Τί ορίζει ο νόμος για τους συγγενείς των στρατιωτικών που χάθηκαν εν υπηρεσία

Με τις διατάξεις του άρθρου 19 του ν. 1911/90, όπως η παρ. 2 του άρθρου αυτού αντικαταστάθηκε με το άρθρο 12 παρ. 2 του ν.2109/1992, και τροποποιήθηκε με την παρ. 5 του άρθρου 10 του ν.3257/2004, ορίζεται ότι «1. Οι σύζυγοι άνδρες και γυναίκες ή ένα τέκνο των μόνιμων αξιωματικών και ανθυπασπιστών, των μόνιμων και εθελοντών – εθελοντριών υπαξιωματικών, των οπλιτών 5ετούς υποχρεώσεως των Ενόπλων Δυνάμεων, καθώς και των πολιτικών υπαλλήλων, μονίμων ή επί συμβάσει του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας ειδικότητας πυροτεχνουργού και ναρκαλιευτή, που αποβιώνουν κατά την εκτέλεση διατεταγμένης υπηρεσίας και ένεκα αυτής, διορίζονται, επιφυλασσομένων των διατάξεων “περί κωλυμάτων διορισμού” (άρθρο 21 έως 23 π.δ. 611/77 “Υπαλληλικός Κώδικας”), κατ` εξαίρεση των ισχυουσών διατάξεων και ανεξάρτητα από την ύπαρξη κενών θέσεων, ύστερα από αίτηση τους, στον αντίστοιχο κλάδο του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, ως μόνιμοι υπάλληλοι, σε θέση ανάλογη με τα προσόντα τους. Οι σύζυγοι (άνδρες ή γυναίκες) ή ένα τέκνο των μόνιμων αξιωματικών ή ανθυπασπιστών των κοινών σωμάτων που αποβιώνουν κατά την εκτέλεση διατεταγμένης υπηρεσίας και ένεκα αυτής, διορίζονται κατά τα προαναφερόμενα στο Γενικό Επιτελείο Στρατού.

2. Της κατά την προηγούμενη παράγραφο προστασίας, εφόσον δεν υπάρχουν πρόσωπα προστατευόμενα κατ` εφαρμογή αυτής, απολαμβάνουν και ένας αδελφός ή μία αδελφή των αποβιωσάντων. Στην ίδια ρύθμιση υπάγονται και όσοι κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας τους ως οπλίτες γενικώς, μόνιμοι αξιωματικοί και ανθυπασπιστές, μόνιμοι και εθελοντές και εθελόντριες υπαξιωματικοί, εθελοντές πενταετούς υπηρεσίας, επαγγελματίες οπλίτες ή έφεδροι αξιωματικοί, πολιτικό προσωπικό του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, καθίστανται ανάπηροι συνεπεία τραυματισμού ή ασθένειας σε ποσοστό άνω του 67% κατά την εκτέλεση διατεταγμένης υπηρεσίας και ένεκα αυτής, εφαρμοζόμενης της παραγράφου 2 του άρθρου 13 του ν. 2913/200.

3. Οι κατά τις προηγούμενες παραγράφους του παρόντος άρθρου διορισμοί ενεργούνται με κοινή απόφαση των Υπουργών Προεδρίας της Κυβέρνησης και Εθνικής Άμυνας.

4. Κατά τα λοιπά εφαρμόζονται οι σχετικές διατάξεις του π.δ. 611/ 1977».

Περαιτέρω, με τη διάταξη της παρ. 1 του άρθρου 30 ν.1947/1991, όπως αυτή τροποποιήθηκε με το άρθρο 12 παρ.3 του ν. 2109/1992, ορίζονται τα εξής: «Της κατά το άρθρο 19 του ν. 1911/1990 «Εισαγωγή γυναικών στις ανώτατες στρατιωτικές σχολές, ρύθμιση στρατολογικών θεμάτων και άλλες διατάξεις” προστασίας απολαμβάνουν και οι σύζυγοι ή ένα από τα τέκνα των εφέδρων αξιωματικών και οπλιτών γενικώς, οι οποίοι αποβιούν κατά την εκτέλεση διατεταγμένης υπηρεσίας και ένεκα αυτής. Στην περίπτωση που κατά τα ανωτέρω αποβιώσαντες δεν έχουν σύζυγο ή τέκνα, το δικαίωμα διορισμού παρέχεται κατά προτεραιότητα σε έναν από τους γονείς ή μια αδελφή ή έναν αδελφό του αποβιώσαντος».

Τέλος με την παρ. 2 του άρθρου 13 του ν. 2913/2001 ορίζεται ότι «2. Σε περίπτωση εφαρμογής των διατάξεων του άρθρου 19 του ν. 1911/1990, όπως αυτές επεκτάθηκαν και τροποποιήθηκαν από την παράγραφο 1 του άρθρου 30 του ν. 1947/1991, τις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 12 του ν. 2109/1992 και την προηγούμενη παράγραφο, το δικαίωμα μεταβιβάζεται στα λοιπά προβλεπόμενα κατά περίπτωση μέλη της οικογένειας αυτού που απεβίωσε ή κατέστη ανάπηρος, εφόσον προηγουμένως παραιτηθούν του σχετικού δικαιώματος ο ή η σύζυγος ή τα τέκνα αυτού».

Κατά την έννοια των ανωτέρω διατάξεων, καθιερώνεται υπέρ στενού συγγενικού προσώπου (συζύγου, τέκνου, αδελφού) στρατιωτικού που πέθανε, κατά την εκτέλεση της υπηρεσίας και ένεκα αυτής, δημόσιο δικαίωμα διορισμού ως μονίμου υπαλλήλου στο Δημόσιο, κατ` εξαίρεση των ισχυουσών διατάξεων, (πλην των κωλυμάτων διορισμού), και ανεξαρτήτως από την ύπαρξη κενών θέσεων. Τούτο, προδήλως, αφενός μεν ως ηθική ανταμοιβή και ως αναγνώριση της προσφοράς του προσώπου που έχασε τη ζωή του κατά τη διάρκεια της διατεταγμένης υπηρεσίας και ένεκα αυτής έναντι των μελών της οικογενείας του, αφετέρου δε ως συνδρομή της Πολιτείας προς την οικογένεια του προσώπου αυτού, η οποία απώλεσε το εισόδημα που θα προσέφερε στην οικογένεια (29/2011 ΔεφΑθ, Nomos).

Από τις ανωτέρω διατάξεις, ερμηνευόμενες ενόψει της συνταγματικής αρχής της ισότητας και του σκοπού στον οποίο αποβλέπουν (προστασία μελών της οικογένειας θανόντος σε διατεταγμένη υπηρεσία στρατιωτικού), συνάγεται ότι δικαίωμα διορισμού έχει όχι μόνον το μέλος οικογένειας θανόντος στρατιωτικού μετά την θέση σε ισχύ του ν. 1911/1990 (11.12.90), αλλά και το μέλος οικογένειας στρατιωτικού που απεβίωσε σε διατεταγμένη υπηρεσία πριν από την ισχύ του νόμου τούτου. Διαφορετική ερμηνεία των διατάξεων τούτων, κατά την οποία το δικαίωμα διορισμού θα περιορίζετο μόνο στα μέλη της οικογένειας στρατιωτικών που απεβίωσαν σε διατεταγμένη υπηρεσία μετά την ισχύ του νόμου τούτου, θα καθιστούσε αντισυνταγματική τη σχετική ρύθμιση λόγω παράβασης της αρχής της ισότητας, διότι θα περιόριζε την παρεχόμενη προστασία, χωρίς αποχρώντα λόγο, μόνο στα μέλη της οικογένειας θανόντων σε διατεταγμένη υπηρεσία μετά την 11.12.1990 (βλ. 61/2008 Δ.Ε.Α.).

Περαιτέρω, για την άσκηση του ανωτέρω δικαιώματος απαιτείται εκ του νόμου η υποβολή σχετικού αιτήματος εκ μέρους του δικαιούχου, δεν ορίζεται όμως συγκεκριμένος χρόνος, εντός του οποίου πρέπει να ασκηθεί το δικαίωμα αυτό. Ως εκ τούτου, και ενόψει και του ανωτέρω σκοπού στον οποίο αποβλέπει το παραπάνω δικαίωμα, από της συνδρομής όλων των προϋποθέσεων και γενέσεως αυτού, τούτο δύναται να ασκηθεί υπό του δικαιούχου δι’ υποβολής αιτήματος διορισμού, έστω και με την πάροδο μεγάλου χρονικού διαστήματος από της γενέσεως, δεν δύναται δε να απολεσθεί, εξαιτίας μόνης της καθυστερημένης υποβολής του σχετικού αιτήματος διορισμού, δεδομένου ότι επί του ανωτέρω δημοσίου δικαιώματος δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του άρθρου 281 του Αστικού Κωδικός περί καταχρηστικής ασκήσεως των ιδιωτικών δικαιωμάτων, ειδικότερη εκδήλωση της οποίας αποτελεί η αποδυνάμωση του δικαιώματος (δια της επί μακρόν χρόνον μη ασκήσεως του και της εύλογης δημιουργίας στον υπόχρεο της πεποίθησης ότι δεν πρόκειται να ασκηθεί).

Αξιοσημείωτη καθίσταται η υπ’ αριθμ. 1798/2008 απόφαση του Διοικητικού Εφετείου Αθηνών, η οποία έκρινε ότι αν και ο θάνατος του στρατιώτη (ΤΘ) είχε επέλθει το 1982 και η σχετική αίτηση εκ μέρους του συγγενή του έγινε το έτος 2005, ήτοι 12 χρόνια μετά το έτος 1992, οπότε ίσχυσε ο ανωτέρω ευεργετικός νόμος, δεν αποδυναμώθηκε το εν λόγω δικαίωμα και ότι ορθώς ασκήθηκε η εν λόγω αίτηση. Ομοίως είχε κρίνει και η υπ’ αριθμ. 835/2007 του ίδιου Δικαστηρίου.

Ακόμα το ανωτέρω δικαίωμα διορισμού, προβλεπόμενο από ειδική διάταξη νόμου, που προστατεύει τα μέλη της οικογένειας θανόντος εν υπηρεσία στρατιωτικού, αποτελεί είδος κοινωνικού δικαιώματος, παρεχόμενο στα πλαίσια των συνταγματικών διατάξεων του άρθρου 21 παρ. 1 του Συντάγματος (που ορίζει ότι η οικογένεια τελεί υπό την προστασία του Κράτους). Επομένως, το κοινωνικό τούτο δικαίωμα, δεν επιτρέπεται να ασκείται υπό του δικαιούχου καταχρηστικώς, όπως ορίζει η διάταξη του άρθρου 25 παρ. 3 του Συντάγματος. Τοιαύτη όμως καταχρηστική άσκηση ατομικού ή κοινωνικού δικαιώματος συντρέχει μόνον όταν η άσκηση του δικαιώματος, ενόψει των συγκεκριμένων περιστάσεων, υπερβαίνει προφανώς τα όρια τα επιβαλλόμενα εκ των αρχών της καλής πίστεως, των χρηστών ηθών ή του κοινωνικού ή οικονομικού σκοπού του δικαιώματος.

Τέλος στα πλαίσια του “Κοινωνικού Κράτους” οι προαναφερόμενες στις ανωτέρω διατάξεις έννοιες “διατεταγμένη υπηρεσία” και “ένεκα αυτής” πρέπει να ερμηνευθούν διευρυμένες. Έτσι, ο στρατιωτικός θεωρείται ότι τελεί σε “διατεταγμένη υπηρεσία” στις παρακάτω περιπτώσεις:
1) Σε κάθε δραστηριότητα που λαμβάνει χώρα εντός του στρατοπέδου της μονάδας του και προβλέπεται από το πρόγραμμα ωρών υπηρεσίας και εκπαίδευσης
2) Κατά το χρόνο μετάβασης και επιστροφής από την οικία του στο χώρο εργασίας και αντίστροφα και
3) Κατά το χρόνο μετάβασης στον τόπο προορισμού και επιστροφής στη Μονάδα, μετά τη λήψη οποιασδήποτε αδείας.

Ως παθών δε “εξαιτίας της υπηρεσίας” θεωρείται, όταν υπάρχει άμεση σχέση του ατυχήματος με την υπηρεσία (δηλαδή εκτέλεση διατεταγμένης υπηρεσίας) και δεν διαπιστώνεται υπαιτιότητα του παθόντα ή έστω, διαπιστώνεται ελαφρά αμέλειά του (1798/2008 ΔΕφ Αθ, Νomos).

Αμυγδαλιά Τσιάρα-Δικηγόρος
Δικηγορικό Γραφείο
Eυγενίας Α. Φωτοπούλου 
Βασιλίσσης Σοφίας 6, T.K. 106 74 Αθήνα
Τηλέφωνα: 210 36 24 769, 211 7 80 80 80
Fax: 210 36 24 703
Email: info@efotopoulou.gr
Web: http://efotopoulou.gr/

Μπορείς κι εσύ να υποβάλλεις το ερώτημά σου, στους ειδικούς του Singleparent.gr εδώ ενώ καλό είναι προηγουμένως να ρίξεις μια ματιά στο νέο μας ευρετήριο εδώ, γιατί υπάρχει πιθανότητα να έχει ήδη απαντηθεί!