Μην κάνεις παρέα με αυτό το παιδί γιατί…

Η τάση μας για επιβίωση και η κυριαρχία, μας οδήγησε στην ευνοικότερη μεταχείριση της ομάδας στην οποία ανήκουμε. Τονίζουμε τα «αρνητικά» στοιχεία των άλλων ομάδων, ευνοώντας και ικανοποιώντας τη δική μας ανάγκη για αυτοπεποίθηση. Ότι θεωρούμε λοιπόν διαφορετικό αντιμετωπίζεται ως απειλή και όπως απέναντι σε κάθε απειλή, αντιδρούμε με απομάκρυνση. Τι είναι όμως διαφορετικό;;; Αν είμαστε λευκοί είναι οι μαύροι. Αν είμαστε αδύνατοι είναι οι χοντροί. Αν είμαστε Έλληνες είναι οι Αλβανοί. Αν είμαστε παντρεμένοι είναι οι χωρισμένοι.

Απομακρυνόμαστε από το διαφορετικό και μεταφέρουμε τα δικά μας θέλω στα παιδιά. Ζητάμε από τον γιο μας να μη κάνει παρέα με τον Αλβανό συμμαθητή του, από την κόρη μας να απομακρυνθεί από τη φίλη της που έχει χωρισμένους γονείς. Νιώθωντας ότι τα «αρνητικά» στοιχεία αυτών των «διαφορετικών» ομάδων θα μας μεταδοθούν, θα μας επηρεάσουν και θα γίνουμε ένα. Τότε έρχεται ο ενδόμυχος φόβος ότι θα έρθει η ολοκληρωτική για μας καταστροφή που είναι η δική μας πλέον απομάκρυνση από τα άτομα της ομάδας που ανήκουμε τώρα και η δική μας πια περιθωριοποίηση.

Όταν λοιπόν, δεν μας αρέσει ο φίλος του παιδιού μας, ας αναρωτηθούμε αρχικά εμείς οι ίδιοι τους λόγους. Ας δώσουμε απαντήσεις αρχικά στον εαυτό μας, ανακαλύπτοντας τις πραγματικές αιτίες. Όπως έχει πει και η Alice Miller, εμείς οι ενήλικες μπορούμε να ανακαλύψουμε τι λειτουργεί προς όφελος μας και τι εναντίον μας. Ακόμη και να μην το ανακαλύψουμε μπορούμε σίγουρα να προσπαθήσουμε. Αυτό όμως σίγουρα δε μπορεί να το κάνει ένα παιδί. Ας δώσουμε λοιπόν στα παιδιά όλα εκείνα τα εφόδια που θα τα βοηθήσουν στη σωστή αξιολογηση των απειλών. Στην ανακάλυψη εκείνων των απειλών που δεν καλύπτουν κάποια δική μας ανασφάλεια ή ψυχικό σύμπτωμα.

Υπάρχουν ωστόσο και οι απειλές που έχουν ουσιαστικό λόγο ύπαρξης και οι φοβίες μας πλέον «λογικές». Υπάρχουν περιπτώσεις π.χ. που το παιδί μας βρίσκεται σε παρέα παιδιών που κάνουν χρήση ουσιών. σε αυτή την περίπτωση δεν τροφοδοτούμε το παιδί μας με αρνητικό φορτίο αλλά επιλέγουμε έναν πιο αποτελεσματικό τρόπο για να το θωρακίσουμε και αυτό είναι η ουσιαστική «παιδεία» του. Όταν τα παιδιά νοιωθουν ασφαλή μέσα στο οικογενειακό τους περιβάλλον, δεν διακατέχονται από στρες ή παρουσιάζουν συμπτώματα  ψυχικής νόσου, και γνωρίζουν ποια είναι η πραγματική ουσία της ζωής, θα απομακρυνθουν τα ίδια από μία ενδεχόμενη απειλή.

Τι γίνεται όμως όταν το δικό μας το παιδί είναι αυτό που περιθωριοποιείται. Αρχικός και βασικός στόχος είναι να αναγνωρίσουμε τα σημάδια στο παιδί μας και να βεβαιωθούμε ότι πράγματι έχει περιθωριοποιηθεί απο κάποιο ή κάποια άτομα. Έχει κλειστεί στον εαυτό του; Αρνείται να βγει από το σπίτι; Έχει συνεχείς εναλλαγές στη διάθεση του; Έχει επηρρεαστεί ο υπνος του, η όρεξή του, η δυνατότητα συγκέντρωσης του;  Συζητάμε λοιπόν με το παιδί και το βοηθάμε να εκφράσει τα συναισθήματα του. Πως νοιώθει για όλο αυτό που συμβαίνει; Πως το έχει εκλάβει συνολικά; Οφείλουμε να βεβαιώσουμε ότι τον «αποκλεισμό» του από κάποια άτομα δεν τον έχει εκλάβει ως δική του υπαιτιότητα, ότι δε νοιώθει μειονεκτικά και δεν υιοθετεί τον αρνητικό χαρακτηρισμό που πιθανά του αποδίδουν. Δε φέρει καμμία απολύτως ευθύνη για την περιθωριοποίηση του. Το θωρακίζουμε ώστε να αναγνωρίζει την αξία του, ενδυναμώνουμε την αυτοπεποίθηση του και του δίνουμε όλα τα εφόδια για να βρει την ομάδα που θα τον δεχτεί ενώ καλλιεργούμε το συναίσθημα της αποδοχής όλων.

Υπάρχει πιθανότητα η περιθωριοποίηση ενός ατόμου να το οδηγήσει κι εκείνο σε παρόμοιες συμπεριφορές, μετατρέποντας τις πράξεις εναντίον του σε δικές του πράξεις εναντίον άλλων. Οι γονείς οφείλουν να προλάβουν αυτόν τον φαύλο κύκλο.

Γιούλη Μπαλίκου
Υποψήφια Διδάκτωρ Ψυχολογίας ΕΚΠΑ
Email: psychologiapaidiou@gmail.com
Web: http://psychologiapaidiou.blogspot.gr/

*Η κεντρική φωτογραφία του άρθρου είναι τυχαία και δεν απεικονίζει πραγματικά πρόσωπα.