Η κόρη μου δεν έχει ξεσπάσματα μετά τον θάνατο τον μπαμπά της

“Έχασα τον άντρα μου πρίν από 2 μήνες. Έχουμε μια κορούλα 5,5 ετών. Με προβληματίζει το γεγονός ότι η κόρη μου από την αρχή (της το είπα από την αρχή και συμμετείχε και στην κηδεία και στο μνημόσυνο του μπαμπά της), διατηρεί μια στάση ώριμου ανθρώπου σαν μεγάλη. Δεν έχει ξεσπάσει, μόνο θυμώνει αν με δεί να κλαίω έστω και λίγο. Πρέπει να ανησυχώ; Και τι να περιμένω ή τι να  παρατηρήσω που θα πρέπει να με θορυβήσει; Ευχαριστώ πολύ.”.

Μαρία

Απαντάει ο  Ψυχολόγος και Υποψήφιος Διδάκτωρ στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, κύριος Κωνσταντίνος Μπλέτσος 

Αγαπητή κυρία,

Κατ αρχάς θα ήθελα να εκφράσω τα θερμά μου συλλυπητήρια για την απώλεια σας. Θα προσπαθήσω να απαντήσω στο ερώτημα σας έχοντας κατά νου πως τα παιδιά, αντιδρούν πολύ διαφορετικά στο πένθος και την απώλεια και ότι η αντίδραση τους είναι αποτέλεσμα πλήθους παραγόντων όπως η ηλικία και το αναπτυξιακό τους στάδιο, το νοητικό τους δυναμικό, το ταμπεραμέντο τους, οι απόψεις και οι συμπεριφορές της οικογένειας για τον θάνατο, το ευρύτερο πολιτισμικό πλαίσιο κλπ.

Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι η αντίληψη του θανάτου στα παιδιά είναι διαφορετική από ότι στους ενήλικες και ότι  γενικά εξαρτάται από το αναπτυξιακό τους στάδιο. Η ηλικία της κόρης σας (5,5 ετών) πιθανά της επιτρέπει να αντιληφθεί την μονιμότητα και το ανεπίστρεπτο του θανάτου (αν και  αυτό είναι κάτι που θα πρέπει να διερευνηθεί μέσα από συζήτηση).

Είναι επίσης  σημαντικό να θυμάστε πως τα παιδιά συχνά αντιδρούν στην θλίψη,  με θυμό και εκνευρισμό. Επομένως ο θυμός που εκφράζει η κόρη σας απέναντι σας είναι πιθανά ο δόκιμος τρόπος που έχει για να εκφράσει τα συναισθήματα της θλίψης.

Υπάρχει ένα σημείο στην επιστολή σας που μου γέννησε πολλές σκέψεις… Γράφετε πως η κόρη σας διατηρεί μια στάση ώριμου ανθρώπου απέναντι στον θάνατο. Και αναρωτιέμαι ποια είναι η ώριμη στάση απέναντι στον θάνατο; Πώς δηλαδή εμείς οι μεγάλοι οφείλουμε να στεκόμαστε απέναντι στον θάνατο και κυρίως,  τι παράδειγμα δίνουμε με την στάση μας στα παιδιά. Δυστυχώς δεν γνωρίζω την δική σας στάση απέναντι στα οδυνηρά συναισθήματα που βιώνετε.

Πώς ακριβώς εκφράζετε (ή δεν εκφράζετε) τα συναισθήματα σας μπροστά στο παιδί;  Αν για παράδειγμα προσπαθείτε με νύχια και με δόντια να κρύψετε τον πόνο και το δάκρυ σας, τότε φαντάζομαι πολύ πιθανά ότι η κόρη σας μιμείται την δική σας στάση. Σας «προστατεύει»,  όπως ακριβώς την «προστατεύετε».

Όμως δυστυχώς δεν υπάρχει κανένας εύκολος δρόμος για να βγούμε από τον θρήνο, πέρα από το να τον βιώσουμε..Να εκφράσουμε το πόνο μας, να κλάψουμε και ναι ακόμη – να πούμε λόγια πικρά ή θυμωμένα. Αν το κάνετε εσείς τότε πιθανά θα το κάνει κι εκείνη , μια και θα πάρει από εσάς  το σήμα ότι ο πόνος και το δάκρυ είναι ανθρώπινα συναισθήματα καθόλα αποδεκτά και εν τέλει λυτρωτικά για την ψυχική μας υγεία.

Μιλήστε στο παιδί σας ανοιχτά για το πώς αισθάνεστε και να είστε σίγουρη που θα απαντήσει στο άνοιγμα σας. Διατηρήσετε την εικόνα του εκλιπόντος ζωντανή για το παιδί μέσα από φωτογραφίες, ιστορίες και τελετουργικά. Απαντήστε στις απορίες του, βοηθήστε το να κατασκευάσει μια κατά το δυνατό ρεαλιστική “αφήγηση» για τον πατέρα του, ανακουφίστε την ψυχούλα του με λόγια παρηγοριάς και αγάπης, μιλήστε του με αισιοδοξία για το μέλλον.

Και για εσάς…. μην αμελήσετε τον εαυτό σας, οργανώστε το κοινωνικό σας δίκτυο, ζητήστε βοήθεια και συνδρομή από τους ανθρώπους που σας αγαπάνε. Με τον τρόπο αυτό δεν θα έχετε λόγους να ανησυχείτε για την προσαρμογή του παιδιού στην απώλεια (τα παιδιά να θυμάστε πως έχουν εξαιρετικές προσαρμοστικές δυνατότητες).

Κωνσταντίνος Μπλέτσος 
Ψυχολόγος-Υποψήφιος Διδάκτωρ Πάντειο Πανεπιστήμιο
Ανατολής 9-15, 1ος Όροφος
ΤΚ 14231, Νέα Ιωνία Αττικής.
Τηλέφωνο για Ραντεβού: 6977925414
Email: bletsos@gmail.com & info@bletsos.net
Web: http://www.bletsos.net/

Ο κύριος Κωνσταντίνος Μπλέτσος, συμμετέχει στο ειδικό πρόγραμμα “Πρώτη Επίσκεψη δωρεάν” που σου παρέχει τη πρώτη συνάντηση μαζί της, εντελώς δωρεάν. Περισσότερες πληροφορίες μπορείς να δείς εδώ ενώ μπορείς να υποβάλλεις το ερώτημά σου, μέσω της ειδικής φόρμας εδώ.