέωσης στα δια παραλείψεως τελούμενα εγκλήματα). Εφόσον διαπιστώνουν ότι λαμβάνουν χώρα εγκλήματα στους χώρους πού έχουν καταλάβει και δεν συμμορφώνονται με την ανωτέρω υποχρέωση τους και δεν εμποδίζουν  ούτε οι ίδιοι τους δράστες, ούτε επιτρέπουν στους αρμόδιους και στην αστυνομία την είσοδο για να τους εμποδίσουν, γίνονται συνεργοί των εγκληματιών.

Μπορεί τα κίνητρα να είναι εν μέρει κατανοητά και τα αιτήματα εύλογα, ο νόμος ωστόσο τοποθετείται ξεκάθαρα… Επομένως έφηβοι και γονείς δρούν και βρίσκονται διαρκώς υπό τον φόβο και την απειλή της ποινικής δίωξης, που μπορεί να ασκηθεί ανά πάσα στιγμή μετά από γνώση του εισαγγελέα περί τέλεσης του αδικήματος τόσο της κατάληψης αυτής καθεαυτής όσο και των συνοδευτικών αυτής αδικημάτων, κατόπιν ακόμη και μίας απλής ανώνυμης καταγγελίας…

Σημειωτέον, τέλος, πως εκτός των ποινικών υπάρχουν και οι αστικές ευθύνες για αποζημίωση από αδικοπραξία, σε περίπτωση πρόκλησης ζημίας σε τρίτους με τη μορφή υλικής ζημίας ή ηθικής βλάβης, οι οποίες για τους ίδιους τους ανηλίκους προβλέπονται στα άρθρα 916 και 917 ΑΚ, ενώ για τον εποπτεύοντα τον ανήλικο, του οποίου η ευθύνη είναι μάλιστα νόθος αντικειμενική, αφού ευθύνεται σε κάθε περίπτωση για τη ζημία που προκάλεσε ο ανήλικος, εκτός αν αποδείξει ότι άσκησε την προσήκουσα εποπτεία ή ότι η ζημία δε μπορούσε να αποτραπεί, η ευθύνη εδράζεται στο άρθρο 923 Α.Κ.

Λυδία Ζωγοπούλου-Δικηγόρος
Δικηγορικό Γραφείο
Eυγενίας Α. Φωτοπούλου 
Βασιλίσσης Σοφίας 6, T.K. 106 74 Αθήνα
Τηλέφωνα: 210 36 24 769, 211 7 80 80 80
Fax: 210 36 24 703
Email: info@efotopoulou.gr
Web: http://efotopoulou.gr/

Αν έχετε οποιαδήποτε απορία για το θέμα, μπορείτε να την υποβάλλετε,  εδώ!