Παρεξηγήσεις και συγκρούσεις στην οικογένεια μετά από ένα θάνατο

Η σειρά της γέννησης
Ενώ η έρευνα σχετικά με την σειρά της γέννησης αμφισβητείται από αρκετούς, μπορείς πιστεύω να συμφωνήσεις ότι η θέση που έχει κάποιος στην οικογένεια, επηρεάζει το άτομο που είναι, το πως συμπεριφέρεται μέσα στην οικογενειακή μονάδα και τις προσδοκίες που έχουν τα άλλα μέλη της οικογένειας από εκείνο. Σε μια μικρότερη οικογένεια είναι πιο πιθανό να συναντηθούν τα τυπικά  ‘μεγαλύτερο’, ‘μεσαίο’ ή ‘μικρότερο’ παιδί.

Μετά από ένα θάνατο μπορεί το μεγαλύτερο παιδί να νιώσει ότι πρέπει να φροντίσει τους γονείς που πενθούν και τα μικρότερα αδέλφια. Αν ήταν ένας από τους γονείς εκείνος που πέθανε, τότε το μεγαλύτερο παιδί μπορεί να νιώσει την υποχρέωση ν’ αναλάβει κάποιους από τους ρόλους του θανόντα γονέα. Το μικρότερο παιδί, μπορεί να ήταν πάντα εκείνο που φρόντιζαν όλοι και σαν αποτέλεσμα να χρειάζεται λίγη παραπάνω συναισθηματική υποστήριξη. Ανεξάρτητα από όλα αυτά, κάποια μέλη της οικογένειας μπορεί να νιώσουν ότι δεν έχουν υποστήριξη ή να αναγκαστούν ν’ αναλάβουν ρόλους που δεν θέλουν ή δεν μπορούν.

Αυτή όλη η δυναμική είναι πιο περίπλοκη στις μεγαλύτερες οικογένειες. Αλλά, όταν υπάρχει πολύ μεγάλη διαφορά ηλικίας μεταξύ του μεγαλύτερου και του μικρότερου παιδιού, έχει ενδιαφέρον να σκεφτείς ότι η οικογένεια στην οποία μεγάλωσε το μεγαλύτερο παιδί είναι διαφορετική από την οικογένεια στην οποία μεγάλωσε το μικρότερο από τα παιδιά. Αυτό μπορεί να εξηγεί κάποιες διαφορές στις σχέσεις και στην συμπεριφορά τους μετά από ένα θάνατο.

“Αντρικοί” και “γυναικείοι” τρόποι πένθους;
Για να είμαι ειλικρινής, ο τίτλος είναι λίγο παραπλανητικός. Δεν είναι γεγονός ότι οι γυναίκες και οι άνδρες πενθούν με εντελώς ξεχωριστούς και διαφορετικούς τρόπους. Ο Kenneth Doka και ο Terry Martin, επιφανείς ερευνητές πάνω στο πένθος, πιστεύουν ότι υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι πένθους που θεωρείται ότι είναι χαρακτηριστικά “ανδρικοί” ή “γυναικείοι”.  Αυτοί οι τρόποι υπάρχουν σ’ ένα συνεχές και το φύλο απλά συνεισφέρει στον τρόπο με τον οποίο πενθείς.

Η θεωρία αυτή υποστηρίζει ότι υπάρχουν δυο τύποι πενθούντων – εσωστρεφείς και εξωστρεφείς.

Εσωστρεφές πένθος
Το εσωστρεφές πένθος βιώνεται κυρίως υπό όρους συναισθημάτων – “ένιωσα θλίψη” ή “ένιωσα θυμό” – και η αντίδραση στο πένθος είναι επικεντρωμένη συνήθως στην εξερεύνηση και έκφραση αυτών των συναισθημάτων – “έκλαψα όλη τη νύχτα” ή ” θύμωσα τόσο πολύ που δεν μπορούσα να σκεφτώ”.

Εξωστρεφές πένθος
Το εξωστρεφές πένθος βιώνεται με περισσότερο σωματικούς και γνωστικούς τρόπους – “Δεν μπορούσα να σταματήσω να σκέφτομαι αυτό που συνέβη” ή “Ένιωθα σαν να μην μπορούσα να αναπνεύσω.” Η αντίδραση σε αυτού του τύπου το πένθος εκφράζεται με σωματικούς, γνωστικούς ή τρόπους συμπεριφοράς και μοιάζει περισσότερο με συμπεριφορά ανθρώπου που αναλαμβάνει δράση.

Έχοντας επίγνωση των παραπάνω, μπορείς να φανταστείς πως γίνεται να προκύψουν παρεξηγήσεις όταν υπάρχουν άτομα που πενθούν με τους δυο αυτούς διαφορετικούς τρόπους στην ίδια οικογένεια. Ο εξωστρεφής, που φαίνεται περισσότερο συναισθηματικός και δραστήριος, μπορεί να φαίνεται σαν να μη νοιάζεται στα μάτια του εσωστρεφή που πιστεύει ότι τα συναισθήματα είναι η έκφραση του πένθους.

Τρόπος διαχείρισης
Το θέμα είναι να μην υποθέτεις ποτέ ότι κάποιος πενθεί όπως εσύ. Όλοι αντιμετωπίζουν το πένθος διαφορετικά. Ο καθένας μας έχει κάποια προδιάθεση  προς τη λογική, τη δημιουργική ή την συναισθηματική πλευρά του εγκεφάλου. Ενώ όλοι μας έχουμε λίγο από όλα αυτά μέσα μας, τείνουμε περισσότερο προς ένα συγκεκριμένο.

Η ηλικία
Η ηλικία και το στάδιο της ζωής, επηρεάζει σημαντικά την συμπεριφορά και τον τρόπο που ένας άνθρωπος βλέπει τον κόσμο που βιώνει. Το πλαίσιο της ζωής ενός ανθρώπου επηρεάζει το πως αντιλαμβάνεται τις εμπειρίες του. Η υποστήριξη, οι εμπειρίες του παρελθόντος, τα μέσα, η σωματική υγεία, το άγχος για την ύπαρξη, όλα επηρεάζουν το πένθος και διαφοροποιούνται με τα χρόνια. Οπότε σε μια προσπάθεια να κατανοήσεις ένα άτομο βοηθά να λάβεις υπ’όψιν το στάδιο ζωής στο οποίο βρίσκεται.

Δευτερεύουσες πηγές άγχους
Η κοινωνία βλέπει το πένθος σαν κάτι που μπορεί να αντιμετωπιστεί μέσα σε μερικούς μήνες. Κάτι που φαντάζει γελοίο σε πολλούς. Πιστεύω ότι η κοινωνία υποθέτει ότι οι άνθρωποι έχουν όλο τον χώρο, χρόνο και υποστήριξη που χρειάζονται για να αντιμετωπίσουν το πένθος. Αλλά στην πραγματικότητα οι άνθρωποι που πενθούν καλούνται να αντιμετωπίσουν διάφορα άλλα πράγματα, όπως τη δουλειά, το σχολείο, τη φροντίδα των παιδιών κτλ. εκτός από το πένθος τους. Κάποιες φορές οι άνθρωποι πρέπει να βάλουν προτεραιότητες και να κάνουν επιλογές για τα πράγματα στα οποία θα επενδύσουν χρόνο και προσοχή. Αυτό μπορεί να σημαίνει…

• Να δώσουν λιγότερο χρόνο και προσοχή στα πράγματα που τους ενδιέφεραν στο παρελθόν.
• Να έχουν λιγότερη ενέργεια για να υποστηρίξουν τους άλλους.
• Να επιλέξουν να μην επικεντρωθούν στον εαυτό τους και στο πένθος τους.
• Να μην περνούν χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους τους.
• Να νιώσουν καταβεβλημένοι.

Μπορεί να είναι εύκολο να χάσεις την υπομονή σου με κάποιον όταν πιστεύεις ότι σε έχει απογοητεύσει ή δεν χειρίζεται σωστά τα πράγματα αλλά πριν τον κρίνεις καλό είναι να σκεφτείς όλα τα πράγματα που έχει να αντιμετωπίσει.

Διαφορετικά στάδια επεξεργασίας του πένθους
Αν και κάποιοι πιστεύουν ότι  υπάρχει ένα χρονικό πλαίσιο για το πένθος, η αλήθεια είναι ότι δεν υπάρχει. Οπότε είναι αναμενόμενο, οι άνθρωποι που βιώνουν την ίδια απώλεια να χρειάζονται ο καθένας το δικό του χρόνο για να διαχειριστεί το πένθος του. Ενώ εσύ μπορεί να είσαι έτοιμος/η να μιλήσεις για τον θάνατο του αγαπημένου σου προσώπου, αυτό δεν σημαίνει ότι η υπόλοιπη οικογένεια είναι το ίδιο έτοιμη. Αυτές οι διαφορές μπορεί εύκολα να προξενήσουν παρεξηγήσεις και σύγχυση, οπότε η επικοινωνία και η υπομονή είναι εξέχουσας σημασίας. Κάποια μέλη της οικογένειας μπορεί να μην θέλουν να πενθήσουν με τον ίδιο τρόπο που πενθείς εσύ, χρειάζονται λοιπόν τον χρόνο για να βρουν τον δικό τους τρόπο.

Αποφυγή και αρνητική διαχείριση
Όταν μιλάμε για την αποφυγή στο πένθος αναφερόμαστε συνήθως στη βιωματική αποφυγή. Βιωματική αποφυγή είναι η προσπάθεια να εμποδιστούν, να μειωθούν ή να αλλαχθούν οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι σωματικές αισθήσεις. Αυτές είναι εσωτερικές εμπειρίες που οι άνθρωποι ‘αντιλαμβάνονται ‘ ως επώδυνες ή απειλητικές και μπορεί να περιλαμβάνουν τον φόβο της απώλειας ελέγχου, της ντροπής και του σωματικού τραύματος καθώς επίσης και συναισθήματα και σκέψεις όπως ντροπή, τύψεις, απελπισία, έλλειψη νοήματος, αποχωρισμού, απομόνωσης κτλ.  Λέω ότι το ‘αντιλαμβάνονται’ έτσι επειδή αυτές οι κρίσεις είναι συνήθως υποκειμενικές και κάτι που φαντάζει απειλητικό για κάποιον, μπορεί για κάποιον άλλον να φαντάζει μη λογικό.

Κάποιος μπορεί ν’ αποφεύγει το πένθος επειδή δεν θέλει να βιώσει επώδυνα συναισθήματα. Ένα κύμα πένθους μπορεί κάποιες φορές να προβλεφθεί αλλά άλλες όχι . Κάθε νέο κύμα φέρνει μια πληθώρα δυσάρεστων σκέψεων, υπενθυμίσεων και αναμνήσεων. Πολλοί άνθρωποι βιώνουν τέτοια συναισθήματα και σε τέτοια ένταση, για πρώτη φορά και μπορεί σαν αποτέλεσμα να έχουν αντιδράσεις σωματικές, συναισθηματικές και συμπεριφοράς, με τις οποίες νιώθουν άβολα. Αυτό μπορεί να ισχύει ακόμα περισσότερο για εκείνους που δεν έχουν τρόπους να διαχειριστούν κάτι τέτοιο. Ενώ το πένθος είναι πάντα κάτι δυσάρεστο και άβολο, για κάποιους υπάρχουν κομμάτια του που φαντάζουν απειλητικά  και αυτή τους η αντίληψη μπορεί να οδηγήσει σε προσπάθεια ελέγχου και αποφυγής των τρομακτικών αυτών αντιδράσεων και συναισθημάτων.

Οπότε, αν ο γιος σου, μαζεύει τα πράγματα του θανόντος συζύγου σε κουτιά πριν εσύ νιώσεις ότι είσαι έτοιμη για κάτι τέτοιο, μπορεί να είναι μια προσπάθεια του ν’ αποφύγει την υπενθύμιση. Όταν τα αδέλφια σου αρνούνται να μιλήσουν μαζί σου για τον πατέρα σας που πέθανε, μπορεί να προσπαθούν ν’ αποφύγουν τις αναμνήσεις. Στο πένθος, η αποφυγή κάποιες φορές μπορεί να παρερμηνεύεται ως αδιαφορία αλλά συνήθως είναι ένδειξη του αντίθετου.

Η αποφυγή βρίσκεται στο κέντρο της αρνητικής διαχείρισης. Η αρνητική διαχείριση αποτελείται από συμπεριφορές όπως η χρήση ουσιών, η μόνιμη ενασχόληση με κάτι και η απομόνωση. Στην ουσία οτιδήποτε μπορεί να σε κάνει να αισθανθείς μουδιασμένος, να ξεχάσεις και να μειώσεις την έκθεση σου στα πράγματα που σου υπενθυμίζουν το πένθος.

Πηγή: http://www.whatsyourgrief.com/