Η ανύπαντρη μητέρα και το αντρικό πρότυπο του παιδιού

Τις δύο τελευταίες δεκαετίες ένας διαρκώς αυξανόμενος αριθμός γυναικών, κυρίως πάνω από 30 ετών, με μέσο ή υψηλό μορφωτικό επίπεδο αποφασίζουν για διάφορους λόγους να γεννήσουν ένα παιδί έξω από το πλαίσιο του γάμου.

Το να φέρεις στον κόσμο ένα παιδί χωρίς πατέρα είναι σοβαρή υπόθεση. Συνεπάγεται σημαντικά πρακτικά προβλήματα και απρόβλεπτες δυσκολίες που βαρύνουν τη μητέρα, όπως π.χ. μοναξιά, ξενύχτια, οικονομικές δυσχέρειες κ.λπ. Φυσικά ο κόπος και οι ευθύνες είναι διπλές μέσα σε ένα κοινωνικό περιβάλλον που δεν παρέχει την απαραίτητη υποστήριξη. Η κριτική στάση και η απόρριψη συχνά από την ίδια την οικογένεια της γυναίκας, η επιφυλακτική αντιμετώπιση από τους άλλους και η δυσκολία εξεύρεσης εργασίας που να εξυπηρετεί τις οικογενειακές ανάγκες της είναι μερικά από τα σοβαρά προβλήματα που καλείται να αντιμετωπίσει μόνη. Από την άλλη πλευρά πρέπει να αντιμετωπιστούν και οι ψυχολογικές δυσκολίες του παιδιού, που δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς. Όσες και αν είναι οι δυσκολίες βέβαια, μπορούν να αντιμετωπιστούν με υπομονή, επιμονή, διάλογο και ειλικρίνεια.

Πότε να λέγεται η αλήθεια στο παιδί
Όταν η μητέρα ενημερώνει εξαρχής το παιδί για την οικογενειακή τους κατάσταση, λέγοντάς του την αλήθεια, προσαρμοσμένη στην ηλικία του, κάνει μια πολύ καλή αρχή Όσο το παιδί μεγαλώνει, η μητέρα μπορεί να του εξηγεί όλο και περισσότερο την κατάσταση, ανάλογα με το βαθμό της ωριμότητάς του. Καλό είναι επίσης η μητέρα να μη λειτουργεί διαφορετικά από τις άλλες μητέρες και να μη δημιουργεί στο παιδί την αίσθηση ότι «είναι αλλιώτικο» ή ότι κρύβει κάποιο τρομερό μυστικό.

Η έλλειψη του πατέρα
Τα παιδιά που έχουν ανατραφεί χωρίς πατέρα νιώθουν συχνά μεγαλύτερη ανασφάλεια από τα άλλα και φοβούνται ότι «δεν αξίζουν» επειδή βιώνουν σαν απόρριψη την απουσία του πατέρα τους. Παράλληλα ίσως αισθάνονται ότι η μητέρα τους δεν αρκεί για να τα υποστηρίξει στις δυσκολίες της ζωής «όπως οι μπαμπάδες των άλλων».

Είναι γεγονός ότι η αποκλειστική ευθύνη της ανατροφής συχνά κάνει τις ανύπανδρες μητέρες -όπως και τις χήρες- να είναι ιδιαίτερα αυστηρές και υπερπροστατευτικές με τα παιδιά τους. Ο λόγος είναι συνήθως ότι επειδή τα μεγαλώνουν δίχως ανδρικό πρότυπο, έχουν την ανασφάλεια ότι θα χάσουν τον έλεγχο της κατάστασης. H υπερπροστασία και σε πολλές περιπτώσεις η ασφυκτική επιτήρηση όμως μπορεί να προκαλέσουν εκρηκτικές αντιδράσεις στο αγόρι ή στο κορίτσι όταν μπει στην εφηβεία. Επίσης όταν η μητέρα δεν εμπιστεύεται το παιδί, το κάνει άθελά της να μην εμπιστεύεται ούτε εκείνο τον εαυτό του.

Το αντρικό πρότυπο
-Φροντίστε να λειτουργεί στην οικογένειά σας η τριγωνική σχέση  που χρειάζεται κάθε παιδί, δηλαδή η σχέση πατέρα, μητέρας και του ιδίου. Μπορεί να αναλάβει το ρόλο του τρίτου προσώπου ο θείος ή ο παππούς. Πρέπει πάντως να  επιλεγεί μια σταθερή και ισορροπημένη προσωπικότητα που δεν θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από εκείνα που καλείται να επιλύσει. Πρέπει επίσης η σχέση να είναι στενή  συγγενική, ώστε να μην υπάρχουν πολλές πιθανότητες το άτομο αυτό να παραιτηθεί από το ρόλο του και το παιδί να βιώσει δεύτερη εγκατάλειψη.

-Αν δεν υπάρχει το  κατάλληλο άτομο για τον συγκεκριμένο ρόλο στο άμεσο περιβάλλον σας ή δεν είναι διαθέσιμο μονίμως για την καθημερινότητά σας, καλό είναι να βρείτε ένα θετικό ανδρικό πρότυπο στο οποίο εν γνώσει του παιδιού να μπορείτε να απευθύνεστε τουλάχιστον κατά καιρούς, για τα σημαντικά ζητήματα. Το πρόσωπο αυτό θα είναι ο δεύτερος πόλος που χρειάζεται το παιδί.

-Αποφύγετε να μιλάτε αρνητικά για τον απόντα πατέρα

-Λόγω της απουσίας του, το παιδί μπορεί να αναπτύξει  έντονη ανασφάλεια. Πρέπει να ενισχύετε τη σιγουριά και την αυτοπεποίθησή του με αθλήματα, χόμπι, ενδιαφέροντα κ.λπ.

-Το παιδί, ειδικά το αγόρι, μπορεί να νιώθει οργή για τον απόντα πατέρα. Όμως θέλει να δείχνει ότι αδιαφορεί γι’ αυτόν. Έτσι, προκειμένου να μην παραδεχτεί την οργή του, μπορεί να τη στρέψει  σε διάφορους στόχους –στους καθηγητές, στη μητέρα, γενικά στην κοινωνία κ.λπ. Άλλες φορές το παιδί δεν εκφράζει οργή, αλλά θλίψη. Δεν θέλει να παραδεχτεί ότι το πληγώνει η απουσία του πατέρα, στρέφει λοιπόν τη θλίψη και την οργή εναντίον του εαυτού του. Θυμώνει με τον εαυτό του και λειτουργεί αυτοκαταστροφικά. Προσπαθήστε να προλάβετε τέτοια προβλήματα στην εφηβεία, μαθαίνοντας από νωρίς στο παιδί σας να εκφράζει ανοιχτά τα συναισθήματά του, να τα ερμηνεύει και να τα αποδέχεται.

-Μερικοί έφηβοι  αποφασίζουν να αναζητήσουν το βιολογικό πατέρα τους. Προετοιμασθείτε για το ενδεχόμενο να ζητήσει τη βοήθειά σας για να έρθει σε επαφή με τον απόντα πατέρα.

Αλεξάνδρα Καππάτου 
Ψυχολόγος-Παιδοψυχολόγος-Συγγραφέας
Χατζηκώστα 5 & Βασ. Σοφίας
1ος όροφος
Πλ. Μαβίλη TK 115 21
Τηλέφωνο 1:(+30) 210 64 522 54
Τηλέφωνο 2: (+30) 210 64 557 51
Web: http://www.akappatou.gr/