Έμεινα μόνος/η με τα παιδιά. Να γυρίσω στο πατρικό;

Η οικογένεια είναι ένα σύστημα, δηλαδή μία ομάδα ατόμων που προσπαθούν να λειτουργήσουν όλοι μαζί. Τα μέλη μεταξύ τους είναι σε βαθιά σύνδεση και το ένα επηρεάζει το άλλο κάθε στιγμή και σε πολλά επίπεδα.

Υπάρχει η οικογένεια από την οποία καταγόμαστε, η πατρική, και υπάρχει και η οικογένεια που δημιουργούμε.

Όταν το σύστημα της οικογένειας που δημιουργούμε υποστεί μια αλλαγή, καλούμαστε να σταθούμε σε αυτήν την αλλαγή και να διαχειριστούμε όσα ανακινούνται.

Καθώς μεγαλώνουμε, από την γέννηση και μέχρι την ενηλικίωση, η τάση μας είναι προς την ανεξαρτητοποίηση και την αυτονόμηση μας. Στην αρχή, από εξαρτημένα βρέφη, γινόμαστε παιδιά που πειραματιζόμαστε με τις ικανότητές μας. Όσο αυτές αναπτύσσονται, τόσο σε σωματικό όσο και σε νοητικό επίπεδο, αποκτάμε μεγαλύτερο «έλεγχο του εαυτού μας». Το αποκορύφωμα είναι η περίοδος της εφηβείας, όπου εκεί, διεκδικούμε τον χώρο μας και τη ζωή μας, προσπαθώντας να βρούμε τη θέση μας μέσα στο σύστημα της οικογένειας. Η τελική φάση είναι αυτή της ενηλικίωσης –όχι μόνο της ηλικιακής- αλλά της ουσιαστικής, όπου αποφασίζουμε να πάρουμε τη ζωή στα χέρια μας, να πατήσουμε στα πόδια μας, να βρούμε τη θέση μας στον κόσμο.

Αυτή η φάση της ζωής ενέχει πολλές αλλαγές σε πολλά επίπεδα. Συνήθως συνδυάζεται με την εύρεση εργασίας, την αποχώρηση από το πατρικό σπίτι, τη δημιουργία ή ενίσχυση του προσωπικού κοινωνικού μας κύκλου και τη δημιουργία μίας οικογένειας. Όλα αυτά αφορούν, σε βαθύτερο επίπεδο την δημιουργία της ατομικότητας μας. Αυτή είναι μία δουλειά δύσκολη και με διάρκεια και αφορά εμάς που ανακαλύπτουμε τρόπους να στεκόμαστε απέναντι στις καταστάσεις.

Σε μεγάλες και δύσκολες αλλαγές της ζωής, μπορεί να αισθανθούμε αδύναμοι, ευάλωτοι, μόνοι, φοβισμένοι. Η ζωή θα μας φέρει αντιμέτωπους με όλα αυτά! Μπορεί να νιώσουμε ευάλωτοι, ανήμποροι, μπορεί να πιστέψουμε ότι δεν μπορούμε μόνοι μας, μπορεί να χρειαστούμε βοήθεια και να την ζητήσουμε.

Πιο συγκεκριμένα, είναι συχνό μετά από μία μεγάλη αλλαγή στην οικογένεια, όπως είναι το διαζύγιο ή η χηρεία, ο γονιός που μένει μόνος με τα παιδιά να επιλέγει να γυρίσει στο πατρικό του. Αυτή μπορεί να είναι μία επιλογή πρακτική, που γίνεται για οικονομικούς λόγους ή συναισθηματική, για ψυχολογικούς λόγους. Συνήθως, ξεκινά ως πρόσκαιρη αλλά μπορεί εύκολα να καταλήξει σε μία πιο μόνιμη κατάσταση.

Οι γονείς, στις περισσότερες ελληνικές οικογένειες, αποτελούν στήριγμα, καταφύγιο, ένα μέρος όπου πάντα μπορούμε να στραφούμε στα δύσκολα, η αγάπη τους έχει στοιχεία υπέρ- προστασίας, ενώ αγωνιούν για μας, για το πώς τα καταφέρνουμε. Αυτό μπορεί να μας δώσει αίσθηση ασφάλειας, το οποίο χρειαζόμαστε αλλά ταυτόχρονα μπορεί να γίνει εγκλωβιστικό ή πιεστικό, εμποδίζοντας την ανάπτυξη μας σε ελεύθερους, ανεξάρτητους ενήλικες.

Η απόφαση επιστροφής στο πατρικό μας σπίτι, για κάποιους λόγους και η συμβίωση με τους γονείς μας, σε άλλη ηλικία πια, μπορεί εύκολα να φέρει μαζί της την παλινδρόμηση μας σε παλιούς ρόλους, σε παλιότερα στάδια ανάπτυξης.

Αυτό που συμβαίνει σε αυτήν την περίπτωση είναι η συνένωση δύο διαφορετικών συστημάτων, που αφορούν διαφορετικές φάσεις της ζωής. Το ένα είναι το σύστημα της πατρικής οικογένειας, όπου εκεί έχουμε τον ρόλο του παιδιού και το άλλο είναι αυτό της πυρηνικής οικογένειας, όπου εκεί έχουμε τον ρόλο του γονέα. Οι διαφορετικοί αυτοί ρόλοι, όταν ενεργοποιηθούν ταυτόχρονα, μπορεί να μας φέρουν σε μια κατάσταση σύγχυσης.

Για τους γονείς μας, θα είμαστε πάντα παιδιά που χρειάζονται την καθοδήγηση και την βοήθεια τους. Χρειάζεται πολλή εσωτερική δουλειά για έναν γονέα ώστε να αναγνωρίσει στο παιδί του και την ενήλικη υπόσταση και να δεχθεί την δυσκολία του χωρίς να προσπαθήσει να παρέμβει ή να την αλλάξει. Είναι πολύ συχνό οι γονείς να γίνονται παρεμβατικοί, να αγχώνονται, να προσπαθούν να μας καθοδηγήσουν, ακόμα και να αναλαμβάνουν ευθύνες της ζωής μας, όπως τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών.

Αντίθετα, για το παιδί μας είμαστε το πρότυπο, είμαστε ο «καθοδηγητής», αυτός που θα βάλει τα όρια, υπεύθυνος για τις επιλογές της ζωής. Είναι σημαντικό για το παιδί, να υπάρχει σταθερότητα σε αυτόν τον ρόλο, έτσι ώστε να μπορεί να συνδεθεί μαζί μας σε μία σταθερή σχέση, να ταυτιστεί, να συγκρουστεί, να αμφισβητήσει, να διεκδικήσει.

Σε αυτό το σημείο, χρειάζεται να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας, σε σχέση με το γιατί επιλέγουμε να επιστρέψουμε στο πατρικό. Η αλλαγή αυτή της ζωής, όπως και κάθε αλλαγή φέρνει μαζί της πολλά και διαφορετικά συναισθήματα, μας φέρνει αντιμέτωπους με τις επιλογές μας, μας ξεβολεύει, ταράζει τα νερά της ζωής. Όλος ο εσωτερικός μας κόσμος είναι σε αναβρασμό και η κίνηση αυτή έχει σηκώσει τόση σκόνη μέσα μας που δεν μπορούμε να δούμε καθαρά… Μπορεί να χρειαστώ βοήθεια σε αυτό το σημείο που χρειάζεται να σταθώ. Ίσως, αυτή η στιγμή να είναι η αφορμή να επισκεφτώ έναν ψυχοθεραπευτή και να μπω σε μία διαδικασία προσωπικής δουλειάς με τον εαυτό μου ώστε να βρω τον τρόπο να την διαχειριστώ.

Επιστρέφω στο σπίτι, επειδή δυσκολεύομαι να μείνω σε αυτό το δύσκολο σημείο;

Σίγουρα η απάντηση είναι προσωπική και καθόλου αυτονόητη.

Η επιστροφή στο πατρικό μπορεί να φαίνεται σαν η πιο εύκολη λύση όμως, στην πραγματικότητα μας βάζει σε μία περίπλοκη κατάσταση.

Επιστρέφοντας στο πατρικό, είναι καλό να έχουμε καθαρή μέσα μας, τη θέση μας εκεί, τόσο σε σχέση με τους γονείς μας όσο και σε σχέση με το παιδί μας. Είναι σημαντικό να είναι συγκεκριμένο τι ακριβώς ζητάμε από τους γονείς και να μείνουμε σε αυτό σταθερά. Να μπορούμε να αναγνωρίζουμε τις στιγμές που εκείνοι πάνε να παρέμβουν περισσότερο από όσο θέλουμε. Να είναι όσο το δυνατόν πιο καθαρό ποιος είναι υπεύθυνος για τι. Με λίγα λόγια, να επιστρέψουμε στην πατρική μας οικογένεια από μία άλλη θέση, αυτή του ενήλικα που συνεχίζει να μάχεται για την ατομικότητα του.

Το πιο απαιτητικό είναι να πάρουμε την ευθύνη του εαυτού μας και να κάνουμε το επόμενο βήμα για μας. Ας φοβόμαστε, ας μην ξέρουμε… Μπορούμε να αγκαλιάσουμε τον φόβο μας και να πάμε μαζί; Ας μην ξεχνάμε ότι είναι ένα μεταβατικό στάδιο προς μία καινούρια κατάσταση. Τα μεταβατικά στάδια μπορεί να είναι πολύ απαιτητικά, μπορεί όμως να είναι και μία αφορμή να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας, να τον καταλάβουμε, να τον συνοδεύσουμε…

Και αυτός είναι ένας ωραίος στόχος για προσωπική δουλειά!

Ηλιάννα Πεσσάρη
Ψυχολόγος- Ψυχοδραματίστρια
Αλκμαιωνίδων 6, Καισαριανή, πλησίον μετρό Ευαγγελισμός
Τηλέφωνο: 2155159120
Κινητό: 6938165911
Website: http://www.prosopikianaptixi.gr/
Blog: http://iliannasol.blogspot.gr/