Ο προπονητής εξευτέλισε το παιδί μου

Μερικές εβδομάδες πριν σταμάτησα και τους δύο γιους μου από το κολυμβητήριο και το πρόγραμμα γυμναστικής που παρακολουθούσαν. Δεν ήθελα να πηγαίνουν. Το μισούσα. Είχαν φίλους εκεί και ο μικρότερος γιος μου μάθαινε να κολυμπάει. Τα παιδιά ανυπομονούσαν να έρθει η ώρα να πάνε αλλά στο πρόγραμμα αυτό συνέβαινε κάτι απαράδεκτο κατά τη γνώμη μου: χρησιμοποιούσαν την ταπείνωση και τον εξευτελισμό ως τιμωρία για πολλά παιδιά ανάμεσά τους και για τον 7χρονο γιο μου. Δεν το έκαναν για λόγους πειθαρχίας ή σαν συνέπεια για κάποια κακή πράξη τους, αλλά για να τα εξευτελίσουν μπροστά στα άλλα παιδιά.

Ο γιος μου, μόλις 7 χρονών παιδάκι, είναι ένα πολύ γλυκό και ευαίσθητο αγοράκι αλλά έχει Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής/Υπερκινητικότητας γι’ αυτό και ενθουσιάζεται εύκολα και αποσπάται η προσοχή του. Κατά τη διάρκεια ενός παιχνιδιού ανάμεσα στα παιδάκια λίγο πριν αρχίσει το μάθημα έσπρωξε λίγο πιο δυνατά απ’ ότι έπρεπε ένα παιδάκι και εκείνο έπεσε. Το παιδί σύμφωνα με τον ίδιο και τον αδερφό του που ήταν παρών δεν χτύπησε. Στο γιο μου εν τω μεταξύ δεν είχε ποτέ προηγουμένως γίνει οποιαδήποτε παρατήρηση για τη συμπεριφορά του.

Ωστόσο μετά από αυτό το περιστατικό μπήκε τιμωρία: έπρεπε να κάτσει στη γωνία κοιτώντας τον τοίχο για 10 λεπτά.

Ο γιος μου δεν τα πάει καλά με την απομόνωση. Δεν κατάφερα ποτέ στα τόσα χρόνια να τον πειθαρχήσω με αυτόν τον τρόπο και δεν πιστεύω ότι ο τρόπος αυτός είναι ένα αποτελεσματικό μέσο πειθαρχίας, όπως υποστηρίζουν και πολλές έρευνες που έχουν διεξαχθεί μέχρι σήμερα. Αυτό που εκλαμβάνει το παιδί από τον τρόπο αυτό τιμωρίας είναι ότι «όταν κάνεις κάτι που δεν μου αρέσει, θα σε απορρίπτω». Όταν ο γιος μου αισθάνθηκε δικαιολογημένα έτσι, άρχισε να κλαίει και γύρισε την πλάτη του γιατί δεν ήθελε τα άλλα παιδιά να τον δουν να κλαίει, αλλά ο προπονητής δεν τον άφησε. Τον έστρεψε προς τα εμπρός έτσι ώστε όλα τα παιδιά να τον βλέπουν κάτι που τον έκανε να βγει εκτός εαυτού. Την ώρα που τα υπόλοιπα παιδιά τον έδειχναν και γελούσαν ο γιος μου είχε ένα έντονο ξέσπασμα και άρχισε να κλαίει ακόμα περισσότερο. Για 10 ολόκληρα λεπτά έπρεπε να τον βλέπουν όλοι να κλαίει όσο και αν εκείνος παρακαλούσε με λυγμούς τον προπονητή να τον αφήσει.

Μάλλον ο προπονητής αυτός δεν έχει καταλάβει ότι εποχές στις οποίες εξευτέλιζαν με αυτόν τον τρόπο τα παιδιά σαν τιμωρία έχουν τελειώσει. Τέτοια περιστατικά ταπείνωσης σαν αυτό που συνέβη στο παιδί μου είναι εξαιρετικά σπάνια και προκαλούν όταν μαθαίνονται. Κάθε φορά που ένα τέτοιο περιστατικό φτάνει στο αυτί μας κατηγορούμε τους γονείς πόσο κακοί είναι, πως αυτοί πρέπει να τιμωρηθούν με αυτό τον τρόπο και όχι τα παιδιά τους και πως δεν θα κάναμε ποτέ κάτι τέτοιο στα παιδιά μας.

Φυσικά η ταπείνωση σαν τιμωρία περιλαμβάνει και περιπτώσεις λιγότερο τρανταχτές. Όταν αποκαλείς το παιδί σου «βλαμμένο» ή «χαζό» μπροστά σε άλλους ή του λες φράσεις όπως «πως μπορείς να είσαι τόσο ηλίθιος» κάνεις ακριβώς αυτό: το ταπεινώνεις και το κάνεις να ντρέπεται όχι για τη συμπεριφορά του, αλλά για τον ίδιο του τον εαυτό.

Σύμφωνα με το περιοδικό Psychology Today «τα παιδιά είναι συχνά παρορμητικά και δεν ελέγχουν τις πράξεις τους. Είναι λάθος να τα καταδικάζουμε για τη συμπεριφορά τους και να τα κάνουμε να αισθάνονται άσχημα για τον εαυτό τους». Ταπείνωση και εξευτελισμός για ένα παιδί είναι ακόμα και όταν γουρλώνουμε τα μάτια μας επειδή δεν μπορούν να βρουν τα παπούτσια τους. Είναι σαν να τα ρωτάμε «Τι συμβαίνει με εσένα και δεν μπορείς να βρεις τα παπούτσια σου; Τόσο δύσκολο σου είναι πια;» ή όταν κάνουμε σχόλια όπως «μια ζωή χάνεις τα πάντα».

Στο 99% των περιπτώσεων οι γονείς δεν είναι ειλικρινείς όταν κάποιος τους ρωτήσει αν έχουν κάνει ποτέ στο παιδί τους κάτι από τα παραπάνω. Το έχουν κάνει αλλά αρνούνται να το παραδεχτούν. Γούρλωσα τα μάτια μου και φώναξα στο γιο μου «που είναι πια αυτά τα παπούτσια σου και δεν μπορείς να τα βρεις» μόλις εχτές, σύμφωνα όμως με το περιοδικό Psychology Today «Η ταπεινωτική αυτή συμπεριφορά που ακολουθούν πολλοί γονείς είτε είναι προφανής είτε όχι είναι αναποτελεσματική και πολλές φορές καταστροφική».

Για την ακρίβεια μια τέτοια συμπεριφορά δεν αποδίδει καν. Η εναλλακτική είναι απλή: μην τα τιμωρείτε. Δεν λέμε να αφήνουμε τα παιδιά να κάνουν ό, τι θέλουν χωρίς επιπτώσεις αν ξεπεράσουν τα όρια. Λέμε ότι δεν πρέπει να τα τιμωρούμε. Υπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στο πειθαρχώ και στο τιμωρώ. Προσπαθώ να πειθαρχώ στα παιδιά μου όλη την ώρα αλλά προσπαθώ να μην τα τιμωρώ για να τα μάθω να συμπεριφέρονται σωστά. Χρησιμοποιώ την πειθαρχία για να τα μάθω να ενεργούν σωστά.

«Τα αποτελέσματα της έρευνας είναι ξεκάθαρα. Είναι απαράδεκτο να ντροπιάζεις ένα παιδί μπροστά στα άλλα παιδιά ή σε άλλους ενήλικες», σύμφωνα με τον Andy Grogan-Kaylor, αναπληρωτή καθηγητή κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Michigan. Τέτοιες τιμωρίες μπορούν να οδηγήσουν σε αυξημένο άγχος, κατάθλιψη και επιθετικότητα.

Η τιμωρία λειτουργεί κάνοντας ένα παιδί να αισθάνεται ντροπή και φόβο. Η πειθαρχία σταματάει μια ανεπιθύμητη συμπεριφορά δείχνοντας σε ένα παιδί πόσο ακατάλληλη είναι. Χρειάζεται περισσότερος χρόνος και προσπάθεια. Η πειθαρχία πρέπει να συνδέεται άμεσα με το γεγονός που την προκαλεί και να εφαρμόζεται με συνέπεια. Πρέπει να διατηρεί τη σύνδεση με το παιδί και να εφαρμόζεται με αγάπη.

Για παράδειγμα πείτε ότι ένας από τους γιους μου σπρώξει τον άλλον. Θα τον πλησιάσω, θα τον αγγίξω στον ώμο και θα του πω «είδα ότι έσπρωξες τον αδερφό σου». Μια τέτοια αντίδραση εκ μέρους μου είναι άμεση, καθόλου ταπεινωτική και δεν προκαλεί σύγχυση. Στη συνέχεια θα του πω «δεν σπρώχνουμε τους άλλους γιατί μπορεί να πέσουν και να χτυπήσουν». Η συμβουλή αυτή δεν είναι ένας αυθαίρετος κανόνας που η μαμά μόλις σκαρφίστηκε για να αποτρέψει το παιδί της. Είναι η πραγματικότητα και με τον τρόπο αυτό ένα παιδί ούτε ταπεινώνεται ούτε εξευτελίζεται ούτε ντροπιάζεται μπροστά σε άλλους. Θα του ζητήσω να το συζητήσουμε, θα του υπενθυμίσω ότι είναι κάτι που έχουμε συζητήσει ξανά στο παρελθόν και ότι αυτό που του ζητάω είναι κάτι που πρέπει να εφαρμόσουμε με συνέπεια. Ο εκφοβισμός και η ταπείνωση ως τιμωρία δεν λειτουργούν. Αυτό πρέπει κάθε γονιός να το καταλάβει.

Στη συνέχεια θα τον βάλω να ζητήσει συγγνώμη από τον αδερφό του. Αν πιάνονταν στα χέρια θα τους ζητούσα να σταματήσουν και να πάει ο καθένας στο δωμάτιό του ή να παίξουν διαφορετικό παιχνίδι. Αν είναι θυμωμένοι θα μπορούσα να τους ζητήσω να παίξουν μόνο όταν νιώσουν ότι μπορούν να είναι ευγενικοί ο ένας απέναντι στον άλλον. Πιθανότατα θα τους ζητήσω να κάτσουν μαζί μου μέχρι να αισθανθούν πιο ήρεμοι.

Δεν χάνω την ψυχραιμία μου γιατί δεν θέλω ούτε εκείνοι να χάσουν τη δική τους. Πολλές φορές ουρλιάζω «σταμάτα να χτυπάς τον αδερφό σου» και ακούγομαι μέχρι το πιο κάτω τετράγωνο. Δεν βοηθάει, γιατί η ταπείνωση ως μέσο τιμωρίας δεν λειτουργεί, απλά βλάπτει τη σχέση σου με το παιδί σου. Εξάλλου ποιος θέλει να βλάψει τα παιδιά του με τον οποιοδήποτε τρόπο;

Φυσικά και θα χάσεις την ψυχραιμία σου κάποια στιγμή και το μάτι θα γουρλώσεις και απαγορευμένες κουβέντες θα βγουν από το στόμα σου και θα αισθανθείς αποτυχημένη και θα κλάψεις για τη συμπεριφορά σου. Συμβαίνει και στις καλύτερες οικογένειες. Τότε όμως είναι που πρέπει να πούμε στα παιδιά μας ότι λυπόμαστε και να ζητήσουμε συγγνώμη. Έτσι λυτρώνουμε τους εαυτούς μας και το επόμενο πρωί προσπαθούμε και πάλι από την αρχή.

Είμαι το μόνο που μπορούμε να κάνουμε και θα το κάνουμε.

Πηγή: scarymommy.com