Ονοματοδοσία και βάπτιση: Ποιός ο ρόλος του ανύπαντρου πατέρα;

«Με τη μητέρα των παιδιών μου δεν ήμασταν παντρεμένοι. Είχα αναγνωρίσει τα παιδιά μας και σκοπεύαμε να κάνουμε γάμο και βάφτιση μαζί, αλλά χωρίσαμε. Δυστυχώς με την πρώην σύντροφο μου που έχει την γονική μέριμνα ενεργή και την επιμέλεια από τον νόμο , δεν μπορούμε πια να συνεννοηθούμε σε σχέση με τα ονόματα των παιδιών μας, παρότι είχαμε αποφασίσει και ανακοινώσει εν μέρει σε κάποια άτομα τα ονόματα τους πολύ πριν την γέννηση τους. Έτσι τα φωνάζαμε από την αρχή . Έχω ιδιόχειρες σημειώσεις της πρώην συντρόφου μου με τα ονόματα τους και τώρα που χωρίσαμε θέλει να τα ονομάσει αλλιώς αγνοώντας και περιφρονώντας εμένα και τους παππούδες από την μεριά της οικογένειας μου και δίνοντας άσχετα ονόματα στα παιδιά μας , πράγμα που μας πικραίνει και μας στεναχωρεί αφάνταστα.

Το μόνο μέσο που έχω για να την κάνουμε να συζητήσει είναι η βάπτιση ώστε να βαπτιστούν (και ονοματοδοσία μαζί) όπως είχαμε αποφασίσει από κοινού πριν χωρίσουμε ή εάν δεν γίνει έτσι να τα βαφτίσουμε παίρνοντας από ένα όνομα ο καθένας ή να δώσουμε διπλά ονόματα.

Με έχει ανησυχήσει το γεγονός που μου έχουν αναφέρει αρκετοί γνωστοί ιδιαίτερα στην επαρχία ότι κάποιοι παπάδες εν αγνοία της εγκυκλίου βαφτίζουνε τα παιδιά χωρίς την συναίνεση του πατέρα ή απόφασης δικαστηρίου και θα ήθελα να δω τι μπορώ να κάνω εκ των προτέρων για να μην βρεθώ σε δυσάρεστες καταστάσεις:
1. Να κοινοποιήσω από πριν με σχετικό έγγραφο την θέληση μου στην Μητρόπολη της κατοικίας των παιδιών μου;
2. Πως μπορώ να το μάθω με εισαγγελική παραγγελία, δηλαδή να κάνει άρση απορρήτου ή μέσω δικηγόρου; Χρειάζεται να πάω στο εισαγγελέα ή σε δικηγόρο ή στο αστυνομικό τμήμα για να κινήσω την διαδικασία;
3. Υπάρχουν σχετικές αποφάσεις δικαστηρίων και εάν ναι ποιες ; Που με βάση αυτήν την εγκύκλιο της εκκλησίας δεν έχει επιτραπεί η βάπτιση χωρίς την συναίνεση του πατέρα;
4. Σε περίπτωση που βαφτίστηκαν πράγμα που το απεύχομαι να έχει γίνει, τι μπορώ να κάνω; Μήνυση στον παπά στη Μητρόπολη; Διοικητικά στο ληξιαρχείο πως μπορώ το διορθώσω; Ευχαριστώ παρά πολύ για την βοήθεια σας.»

Απαντάει η δικηγόρος παρ’ εφέταις, κυρία Όλγα Σαββίδου

Αγαπητέ φίλε,

Το πρόβλημά σας αφορά στο εύρος της γονικής μέριμνας και της επιμέλειας ανηλίκου, που γεννήθηκε εκτός γάμου. Σύμφωνα με το νόμο (ΑΚ άρθρο 1515) για τα τέκνα χωρίς γάμο των γονέων τους ισχύουν τα εξής:

«Η γονική μέρι¬μνα του ανήλικου τέκνου που γεννήθηκε και παραμένει χωρίς γάμο των γονέων του, ανήκει στη μητέρα του. Σε περίπτωση αναγνώρισης του, αποκτά γονική μέριμνα και ο πατέρας, που όμως την ασκεί αν υπάρχει συμφωνία των γονέων κατά το άρθρο 1513 ή αν έπαυσε η γονική μέριμνα της μητέρας ή αν αυτή αδυνατεί να την ασκήσει για νομικούς ή πραγματικούς λόγους.

Με αίτηση του πατέρα, το δικαστήριο μπορεί και σε κά¬θε άλλη περίπτωση να αναθέσει και σε αυτόν την άσκη¬ση της γονικής μέριμνας ή μέρους της, εφόσον αυτό επι¬βάλλεται από το συμφέρον του τέκνου.

Σε περίπτωση δικαστικής αναγνώρισης, στην οποία αντιδίκησε ο πατέρας, αυτός δεν ασκεί γονική μέριμνα ούτε αναπληρώνει τη μητέρα στην άσκηση της, εκτός αν υπάρχει συμφωνία των γονέων κατά το άρθρο 1513. Το δικαστήριο μπορεί, αν το επιβάλλει το συμφέρον του τέκνου, να αποφασίσει διαφορετικά με αίτηση του πατέρα, εφ’ όσον έπαυσε η γονική μέριμνα της μητέρας ή αυτή αδυνατεί να την ασκήσει για νομικούς ή πραγματικούς λόγους ή υπάρχει συμφωνία των γονέων.»

Σύμφωνα με το προαναφερθέν άρθρο 1513 του Αστικού Κώδικα:
«Στις περιπτώσεις διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου και εφόσον ζουν και οι δύο γονείς, η άσκηση της γονικής μέριμνας ρυθμίζεται από το δικαστήριο.»
Από τις διατάξεις αυτές προκύπτει ότι η γονική μέριμνα ανηλίκου τέκνου, που γεννήθηκε εκτός γάμου των γονέων του και το οποίο έχει αναγνωρισθεί εκουσίως από τον φυσικό του πατέρα με τη συναίνεση της μητέρας (ΑΚ 1475 – 1476), ασκείται αποκλειστικά από τη μητέρα. Ο πατέρας που αναγνώρισε το τέκνο , αποκτά μεν την γονική μέριμνα, αλλά την ασκεί εάν η μητέρα αδυνατεί να ασκήσει τη γονική μέριμνα ή εάν η ίδια συναινέσει ώστε ο πατέρας να ασκεί τη γονική μέριμνα του τέκνου.

Με άλλα λόγια, στην ελληνική έννομη τάξη συμβαίνει το εξής παράδοξο: Με την εκούσια αναγνώριση του ανηλίκου αποκτά ο πατέρας αυτοδίκαια τη γονική μέριμνα (και επομένως και την επιμέλεια του ανηλίκου), εντούτοις δεν μπορεί να την ασκήσει (!!!) παρά μόνο εάν δικαστική απόφαση αναγνωρίσει την αδυναμία της μητέρας να ασκήσει τα καθήκοντά της ή εάν το δικαστήριο κρίνει ότι η εκ μέρους του άσκηση της γονικής μέριμνας είναι προς το συμφέρον του τέκνου και πάντα με την συμφωνία της μητέρας (ΑΚ 1513).

Ως προς την ονοματοδοσία του ανηλίκου, αυτή είναι ξεχωριστή διαδικασία από τη βάφτιση. Με άλλα λόγια η ονοματοδοσία δεν είναι συστατικό στοιχείο του μυστηρίου του βαπτίσματος και τελείται μία μόνο φορά. Το δικαίωμα ονοματοδοσίας ανήκει στον πυρήνα του δικαιώματος της γονικής μέριμνας και δεν αρκεί η επιμέλεια για τον αποκλειστικό καθορισμό του ονόματος του τέκνου. Στην παρούσα περίπτωση και εφόσον η μητέρα ασκεί αποκλειστικά τη γονική μέριμνα του ανηλίκου τέκνου, ασκεί και το δικαίωμα της ονοματοδοσίας νομίμως, χωρίς την έγκριση του πατέρα.

Η νομική μας άποψη ως προς τη θέση της Εκκλησίας αναφορικά με τη βάφτιση, είναι η εξής: Πρέπει να γίνει ξεκάθαρο ότι η οποιαδήποτε εγκύκλιος της Μητρόπολης δεν υποκαθιστά το νόμο, αλλά έχει μόνο δεσμευτικό χαρακτήρα μόνο μεταξύ των κληρικών και της Μητρόπολης τους, που εξέδωσε την συγκεκριμένη εγκύκλιο. Με άλλα λόγια, η εγκύκλιος της Μητρόπολης δεν συνιστά νομοθετική εγκύκλιο – ας μην υπάρχει σύγχυση ως προς αυτό. Αυτό σημαίνει ότι όποιος από τους κληρικούς κάνει βάφτιση χωρίς τη συναίνεση του πατέρα, ενώ του έχει κοινοποιηθεί η σχετική Μητροπολιτική εγκύκλιος, θα έχει ευθύνη απέναντι στην Μητρόπολη, όχι όμως απέναντι στο νόμο. Ως εκ τούτου η βάφτιση χωρίς την συναίνεση του πατέρα θα είναι καθόλα έγκυρη απέναντι στο ελληνικό δίκαιο.

Επίσης, η μητέρα μπορεί να βαφτίσει το τέκνο και εκτός της Μητρόπολής της. Ως εκ τούτου η εκ μέρους σας κοινοποίηση εξωδίκου προς τη Μητρόπολη του τόπου κατοικίας των τέκνων σας, δεν επιφέρει κανένα έννομο αποτέλεσμα (απάντηση στο 1ο ερώτημα). Συνεπώς, δεν μπορείτε να κάνετε μήνυση στον ιερέα, ούτε στη Μητρόπολη, ούτε διοικητικά να αλλάξετε την ονοματοδοσία του τέκνου, που όπως είπαμε γίνεται άπαξ! (απάντηση στο 4ο ερώτημα).

Η εκ μέρους σας γνώση για τη βάφτιση του τέκνου συναρτάται από το αν στο συμβολαιογραφικό έγγραφο αναγνώρισης του τέκνου σας, συναινέσατε το παιδί σας να εγγραφεί στην οικογενειακή μερίδα της μητέρας. Αν αυτό δεν προβλέπεται, τότε το παιδί εγγράφεται κύρια στη δική σας μερίδα και επικουρικά στης μητέρας (η εγγραφή , που αναγνωρίζει ο νόμος, γίνεται στη δική σας μερίδα). Άρα όλες οι αλλαγές στη νομική κατάσταση του τέκνου (πχ. ονοματοδοσία) θα δηλωθούν πρώτα και κύρια στη δική σας μερίδα.  Αν δηλωθούν μόνο στης μητέρας είναι σοβαρό παράπτωμα του οικείου δήμου και μπορείτε να ασκήσετε τα νόμιμα.

Συνεπώς, ως πατέρας του τέκνου έχετε κάθε δικαίωμα να μάθετε για την ονοματοδοσία του τέκνου από τον αρμόδιο δήμο (το δικό σας σε περίπτωση που δεν έχετε παραχωρήσει το σχετικό δικαίωμα στη μητέρα και στον δικό της εάν με το συμβολαιογραφικό έγγραφο της αναγνώρισης αναγνωρίσατε ότι πρώτη εγγραφή θα γίνει στη δική της μερίδα). Εάν σας ζητήσουν εισαγγελική παραγγελία, αυτό θα οφείλεται σε άγνοια του νόμου εκ μέρους των δημοτικών υπαλλήλων ή ευθυνοφοβία και όχι σε κάποια νομοθετική διάταξη, που να το απαιτεί. Φυσικά η ονοματοδοσία του τέκνου σας δεν συνιστά απόρρητο, με κανένα τρόπο (απάντηση στο 2ο ερώτημα).

Ως προς το 3ο ερώτημά σας, δεν υπάρχουν σχετικές δικαστικές αποφάσεις, που να προστατεύουν την μη τέλεση βάφτισης χωρίς τη συναίνεση του πατέρα.

Δικηγορικό Γραφείο
Όλγας Σαββίδου και Συνεργατών
Αγίου Σπυρίδωνος 21, T.K. 18535, Πειραιάς (6ος όροφος)
Τηλέφωνα: 210 4221371
Email: info@lawsavvidou.gr
Web: http://lawsavvidou.gr/

Η κυρία Όλγα Σαββίδου, συμμετέχει στο ειδικό πρόγραμμα “Πρώτη Επίσκεψη δωρεάν” που σου παρέχει τη πρώτη συνάντηση μαζί της, εντελώς δωρεάν. Περισσότερες πληροφορίες μπορείς να δείς εδώ ενώ μπορείς να υποβάλλεις το ερώτημά σου, μέσω της ειδικής φόρμας εδώ.