Η διαθήκη του πατέρα μου δεν είχε υπογραφή. Είναι νόμιμη;

«Καλησπέρα σας και χρόνια πολλά. Ο μπαμπάς μου είχε ένα σπίτι εκτός Αθηνών και το άφησε στον αδερφό μου κάνοντας δημόσια διαθήκη. Η διαθήκη που πήγα και πήρα από το Πρωτοδικείο όμως, δεν είχε υπογραφή του πατέρα μου ούτε των μαρτύρων ή της συμβολαιογράφου. Είναι νόμιμη;».

Απαντάει η δικηγόρος κυρία Παρασκευή Κουπλίδου

Εξ αφορμής της ερωτήσεώς σας θα ήθελα να σας παραθέσω κάποιες πληροφορίες για την κληρονομική διαδοχή εκ διαθήκης, τα είδη διαθηκών, αλλά και την ιδιότητα και τη θέση του συμβολαιογράφου για να κατανοήσετε ότι το αντίγραφο που σας χορήγησε το Πρωτοδικείο ή Ειρηνοδικείο είναι καθ όλα νόμιμο.

Όταν κάποιος αποβιώνει μπορεί να έχει αφήσει ιδιόγραφη διαθήκη, ή δημόσια διαθήκη ή μυστική διαθήκη. Αυτές είναι οι επονομαζόμενες κοινές διαθήκες. Υπάρχουν βέβαια και διαθήκες που συντάσσονται σε ειδικές συνθήκες ήτοι σε πλοίο, εκστρατεία κλπ αλλά δεν μας απασχολούν εν προκειμένω.

ΙΔΙΟΓΡΑΦΗ ΔΙΑΘΗΚΗ: Είναι αυτή που συντάσσεται ιδιοχείρως από το διαθέτη και περιέχει το δικό του γραφικό χαρακτήρα και υπογραφή του. Είναι διαθήκη χωρίς πολλές διατυπώσεις ήτοι το μόνο που απαιτείται είναι χρονολογία ιδιόγραφη γραφή του κειμένου και ιδιόχειρη υπογραφή του διαθέτη. Η ιδιόγραφη διαθήκη είναι ιδιωτικό έγγραφο, κατά συνέπεια τη συνδρομή των στοιχείων αυτών αποδεικνύει αυτός που επικαλείται τη διαθήκη. Η ιδιόγραφη διαθήκη πρέπει ολόκληρη να γραφεί από το χέρι του διαθέτη (και μπορεί να κατατεθεί σε συμβολαιογράφο, αυτοπροσώπως από το διαθέτη ή με αντιπρόσωπο). Δεν αποτελεί ιδιόχειρη γραφή η γραφή με μηχανικό μέσο, ενώ συνακόλουθο του ιδιοχείρου της γραφής είναι το ότι δεν μπορεί να συντάξει διαθήκη όποιος δεν μπορεί να γράφει. Με την καθιέρωση της ιδιόχειρης γραφής επιδιώκεται η μεγαλύτερη διασφάλιση του διαθέτη από εξωτερικές επιρροές, η μεγαλύτερη διασφάλιση της μυστικότητας της διαθήκης καθώς και η διασφάλιση της δυνατότητας ελέγχου της γνησιότητας της διαθήκης. Γενικότερα η υπογραφή πρέπει να ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις του άρθρου 1721 παρ. 1 εδ. α΄ ΑΚ, ώστε να μην υπάρχει αμφιβολία για την ταυτότητα του διαθέτη. Με την υπογραφή, η οποία πρέπει να γραφεί με το χέρι του διαθέτη (συνήθως στο τέλος κάτω από το κείμενο) εξασφαλίζεται ο έλεγχος της ταυτότητας του διαθέτη και του οριστικού χαρακτήρα των διατάξεων της βουλήσεώς του. Κείμενο που δεν καλύπτεται από την υπογραφή δεν έχει κύρος διαθήκης. Οι διατάξεις όμως που καλύπτονται από την υπογραφή ισχύουν και η ακυρότητά τους κρίνεται κατά το άρθρο 181 ΑΚ. Αν λείπει η υπογραφή του διαθέτη, το έγγραφο δεν έχει τα στοιχεία της διαθήκης και δεν αποτελεί διαθήκη.

Αυτός ο τύπος διαθήκης δημοσιεύεται στο Ειρηνοδικείο του τόπου κατοικίας του διαθέτη όπου κατατίθεται το πρωτότυπο κείμενο και κηρύσσεται κύρια όταν ένας μάρτυρας αναγνωρίσει το έγγραφο ως ιδιόχειρο του διαθέτη.

ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ: έχουμε όταν ο διαθέτης δηλώνει την τελευταία του βούληση «ενώπιον του (κατά τόπο αρμόδιου) συμβολαιογράφου ενώ είναι παρόντες τρεις μάρτυρες ή δεύτερος συμβολαιογράφος και ένας μάρτυρας (ΑΚ 1724) και ο συμβολαιογράφος συντάσσει το σχετικό συμβολαιογραφικό έγγραφο σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 1725 – 1737 ΑΚ. Δημόσια διαθήκη μπορεί να γίνει και στο εξωτερικό, σε Έλληνα πρόξενο (προξενική διαθήκη). «Συμπράττοντα στη διαθήκη πρόσωπα» είναι ο συμβολαιογράφος και οι μάρτυρες. Σύμπραξη ανίκανων προσώπων συνεπάγεται συνήθως ακυρότητα. Οι μάρτυρες πρέπει να είναι γνωστοί στο συμβολαιογράφο και επειδή ελέγχουν τη σύνταξη της διαθήκης ονομάζονται και «ελέγχοντα πρόσωπα». Η διαδικασία συντάξεως της δημόσιας διαθήκης περιλαμβάνει όρκιση των μαρτύρων, δήλωση της θελήσεως του διαθέτη (στην ελληνική γλώσσα), σύνταξη της συμβολαιογραφικής πράξης (από κατά τόπον αρμόδιο συμβολαιογράφο), ανάγνωση της πράξεως και υπογραφή της πράξεως. Η παράβαση της διατάξεως 1731 ΑΚ, σχετικά με την όρκιση των μαρτύρων, δεν επιφέρει ακυρότητα της διαθήκης. Η δήλωση θελήσεως του διαθέτη πρέπει να γίνει προφορικά (κατά συνέπεια, όσοι δεν μπορούν να μιλήσουν είναι ανίκανοι να συντάξουν δημόσια διαθήκη). Επίσης η δήλωση είναι απαραίτητο να γίνει με μορφή μονολόγου (μπορεί να γίνει και με ερωταποκρίσεις μεταξύ συμβολαιογράφου ή μαρτύρων και διαθέτη, χωρίς όμως με τη μέθοδο αυτή να επηρεάζεται ο διαθέτης). Η συμβολαιογραφική πράξη συντάσσεται στην ελληνική γλώσσα, (η ξενόγλωσση δημόσια διαθήκη είναι άκυρη), υπό την ευθύνη του συμβολαιογράφου ( μπορεί όμως να γραφεί και από μάρτυρα ή από το διαθέτη. Όσον αφορά στο περιεχόμενο της πράξεως, δεν απαιτείται ρητή μνεία της χρονολογίας, αλλά αρκεί να είναι δυνατό από τη διαθήκη ή από το συνδυασμό του κειμένου της με άλλα εξωτερικά αναμφισβήτητα στοιχεία  να εξακριβωθεί η χρονολογία. Η δημόσια διαθήκη υπογράφεται από το διαθέτη, τους μάρτυρες και το Συμβολαιογράφο. Η θέση της υπογραφής είναι στο τέλος της πράξης, ενώ όταν πρόκειται για πράξη με περισσότερα φύλλα είναι και  στο τέλος κάθε φύλλου. Το πρωτότυπο έγγραφο της διαθήκης παραμένει στο αρχείο του Συμβολαιογράφου και στο Ειρηνοδικείο της περιφέρειας του Συμβολαιογράφου αμέσως μετά το θάνατο του διαθέτη  δημοσιεύεται η δημόσια διαθήκη αφού ο συμβολαιογράφος αποστείλει εκεί ακριβές αντίγραφο στο οποίο βεβαιώνεται η θέση των υπογραφών από το συμβολαιογράφο που κατέχει το πρωτότυπο. Το πρωτότυπο επειδή αποτελεί συμβολαιογραφική πράξη παραμένει στο αρχείο του συμβολαιογράφου.

ΜΥΣΤΙΚΗ ΔΙΑΘΗΚΗ  έχουμε, όταν ο διαθέτης εγχειρίζει στο συμβολαιογράφο  έγγραφο με τη δήλωση ότι το εγχειριζόμενο έγγραφο περιέχει την τελευταία του βούληση και ο συμβολαιογράφος συντάσσει συμβολαιογραφική πράξη που βεβαιώνει την εγχείρηση του εγγράφου. Για τη μυστική διαθήκη χρειάζονται δύο έγγραφα, και συγκεκριμένα το έγγραφο που εγχειρίζεται στο συμβολαιογράφο («εγχειριζόμενο έγγραφο») και το έγγραφο που συντάσσει ο συμβολαιογράφος («συμβολαιογραφική πράξη καταθέσεως ή εγχειρίσεως»)

Ως εκ τούτου και κατά τα ανωτέρω, κατανόησα ότι ο πατέρας επέλεξε να κάνει διαθήκη σε συμβολαιογράφο και μάλιστα Δημόσια διαθήκη με παρουσία μαρτύρων.Ο Συμβολαιογράφος, κατά τη διαδικασία που περιέγραψα παραπάνω, συνέταξε τη διαθήκη και υπεγράφη από όλους τους παράγοντες που συμμετείχαν. Αμέσως μόλις πληροφορήθηκε το θάνατο του πατρός σας, απέστειλε στο Πρωτοδικείο, αν ο πατέρας απεβίωσε πριν το Φεβρουάριο του 2013 άλλως στο Ειρηνοδικείο αν απεβίωσε μετά, ακριβές αντίγραφο της διαθήκης που υπάρχει στο Αρχείο του η οποία και δημοσιεύθηκε νομίμως. Εν ολίγοις, ο συμβολαιογραφος εχει το πρωτοτυπο με τις υπογραφες και στο δικαστηριο κατατιθεται ακριβες αντιγραφο. Εννοειται οτι στο αντιγραφο δεν υπαρχουν υπογραφες αφου η υπογραφη τιθεται απαξ και ειναι στο αρχειο του συμβολαιογραφου ο οποίος είναι άμισθος κρατικός λειτουργός και τηρεί αρχείο στο οποίο φυλάσσονται όλα τα πρωτότυπα έγγραφα με τις πρωτότυπες υπογραφές. Επομένως, η δημοσίευση έγινε με όλους τους τύπους.

Παρασκευή Κουπλίδου
Δικηγόρος
Γρ. Λαμπράκη 52, Γλυφάδα Αττικής
Τηλέφωνο: 210-9639203
E-mail:vkouplidou@yahoo.gr
Web:www.kouplidou-law.gr

Η κυρία Παρασκευή Κουπλίδου, συμμετέχει στο ειδικό πρόγραμμα “Πρώτη Επίσκεψη δωρεάν” που σου παρέχει τη πρώτη συνάντηση μαζί της, εντελώς δωρεάν. Περισσότερες πληροφορίες μπορείς να δείς εδώ ενώ μπορείς να υποβάλλεις το ερώτημά σου, μέσω της ειδικής φόρμας εδώ.