Καρναβάλι θα πει…

Η λέξη «καρναβάλι» δεν έχει αποδεκτή ετυμολογία από όλους, είναι μια λέξη άγνωστη, υπάρχουν ωστόσο πιθανές ετυμολογίες που δίνουν διάφοροι λαογράφοι.

– Η επικρατέστερη από τους περισσότερους λαογράφους μάς παραπέμπει στην αγγλική λέξη «carnival» που προέρχεται από το λατινικό «carnem levare» ή «carnis levamen», που σηµαίνει «διακοπή της βρώσης κρέατος».

Στα ελληνικά χρησιμοποιείται η λέξη «Αποκριά» και σηµαίνει ακριβώς το ίδιο. Η λατινική φράση σχετίζεται προφανώς με τη χριστιανική νηστεία και τοποθετεί την παραγωγή της λέξης «καρναβάλι» μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού.

– Η λέξη σχετίζεται με τα Κάρνεια και τον Θεό Κάρνειο Απόλλωνα. Η ετυμολογία αυτή μάλλον δεν ευσταθεί αφού τα Κάρνεια γιορτάζονταν τον Αύγουστο – Σεπτέμβριο και δεν είχαν τα έθιμα των μασκαράδων, ανάμνηση νεκρών κτλ.

– Η λέξη σχετίζεται με τον χοροπηδηχτό χορό των Σατύρων που είναι μεταμφιεσμένοι ως τράγοι. Έτσι το καρναβάλι μπορεί να σημαίνει βαλλισμός των κάρνων. Κάρνος κατά τον λεξικογράφο Ησύχιο είναι κάρνος· φθείρ. βόσκημα, πρόβατον. Έτσι οι τράγοι που είναι τα βοσκήματα, βαλλίζουν, δηλαδή χοροπηδάνε. Ίσως αυτή η ετυμολογία είναι πιο σωστή από τις άλλες και να συμβαδίζει και με τα αρχαία έθιμα.

– Μια άλλη ετυμολογία είναι η εξής: Η ερμηνεία της λέξης “Καρναβάλι”, που δίνουν οι Έλληνες και οι ξένοι λαογράφοι, ότι δηλαδή προέρχεται από το λατινικό CARNE και LEYALEM, που σημαίνει αποχή από το κρέας, φαίνεται ότι δεν είναι σωστή, γιατί πρωταρχικό γνώρισμα των εορτών αυτών δεν είναι η αποχή αλλά η υπερκατανάλωση και το πλούσιο φαγοπότι, που πρέπει και ο πιο φτωχός να κάνει.

Η λέξη αυτή, τονίζει ο ερευνητής και λαογράφος Μάνος Φαλτλαιτς, πρέπει να προέρχεται από τις λέξεις “ΚΟΡΝ”, δηλαδή κέρατο, και “ΒΑΑΛ ή ΒΗΛΟΣ”, που ήταν η επίσημη ονομασία του Θεού-Βοδιού. Η γιορτή των καρναβαλιών λοιπόν σημαίνει “ΒΟΪΔΟΚΕΡΑΤΟ” και δόθηκε ειρωνικά για να θυμίζει τη νίκη των αιγοπροβατοτρόφων εναντίων των βοϊδοτρόφων και του θεού ΒΑΑΛ.

– Μια άλλη ετυμολογία που οι λαογράφοι απορρίπτουν είναι η λέξη «καρναβάλι» να προέρχεται από τις λατινικές λέξεις «carrus navalis», που σημαίνει ναυτικό αμαξίδιο, επειδή ο Θεός Διόνυσος στις γιορτές ερχόταν με τροχοφόρο καράβι.

Όπως και να έχει πάντως, οι ρίζες της γιορτής του Καρναβαλιού εντοπίζονται στην αρχαία Ελλάδα και συγκεκριμένα στις παγανιστικές τελετουργίες των αρχαίων Ελλήνων προς τιμήν του Διονύσου, θεού του κρασιού και των εορτασμών.

Η πιο γνωστή διονυσιακή εορτή ήταν τα Ανθεστήρια που πραγματοποιούνταν για τρεις ημέρες στην Αθήνα κατά τον μήνα Ανθεστηριώνα, δηλαδή τέλη Φεβρουαρίου με αρχές Μαρτίου. Επρόκειτο για την ετήσια γιορτή της αναγέννησης της φύσης και γιορτή των νεκρών προς τιμή του Λιμναίου Διονύσου και του Xθόνιου Eρμή.

Σε όλες αυτές τις γιορτές το κοινό στοιχείο που παραμένει μέχρι και σήμερα είναι ένα, η σατυρική μεταμφίεση.

Στην αρχαία Ελλάδα αυτή η σάτιρα εκφραζόταν με πήλινες μάσκες-προσωπεία ή με δέρματα ζώων ενώ μερικοί σάτυροι έβαφαν το πρόσωπό τους με τρυγία-το κατακάθι του κρασιού-και στεφανώνονταν με κλαδιά κισσού-το ιερό φυτό του Διονύσου- προσπαθώντας να τον τιμήσουν τη στιγμή που εμφανιζόταν με το τροχοφόρο καράβι του.

Ακολουθούσαν αγώνες οινοποιίας και μερικά έθιμα όπως ο γάμος του Θεού Διονύσου με τη βασίλισσα-γυναίκα του εκάστοτε βασιλέα της Αθήνας-ενώ τα απογεύματα λάμβαναν χώρα τα γνωστά πειράγματα σε περαστικούς και διαβάτες, τα λεγόμενα ‘’αι εκ των αμαξών λοιδορίαι’’.

Όλα αυτά τα έθιμα έχουν καταφέρει να διασωθούν με μικρές παραλλαγές (άρματα στις παρελάσεις, μάσκες, μεταμφιέσεις, πειράγματα, χορός στους δρόμους κτλ) και τα συναντούμε σε κάθε γωνιά της Ελλάδας.

Πηγή: http://www.freeminds.gr/