Είμαστε άνεργοι. Μπορεί να μας πάρει τα παιδιά η πρόνοια;

Ερώτημα

“Σε λίγες μερες ειναι το δικαστηριο για να εκδοθει το συναινετικο διαζυγιο που παιρνω με τον πατερα των παιδιων μου… Ειμαστε και οι δυο ανεργοι [εγω παιρνω το επιδομα μακροχρονια ανεργων και με βοηθαει και η οικογενεια μου]. Την επιμελεια θα την εχω εγω και διατροφη δεν ζηταω… θελω να ρωτησω κατι που μπορει να σας ακουγεται εντελως χαζο ή παραλογο αλλα το φοβαμαι πολυ και αν μπορειτε να μου βρειτε μια σιγουρη απαντηση θα το εκτιμουσα αφανταστα… Υπαρχει περιπτωση στο δικαστηριο να πουν να μου παρουν τα παιδια επειδη ειμαι ανεργη και δεν εχω ικανοποιητικο εισοδημα; Φυσικα ψαχνω σαν τρελη δουλεια και πιστευω οτι μεχρι τοτε θα έχει αλλαξει η κατασταση μου, αλλα τρεμει η ψυχη μου… Φοβαμαι μη μου τα παρει καμια προνοια  λογω ανεργιας και των δυο μας… Με τον πρωην μου τα παμε εξαιρετικα σε οτι εχει να κανει με τα παιδια… Μαζι τα καναμε αλλωστε… Αλλα μια στο εκατομυριο να παιζει κατι τετοιο  δηλαδή να μας πάρει τα παιδιά η πρόνοια, ειλικρινα προτιμω να μην παρω διαζυγιο και ας μεινω δυστυχισμενη ολη μου τη ζωη. Παρακαλω για μια αμεση απαντηση”.

Απαντάει η δικηγόρος Θεσσαλονίκης και διαπιστευμένη διαμεσολαβήτρια κυρία Μαρία Μπαρμπατσάλου

Αγαπητή κυρία,

Aγαπητή κυρία.

Κατ αρχάς δεν χρειάζεται να ανησυχείτε από τη στιγμή που είστε ένας γονέας που είναι δίπλα στα παιδιά του και μεριμνά για την σωματική, πνευματική και ψυχική υγεία αυτών. Το νομικό καθεστώς είναι «στο πλευρό σας»

Συγκεκριμένα Τα θέματα της επιμέλειας και της γονικής μέριμνας  ρυθμίζονται στην Ελλάδα με τις κοινές διατάξεις του Οικογενειακού Κώδικα. ( Κεφάλαιο ενδέκατο – Σχέσεις γονέων και τέκνων,  άρθρα 1505 επ του Αστικού Κώδικα.)

Η γονική μέριμνα (καθήκον και δικαίωμα του γονέα) περιλαμβάνει την επιμέλεια του προσώπου, τη διοίκηση της περιουσίας και την εκπροσώπηση του τέκνου σε κάθε υπόθεση ή δικαιοπραξία ή δίκη, που αφορούν το πρόσωπο ή την περιουσία του (άρθρο 1510 παρ. 1 ΑΚ).

Η  επιμέλεια του προσώπου του τέκνου, η σπουδαιότερη από τις τρεις λειτουργίες της γονικής μέριμνας, περιλαμβάνει ιδίως την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση και την εκπαίδευσή του, καθώς και τον προσδιορισμό του τόπου της διαμονής του (άρθρο 1518 παρ. 1 ΑΚ) .

Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 1532 και 1533 ΑΚ, αν ο πατέρας ή η μητέρα παραβαίνουν τα καθήκοντα που τους επιβάλλει το λειτούργημά τους για την επιμέλεια του προσώπου του τέκνου ή τη διοίκηση της περιουσίας του ή αν ασκούν το λειτούργημα αυτό καταχρηστικά ή δεν είναι σε θέση να ανταποκριθούν σε αυτό, το δικαστήριο μπορεί εφόσον το ζητήσουν ο άλλος γονέας, οι πλησιέστεροι συγγενείς του τέκνου, ο εισαγγελέας ή και αυτεπαγγέλτως, να διατάξει οποιοδήποτε πρόσφορο μέτρο.

Το δικαστήριο μπορεί ιδίως να αφαιρέσει από τον ένα γονέα την άσκηση της γονικής μέριμνας ολικά ή μερικά και να την αναθέσει αποκλειστικά στον άλλο ή αν συντρέχουν και στο πρόσωπο αυτού οι προϋποθέσεις της προηγούμενης παραγράφου, να αναθέσει την πραγματική φροντίδα του τέκνου ή, ακόμη, και την επιμέλεια του ολικά ή μερικά σε τρίτον ή και να διορίσει επίτροπο.

Η αφαίρεση του συνόλου της επιμέλειας του προσώπου και η ανάθεσή της σε τρίτον διατάσσονται από το δικαστήριο όταν τα άλλα μέτρα έμειναν χωρίς αποτέλεσμα  ή κρίνεται ότι δεν επαρκούν για να αποτρέψουν κίνδυνο της σωματικής, πνευματικής ή ψυχικής υγείας του τέκνου. Το δικαστήριο ορίζει την έκταση της γονικής μέριμνας που παραχωρεί στον τρίτο και τους όρους της άσκησής της. Η ανάθεση γίνεται σε κατάλληλη οικογένεια κατά προτίμηση συγγενική (ανάδοχη οικογένεια) και αν αυτό δεν είναι δυνατό σε κατάλληλο ίδρυμα.

Σύμφωνα με τα ανωτέρω, με σαφήνεια προκύπτει ότι για την αφαίρεση, λόγω κακής άσκησης, της γονικής μέριμνας, ο νόμος θέτει τις εξής προϋποθέσεις διαζευκτικώς (εναλλακτικώς) διατυπωμένες, δηλαδή : 1) παράβαση καθηκόντων που επιβάλλει το λειτούργημα , 2) καταχρηστική άσκηση του λειτουργήματος και 3) αδυναμία ανταπόκρισης σε αυτό. Οι περιπτώσεις συμπεριφοράς που κρίθηκαν από τη νομολογία ότι συνιστούν κακή άσκηση της γονικής μέριμνας είναι κυρίως ή παραμέληση των ειδικότερων υποχρεώσεων της επιμέλειας, όπως η ένδυση, η μόρφωση, η περίθαλψη του τέκνου, η άσκηση σωματικής βίας, η ανοχή πράξεων κακομεταχείρισης από τρίτα πρόσωπα (συνήθως πατριός, μητριά, ερωτικός σύντροφος).

Η λήψη οποιουδήποτε μέτρου από το δικαστήριο διαπνέεται από την αρχή της προσφορότητας, δηλαδή της καταλληλότητας του μέτρου για την αποτροπή του κινδύνου που δημιουργεί η κακή άσκηση της γονικής μέριμνας, προς την οποία συνάπτεται η αρχή της αναλογικότητας, δηλαδή της αναλογίας του μέτρου προς τον επιδιωκόμενο σκοπό και της ελάχιστης δυνατής επέμβασης στη σχέση γονέων και τέκνου.

Η εφαρμογή των ανωτέρω διατάξεων από το δικαστή γίνεται πάντα σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 1511 παρ.2 και 1664 εδ. α΄ του ΑΚ,  σύμφωνα με τις οποίες η απόφαση του δικαστηρίου πρέπει να αποβλέπει πρωτίστως στο συμφέρον του τέκνου όταν αποφασίζει την ανάθεση της γονικής μέριμνας ή επιμέλειας ή πραγματικής φροντίδας αυτού σε τρίτο πρόσωπο.

Συνέπεια της έκπτωσης, ως ύψιστης αποδοκιμασίας του νομοθέτη προς το γονέα που εγκλημάτησε εναντίον του ίδιου του παιδιού του, είναι η οριστική και πλήρη αποξένωσή του από το σύνολο του περιεχομένου του λειτουργήματος της γονικής μέριμνας (άρθρο 1537 ΑΚ).

Ο γονέας που κατηγορείται για κακή άσκηση γονικής μέριμνας μπορεί να έχει κακοποιήσει αλλά και παραμελήσει το παιδί του. Στην περίπτωση που η θυματοποίηση του ανηλίκου έγινε από «τρίτο» άτομο (όχι από τους γονείς) ή ήταν ατύχημα, αποτελεί ζήτημα διερεύνησης και απόδειξης αν αυτό σχετίζεται και είναι αποτέλεσμα κακής άσκησης της επιμέλειας του παιδιού από τους γονείς του.

Περιπτώσεις που μπορεί οι γονείς να έχουν συντελέσει έμμεσα στη θυματοποίηση των παιδιών τους είναι οι εξής: α) μη επίβλεψη/εποπτεία του παιδιού, με αποτέλεσμα την έκθεσή του σε κινδύνους που το απειλούν, όπως για παράδειγμα συναναστροφή με ακατάλληλα πρόσωπα, ή έκθεση του παιδιού σε επικίνδυνα αντικείμενα (π.χ. όπλα), β) καλλιέργεια ή ανεκτικότητα επιβλαβών συνηθειών του παιδιού, γ) εγκατάλειψη, δ) παραβατική συμπεριφορά τουλάχιστον του ενός γονέα.

Εν κατακλείδι Η αφαίρεση του συνόλου της επιμέλειας του προσώπου του τέκνου και από τους δύο γονείς και η ανάθεσή της σε τρίτο διατάσσονται από το δικαστήριο, μόνο όταν άλλα μέτρα έμειναν χωρίς αποτέλεσμα ή κρίνεται
ότι δεν επαρκούν για να αποτρέψουν κίνδυνο της σωματικής, πνευματικής ή ψυχικής υγείας του τέκνου

Μαρία Μπαρμπατσάλου
Δικηγόρος Θεσσαλονίκης
Διαπιστευμένη Διαμεσολαβήτρια
Φράγκων 1 και Μοσκώφ
Θεσσαλονίκη
Τηλέφωνο: 2310-538839
Κινητό: 6977-395903

Μπορείς κι εσύ να υποβάλλεις το ερώτημά σου, στους ειδικούς του Singleparent.gr εδώ ενώ καλό είναι προηγουμένως να ρίξεις μια ματιά στο νέο μας ευρετήριο εδώ, γιατί υπάρχει πιθανότητα να έχει ήδη απαντηθεί!