Παιδί με χρόνια κατάθλιψη: Όσα πρέπει να ξέρετε

Ξέρω τι πάει να πεί «κατάθλιψη». Την έζησα σαν παιδί, την ένιωθα να με καταστρέφει σαν έφηβη και έμαθα να τη διαχειρίζομαι ως ενήλικη.

Ως κλινική ψυχολόγος που ειδικεύεται στη δυσλειτουργία της διάθεσης, μου αρέσει να διδάσκω παιδιά και εφήβους σχετικά με το πώς να ζήσουν με τη κατάθλιψη. Οι παρακάτω συμβουλές προσφέρουν στα παιδιά τον τρόπο να κατανοήσουν τον εαυτό τους, να αποκτήσουν επίγνωση των σκέψεων και των συναισθημάτων τους και να χτίσουν ενός είδους «ελαστικότητα», όσο προσπαθούν να διαχειρίζονται τη χρόνια κατάθλιψη.

1) Κατανοώντας τη φύση των συναισθημάτων τους
Πολλά παιδιά στη σημερινή εποχή της τεχνολογίας δεν είναι εκπαιδευμένα να καταλαβαίνουν την οπτική επαφή και τα περίπλοκα συναισθήματα. Όλα είναι γρήγορα, όλα είναι αυτόματα. Μελέτες δείχνουν ότι τα παιδιά με κατάθλιψη παλεύουν ακόμη περισσότερο ωστόσο, δυσκολεύονται να αντιληφθούν τις διαφορές ανάμεσα στα διάφορα είδη συναισθημάτων που βιώνουν. Το να είσαι λυπημένος δεν είναι ίδιο με το να είσαι μοναχικός. Το να είσαι μοναχικός διαφέρει από το να είσαι απογοητευμένος. Συνήθως τα παιδιά με κατάθλιψη χρειάζονται βοήθεια στο κομμάτι της αντίληψης των συναισθημάτων τους. Κι όταν καταλαβαίνουν αυτό που αισθάνονται, είναι και σε καλύτερη θέση να το αντιμετωπίσουν και να το βελτιώσουν.

2) Διακρίνοντας την αρνητική σκέψη
Συνήθως στα παιδιά διδάσκω την ποιότητα των σκέψεών τους, χρησιμοποιώντας μια τεχνική που έχει να κάνει με τον αντίχειρα να δείχνει προς τα πάνω και τον αντίχειρα να δείχνει προς τα κάτω. Για παράδειγμα μπορείτε να τους πείτε: «Είναι αυτό που σκέφτεσαι τόσο θετικό που να αξίζει τον αντίχειρα των άλλων, να δείχνει προς τα επάνω; Αν πάρεις κακό βαθμό σε κάποιο μάθημα, μήπως σκέφτεσαι αρνητικά γι΄αυτό; Μήπως απογοητεύεσαι και σκέφτεσαι ότι αφού απέτυχες  μια φορά θα αποτύχεις ξανά οπότε δεν υπάρχει λόγος να διαβάσεις στο επόμενο διαγώνισμα; Εάν σκέφτεσαι αρνητικά όμως, να ξέρεις ότι οι άνθρωποι κατεβάζουν τον αντίχειρα». Διδάσκοντας τα παιδιά να προσεγγίζουν την αρνητική σκέψη και συζήτηση, τα βοηθάει να «αγγίξουν» θετικά, οποιοδήποτε θέμα στη ζωή τους.

3) Φροντίζοντας τον εαυτό τους με θετικό τρόπο
Προκειμένου ένα παιδί να μάθει να ζεί με τη κατάθλιψη, πρέπει να είναι αρκετά έξυπνο ώστε να χρησιμοποιεί ήπιους τρόπους να αντιμετωπίζει τη λύπη. Μαθαίνοντας σε παιδιά και εφήβους, να χρησιμοποιούν και τις 5 αισθήσεις τους, τα βοηθάει σημαντικά. Το να κάνουν πράγματα όπως η αγκαλιά σε ένα λούτρινο ζωάκι ή σε αυτούς που αγαπούν, τα νόστιμα φαγητά που τους αρέσουν και διεγείρουν τη γεύση, το άκουσμα της αγαπημένης τους μουσικής και η παρατήρηση των χρωμάτων της φύσης.  Όλες αυτές οι «ασκήσεις» αυξάνουν τη ντοπαμίνη και τη σεροτονίνη στον οργανισμό, επομένως βελτιώνουν τη διάθεση των παιδιών, διδάσκοντάς τα παράλληλα πώς να καλμάρουν μόνα τους τον εαυτό τους.

4) Γιατί η άσκηση είναι σημαντική
Η κόπωση που έρχεται με τη κατάθλιψη, κάνει τα παιδιά κουρασμένα και εκνευρισμένα ενώ από την άσκηση, τα αποτρέπουν και διάφορα παράπονα για τη σωματική τους κατάσταση όπως πόνοι και κράμπες σε διάφορα σημεία του σώματός τους. Δεν χρειάζεται να τα πάτε στο γυμναστήριο, αρκεί να βγαίνετε πιο συχνά στη φύση, να παίζετε με τον σκύλο, να  πηγαίνετε στο κολυμβητήριο ή να κάνετε ποδήλατο.

5) Όταν η υπερβολή δεν είναι καλή
Είναι εξίσου σημαντικό για τα παιδιά να καταλάβουν πως η υπερβολή σε οποιονδήποτε τομέα της ζωής τους, δεν είναι κάτι καλό. Για παράδειγμα, η κόπωση μπορεί να οδηγήσει τα παιδιά σε πολλές ώρες ύπνου και καλό είναι τα παιδιά με χρόνια κατάθλιψη, να γνωρίζουν ότι ο υπνάκος μέσα στην ημέρα είναι καλύτερος από τον -μεγάλης διάρκειας- ύπνο. Μερικά καταθλιπτικά παιδιά τρώνε υπερβολικά ενώ άλλα μένουν εντελώς νηστικά. Και τα δύο άκρα είναι ανθυγιεινά. Το πολύ κλάμα ή ο πολύς εκνευρισμός αυξάνουν το στρές και την επαγρύπνηση.

6) Αναγνωρίζοντας τη διαφορά ανάμεσα σε μια κακή μέρα και σε μία κακή διάθεση
Όταν τα καταθλιπτικά παιδιά μαθαίνουν να «μετράνε» τη στιγμή, μαθαίνουν ταυτόχρονα ότι η λυπημένη διάθεση δεν φέρνει τη καταστροφή. Ωστόσο, αν φαίνεται να μην αλλάζουν διάθεση για όλη την υπόλοιπη μέρα, είναι σημαντικό να ξέρουν πως μια κακή μέρα δεν σημαίνει μία κακή ζωή και πως η επόμενη μέρα, είναι μια καινούρια μέρα.

7) Ζητώντας βοήθεια από τους άλλους
Όταν τα παιδιά έχουν χρόνια κατάθλιψη, συνήθως δεν ξέρουν πώς να πλησιάσουν τους άλλους, ειδικά σε ό,τι αφορά τη στήριξη και τη βοήθεια. Η κόπωση και ο διαρκής εκνευρισμός τους, δημιουργεί προβλήματα στην ικανότητά τους να λύνουν τα προβλήματα. Άλλοι μπορεί να νιώθουν ότι δεν αξίζουν βοήθεια ή απομονώνονται από την οικογένεια και τους φίλους τους. Τα καταθλιπτικά παιδιά, πρέπει να γνωρίζουν ότι όλοι οι άνθρωποι χρειάζονται βοήθεια ανά διαστήματα και ότι κανείς δεν μπορεί και δεν πρέπει να αντιμετωπίζει τα προβλήματα μόνος του. Μου αρέσει να διδάσκω τα παιδιά να επικοινωνούν τις ανάγκες τους, λεκτικά και μη, με τα λόγια, το κλάμμα ή την αφή και είναι σημαντικό να τους πείτε και να τους δείξετε με κάθε τρόπο πως-όπως κι εσείς-έτσι κι εκείνα, δεν πειράζει να δείχνουν στους άλλους ότι περνάνε δύσκολα!

Deborah Serani, Psy.D.
Ψυχολόγος-Ψυχαναλύτρια
Πηγή:  http://www.psychologytoday.com/