Πένθος: Δεν είναι όλες οι απώλειες ίδιες!

Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, είναι πάντα δύσκολος. Οι συνθήκες γύρω από αυτή την απώλεια αλλά και οι αντιδράσεις μας, σπάνια είναι ίδιες. Βίωσα πολλές απώλειες στη ζωή μου και καμία από αυτές δεν μ’ επηρέασε το ίδιο. Ναι, υπήρχαν ομοιότητες αλλά υπήρχαν και πολλές διαφορές τις οποίες καλό είναι να προσέχουμε.

Αναμενόμενος ή αιφνίδιος θάνατος
Η κύρια διαφορά για μένα είναι το αν ο θάνατος ήταν αναμενόμενος, όπως ο θάνατος των γονιών και των παππούδων μου, ή αιφνίδιος, όπως ο πρόσφατος θάνατος ενός καλού φίλου. Η θλίψη είναι βαθιά και στις δύο περιπτώσεις, αλλά πρέπει να εκτιμήσουμε τις διαφορές τους. Οι ενήλικες αποκλείουν μερικές φορές τα παιδιά από την προκαταβολική θλίψη, νομίζοντας ότι μπορούν να τα προστατέψουν. Όμως εδώ ισχύει το αντίθετο, καθώς το παιδί μπορεί όχι μόνο να εκπλαγεί αλλά και να θυμώσει επειδή αποκλείστηκε. Ακόμη και όταν ένας ενήλικας ή ένα παιδί έχει “προετοιμαστεί”, είναι σημαντικό να μην ελαχιστοποιείται ο πόνος του ή η ανάγκη του να θρηνήσει.

Όσο πιο αιφνίδιος ο θάνατος, τόσο πιο πιθανό το σοκ και η δυσπιστία ότι συνέβη. Μερικοί άνθρωποι προσπαθούν στην αρχή, να καταπιέσουν τον πόνο. Τα μεγαλύτερα παιδιά και οι ενήλικες μπορεί να επιλέξουν ν’ απασχοληθούν με διάφορες δραστηριότητες σε ξέφρενους ρυθμούς για ν’ αποφύγουν τη θλίψη τους. Γνωρίζουμε ότι για την επούλωση του τραύματος αυτού, πρέπει να επιτρέψουμε στους εαυτούς μας να νιώσουν τον πόνο και τα σκοτεινά συναισθήματα που έρχονται με μια απώλεια, αλλά για κάποιους αυτό είναι δύσκολο. Το να είμαστε υπομονετικοί με τον εαυτό μας ή με τους άλλους που βιώνουν την απώλεια είναι ένα σημαντικό μέρος της αντιμετώπισης του ξαφνικού και απροσδόκητου θανάτου και των έντονων συναισθημάτων που αυτός προκαλεί. Γι΄αυτό καλό είναι να αποφύγεις να πεις σε εκείνον που θρηνεί “Θα πρέπει να το ξεπεράσεις.” ή “Τουλάχιστον δεν υπέφερε πολύ.”

Είτε ο θάνατος αναμένεται ή είναι αιφνίδιος μπορεί να αισθανθούμε ένοχοι με κάποιο τρόπο. Εγώ προσωπικά εύχομαι να ήμουν πιο παρεμβατική στον πατέρα μου που έπινε και κάπνιζε πολύ, πράγματα που συνέβαλαν στο θάνατό του. Μπορεί να έκανε ή μπορεί να μην έκανε κάποια διαφορά, αλλά εγώ ποτέ δεν θα το μάθω αφού το προσπάθησα μόνο μια φορά. Η ενοχή μπορεί να εμφανιστεί  με πολλούς τρόπους. Ένας καβγάς, άκαιρες διακοπές, προτεραιότητα στην εργασία, μια χαμένη ευκαιρία … Ένα σκληρό μάθημα για μένα, αλλά τελικά έμαθα ότι δεν μπορώ ν’ αναιρέσω το παρελθόν. Μπορώ όμως να μάθω να συγχωρώ τον εαυτό μου και να ζήσω όντας πιο προσεκτική με τις σχέσεις μου.

Ηλικία
Οι απώλειες διαφέρουν επίσης με βάση την ηλικία του ατόμου που πέθανε. Όταν ένα άτομο είναι μεγαλύτερης ηλικίας είναι πιο εύκολο να καταλάβεις ότι ο θάνατος είναι “η φυσική τάξη των πραγμάτων”. Αυτό δεν καθιστά την απώλεια πιο εύκολη αλλά, όταν ο θάνατος αφορά ένα νέο άνθρωπο, αισθάνεσαι πιο τραγική την απώλεια μιας ζωής που κόπηκε απότομα. Πολλές από τις διαφορές μεταξύ της απώλειας ενός αγαπημένου προσώπου που είναι ηλικιωμένο και ενός νέου, είναι παρόμοιες με εκείνες της αναμενόμενης και αιφνίδιας απώλειας. Είναι σημαντικό να καταλάβουμε τη διαφορά και να εκτιμούμε τη θλίψη και στις δυο περιπτώσεις.

Στίγμα
Μερικοί θάνατοι φέρουν μαζί τους ένα στίγμα – π.χ. αυτοκτονία, υπερβολική δόση ναρκωτικών, δολοφονία, AIDS, κλπ. Η κοινωνία αντιδρά διαφορετικά σε αυτές τις απώλειες, και η συμπόνοια δεν είναι αυτονόητη ή διαθέσιμη σε αυτές τις περιπτώσεις. Αυτό φέρνει συχνά πρόσθετα συναισθήματα ντροπής, αμηχανίας,  μοναξιάς ή/και πόνου  σε αυτούς που θρηνούν. Όσο πιο “στιγματισμένος” ο θάνατος, τόσο πιο απομονωμένοι μπορεί να αισθάνονται οι επιζώντες. Υπάρχουν ορισμένα πράγματα για τα οποία απλά “δεν μιλάμε” σαν κοινωνία.  Χωρίς στήριξη, επαγγελματική βοήθεια, ή/και εμπειρίες που να μας προσφέρουν την ευκαιρία να θρηνήσουμε στη περίπτωση ενός στιγματισμένου θανάτου, η ίαση μπορεί να είναι δύσκολη και οι συνέπειες μακροχρόνιες. Ευτυχώς υπάρχουν οργανώσεις που παρέχουν αυτή την ειδική φροντίδα και συνδέουν εκείνους που μπορούν πραγματικά να καταλάβουν και να νοιαστούν.

Κάποιες τελευταίες σκέψεις
Πρέπει να θυμόμαστε πάντα ότι η κατάσταση κάθε ατόμου είναι διαφορετική, ότι κάθε εμπειρία είναι μοναδική και ότι η προσωπικότητα κάθε ατόμου παίζει σημαντικό ρόλο στη θλίψη του. Δεν υπάρχει χρονικό όριο για “να το ξεπεράσει” και να “προχωρήσει” Εξακολουθώ να εκπλήσσομαι με το πόσο διαδεδομένη είναι η άποψη αυτή στην κοινωνία, αλλά και πόσο περιοριστική και βλαβερή είναι για εκείνους που χρειάζεται να θρηνήσουν για να θεραπευθούν και να δημιουργήσουν μια νέα ζωή μετά από την απώλεια.

Για να παραθέσω ένα απόσπασμα από το “Οι χρήσεις της θλίψης” της Mary Oliver:

Κάποιος που μου άρεσε κάποτε, μου έδωσε ένα κουτί γεμάτο σκοτάδι.
Μου πήρε χρόνια να καταλάβω ότι και αυτό, ήταν ένα δώρο.

Η νέα ζωή που δημιουργούμε μετά την απώλεια δεν εξαφανίζει τη θλίψη. Αν είμαστε σοφοί, ο χρόνος και η εμπειρία της απώλειας , θα μας μαλακώσουν, θα μας αλλάξουν και το “δώρο” μας θα είναι να βοηθήσουμε τους άλλους να βγουν από το «σκοτάδι».

Πηγή: hellogrief.org