Γιατί δεν μπορώ να προσεγγίσω την έφηβη κόρη μου μετά το διαζύγιο;

«Γεια σας. Με τον άνδρα μου έχουμε χωρίσει εδώ και 5 χρόνια. Εργάζομαι σ’ ένα supermarket και πολλές φορές αργώ να γυρίσω σπίτι. Δεν ανέφερα ότι έχω δυο παιδιά, το ένα 7 και το άλλο 14. Είναι και τα δυο κορίτσια. Προσπαθώ ν’ αναπληρώσω το κενό του πατέρα τους αλλά είναι δύσκολο. Ότι και να κάνω ποτέ δεν είναι αρκετό (τουλάχιστον για την μεγάλη). Όσες φορές και να έχω προσπαθήσει να κάνω μια συζήτηση για τα προβλήματα της εφηβείας, για τ’ αγόρια, για το πως κατά τη γνώμη της θα γινόμουν αυτό που θέλει, πάντα παίρνω την ίδια απάντηση “άσε με ρε μαμά.” Δεν μπορώ να καταλάβω τι μπορώ να κάνω για να την ικανοποιήσω. Όποτε πηγαίνει όμως να μείνει λίγες μέρες με τον πατέρα της είναι πολύ χαρούμενη. Σίγουρα της λείπει αλλά ποτέ δεν τους θυμάμαι να έχουν καλές σχέσεις. Μήπως φταίω σε κάτι; Μήπως την κακόμαθα; Μήπως το διαζύγιο στάθηκε εμπόδιο ανάμεσα μας; Μήπως η παρέα της μικρής της αδελφής δεν την χαροποιεί; »

Αναλύει και εξηγεί η ψυχολόγος κυρία Έφη Φύσσα

Με τον ερχομό ενός διαζυγίου τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με μια νέα και άγνωστη σε εκείνα κατάσταση και γι’ αυτό στρεσογόνα. “Τι σημαίνει η μαμά και ο μπαμπάς χωρίζουν; Γιατί συνέβη αυτό; Τι θα συμβεί σε εμάς τώρα; Πώς θα είναι η ζωή μας; Γιατί έπρεπε να συμβεί αυτό; Γιατί να μην μπορούν να είναι αγαπημένοι και μαζί; Πότε θα βλέπω τον μπαμπά/ μαμά; Που θα τον βλέπω; Πώς θα είναι το νέο του σπίτι; Θα μου αρέσει εκεί;” Κι άλλες δεκάδες σκέψεις γεμάτες δυσάρεστα συναισθήματα μέχρι τα πράγματα να πάρουν το δρόμο τους, να μπει ένα πρόγραμμα στη ζωή της οικογένειας και τα παιδιά να νιώσουν ξανά ασφαλή. Αρκεί όμως το πρόγραμμα, για να νιώσουν τα παιδιά σιγουριά, ασφάλεια, σταθερότητα, για να αντιμετωπίσουν το άγχος, που τους έφερε η αλλαγή, για να επεξεργαστούν αυτό, που συνέβη στην οικογένειά τους αλλά και αυτό, που τους συμβαίνει τώρα και μάλιστα, όταν η εφηβεία χτυπά την πόρτα; Όχι.

Το αποτέλεσμα ενός σταθερού προγράμματος (ποιος ζει με ποιον, πού, γιατί, πότε θα βλέπω τον άλλο γονέα, τι θα κάνω μαζί του, θα κοιμάμαι σπίτι του κ.α) είναι μόνο ένα κομμάτι του παζλ “τα παιδιά μετά το χωρισμό, έχουν ανάγκη να νιώσουν την ασφάλεια, που έχασαν “. Το επόμενο είναι η απάντηση στο ερώτημα “τι κάνω για να επεξεργαστούν αυτό, που τους συνέβη;”. Δεν θα κάνετε τίποτε άλλο από το να είστε μια μαμά κι ένας μπαμπάς, που με τρυφερότητα και αγάπη δείχνει κατανόηση στα παιδιά του. Στόχος σας είναι να συγχρονιστείτε και πάλι με τα παιδιά σας. Να συγχρονιστείτε με τις ανάγκες τους και να ανταποκριθείτε σε αυτές καλύπτοντάς τες.

Τα παιδιά εκφράζουν τις ανάγκες τους με τα λόγια, όλων των ειδών τις συμπεριφορές, αυτές που μας εκπλήσσουν, μας φοβίζουν, μας θυμώνουν, μας κάνουν χαρούμενους, υπερήφανους, ικανοποιημένους, αυτές που μας αγχώνουν. Εκφράζουν τις ανάγκες τους με τα συναισθήματα, που βλέπουμε στα πρόσωπά τους, τα λόγια και τις πράξεις τους. “Θέλω προσοχή”, “θέλω μπράβο”, “θέλω μια αγκαλιά”, “θέλω να ηρεμήσω και δεν μπορώ”, “είμαι πολύ κουρασμένη”, “έχω βαρεθεί”, “φοβάμαι, πως δεν με αγαπάς”, “θέλω να μοιραστώ”, “σε θέλω δίπλα μου χωρίς να με κρίνεις”, “να είσαι κοντά μου , αλλά να σέβεσαι τα όριά μου”, “θέλω να μιλήσουμε, αλλά είμαι θυμωμένη μαζί σου”, “θέλω να σου μιλήσω, αλλά φοβάμαι, πως δεν θα με καταλάβεις”.

Είναι ανάγκη λοιπόν να παρατηρείτε τα παιδιά σας, να δίνετε προσοχή στα σημάδια, να είστε ανοιχτή και να προσπαθείτε να τα κατανοήσετε. Δείχνοντας ενσυναίσθηση, προσπαθούμε να κατανοήσουμε αυτό που “λέει” το παιδί μέσα από τα δικά του μάτια, έχοντας οδηγό τις ερωτήσεις “Γιατί…;”, “τι εννοείς;”, “μήπως εννοείς, ότι…;”. Δείξτε λοιπόν περιέργεια, για να σιγουρευτείτε, ότι έχετε καταλάβει αυτό, που το παιδί πραγματικά θέλει να σας πει. Εκφράστε την κατανόησή σας στο παιδί με τα λόγια σας, το συναίσθημα, που του εκφράζετε αλλά και το σώμα σας (αγκαλιά, χάδι κ.α).

Έχετε στο μυαλό σας, ότι χρειάζεται να συζητήσετε με τα παιδιά για ότι συνέβη ή θα συμβεί. Χρειάζεται να εκθέσετε την κατάσταση, ως έχει, όσο πιο απλά μπορείτε. Μοιραστείτε τα συναισθήματά σας μαζί τους. Πείτε τους, πόσο δύσκολο ήταν για εσάς το διαζύγιο και γιατί. Ρωτήστε για τα δικά τους συναισθήματα. Ποτέ δεν είναι αργά για μια τέτοια συζήτηση, ακόμα κι αν έχει περάσει καιρός από τότε. Είναι πολύ πιθανό να υπάρχουν σκέψεις και συναισθήματα, που δεν έχουν πλήρως επεξεργαστεί και μπλοκάρουν τα παιδιά από το να ζουν τη ζωή τους με χαρά και ανεμελιά. Ένοχες σκέψεις, κρυμμένος θυμός, “μεταμφιεσμένη” ντροπή και άλλα δυσάρεστα συναισθήματα, που κουβαλούν για χρόνια τα παιδιά, γιατί κανείς δεν ασχολήθηκε. Βάρος κανονικά όχι δικό τους.

Και ερχόμαστε στο θέμα εφηβεία… “Μαμά κάτι έχει αλλάξει και δεν το βλέπεις. Θέλω το χώρο μου, θέλω να χτυπάς πριν μπεις στο δωμάτιό μου και γενικά να μην με ενοχλείς. Δεν θέλω να κρίνεις συνέχεια τις επιλογές, τις επιθυμίες και τα όνειρά μου. Δεν θέλω να μιλάς άσχημα για τους φίλους μου! Ξέρω να κάνω φίλους, δεν είμαι χαζή! Είναι πολύ σημαντικοί για μένα. Η γνώμη τους μετράει περισσότερο από τη δική σου! Δεν θέλω να σου μιλάω, όπως παλιά. Θέλω να σου μιλάω, όποτε εγώ το έχω ανάγκη και όχι όποτε το έχεις εσύ! Θέλω να ξέρω, πως θα είσαι εκεί, όποτε χρειαστεί να σου μιλήσω. Θέλω να ξέρω, ότι δεν θα βιαστείς να με κρίνεις ή να βγάλεις εύκολα συμπεράσματα. Μη μου μιλάς λες και είμαι μικρό! Δεν θα έχεις πάντα εσύ δίκιο, αλλά και να έχεις, μην κοκορεύεσαι, απλά έκανα ένα λάθος. Μην με πρήζεις συνέχεια, έχω και εγώ τα πάνω μου και τα κάτω μου. Ούτε ξέρω τι μου συμβαίνει. Μερικές φορές όλα είναι μπερδεμένα στο μυαλό μου.” Πράγματα, που πολύ πιθανά να ήθελε να πει κάθε έφηβος στους γονείς του, αλλά συνήθως λέει κάτι άλλο ή δεν μιλά καθόλου.

Δείτε την εφηβεία σαν ένα μεταβατικό στάδιο, ένα ταξίδι, όπου η κόρη σας προετοιμάζεται, μαθαίνει τρόπους για να ζήσει σε λίγα χρόνια μόνη της, στηριζόμενη στα δικά της πόδια. Άρα απομακρύνεται σταδιακά από εσάς και σας το δείχνει με κάθε ευκαιρία, δίνει σημασία στους φίλους κάνοντας παρέα μαζί τους συνεχώς αυξανόμενα, προσπαθεί να θέσει τα όριά της με το να θέλει να έχει προσωπικό χώρο και χρόνο, με το να εκφράζει τις σκέψεις της και να τις υπερασπίζεται με κάθε τρόπο, με το να υποστηρίζει τους “δικούς της φίλους”. Το ότι απομακρύνονται οι έφηβοι προσπαθώντας να αναζητήσουν το “χώρο” και τον τρόπο να βρουν τον εαυτό τους πλάι σε “ομάδες”, τους φίλους τους (όλα τα θηλαστικά μεγαλώνοντας μαθαίνουν πώς να ζουν μόνα τους μέσα σε ομάδες συνομηλίκων), δεν σημαίνει, πως δεν έχουν ανάγκη τους γονείς τους. Τους έχουν ανάγκη αλλά με διαφορετικό τρόπο, με τον τρόπο, που θέλουν και με τον τρόπο, που τους αξίζει. Τι σημαίνει αυτό;

Επειδή οι έφηβοι, όπως περιγράφηκε παραπάνω, έχουν ανάγκη από προσωπικό “χώρο” πια, αφήστε σε εκείνη την πρωτοβουλία να σας μιλήσει, αφού σιγουρευτείτε ότι γνωρίζει, πως μπορεί όποια στιγμή το θελήσει να σας μιλήσει. Να είστε ανοιχτή και διαθέσιμη. Όταν η πολυπόθητη ώρα έρθει, το κλειδί της επικοινωνίας είναι και πάλι η ενσυναίσθηση, η πλήρης κατανόηση των λεγομένων του άλλου, η αναγνώριση, ο σεβασμός και η αποδοχή της δικής του πλευράς της πραγματικότητας, που βιώνει, άρα η αναγνώριση, ο σεβασμός και η αποδοχή του άλλου και της ύπαρξής του. “Κατανοώ αυτό, που μου λες, έχεις δίκιο να το λες, γιατί εσύ πιστεύεις/αισθάνεσαι ότι…” Μην ξεχνάτε ότι σε κάθε περίπτωση ο τρόπος, που επιλέγετε να επικοινωνήσετε με το παιδί σας αποτελεί πρότυπο συμπεριφοράς. Η κόρη σας μαθαίνει από τον τρόπο που της μιλάτε, πώς να επικοινωνεί.

Ξεκινήστε να μιλάτε για εσάς και όχι για εκείνη. Μοιραστείτε εσείς πρώτα σκέψεις και συναισθήματα. Αποφασίστε μαζί να κάνετε κάτι οι δυο σας κάθε εβδομάδα. Πλησιάστε την δείχνοντας περιέργεια για τα ενδιαφέροντά της. Συγχρονιστείτε και πάλι μαζί της και τις ανάγκες της. Παρατηρήστε την προσεκτικά, όπως όταν ήταν μωρό και μελετούσατε τα σημάδια στο σώμα της και τις φωνούλες, που έβγαιναν από το στόμα της, για να καταλάβετε τι θέλει. Δείξτε κατανόηση, σκεφτείτε μια και δυο και τρεις φορές τα σχόλια, που κάνετε. Σκεφτείτε και αισθανθείτε περισσότερο απ’ότι μιλάτε, όταν είστε μαζί με το παιδί σας και δεν θα χάσετε!

Έφη Φύσσα
Ψυχολόγος «για το παιδί και το γονέα»
Αγίου Χριστοφόρου 9,
Αγρίνιο Αιτωλοακαρνανίας
Τηλέφωνο: 6945-506210
Email: info@fissaefi.gr
Web: www.fissaefi.gr
Facebook: https://www.facebook.com/eleftheriafissa