Διαζύγιο: Η διατροφή ως μέσο (δι)εκδίκησης!

Ένα από τα κύρια θέματα που προκύπτουν άμεσα μετά την απόφαση του χωρισμού και ανάλογα διαμορφώνουν τα συναισθήματα και τις σχέσεις είναι το οικονομικό. Στις περισσότερες περιπτώσεις η απομάκρυνση του πατέρα από το σπίτι (ανεξάρτητα από τους λόγους) συνοδεύεται από οικονομική δυσμένεια για την υπόλοιπη οικογένεια. Η διατροφή που συμφωνείται από κοινού ή ορίζεται από το δικαστήριο συχνά δε επαρκεί ή ακόμη συχνότερα δεν καταβάλλεται, τουλάχιστον στο χρόνο ή με τον τρόπο που είναι απαραίτητος προκειμένου να μπορούν τα παιδιά και η μητέρα να συνεχίσουν ομαλά τη ζωή τους με τις ήδη ανειλημμένες υποχρεώσεις τους (στέγη, διατροφή, σχολεία, εξωσχολικά, άλλες δραστηριότητες, κλπ).

Εκτός όμως από αυτήν την πολύ σαφή πρακτική της σημασία  η διατροφή και το πώς αυτή την «χειρίζονται» οι δύο πρώην σύζυγοι έχει και μια έντονη ψυχολογική διάσταση. Ξεκινώντας από το δεδομένο ότι συνήθως ο πατέρας είναι σε μεγάλο βαθμό ο «τροφός» της οικογένειας το να αρνείται πια να τη «θρέψει» έχει πολλαπλά νοήματα και ρόλους. Για το μεν πατέρα το να αρνείται να καταβάλλει τη διατροφή, να καθυστερεί ή να δίνει λιγότερα από όσα έχει αρχικά συμφωνήσει (αλλά και η οικογένεια χρειάζεται) λειτουργεί σαν ένας πολύ «καλός» τρόπος εκτόνωσης των δικών του αρνητικών συναισθημάτων για την πρώην σύζυγο αλλά κι όλη τη διαδικασία του χωρισμού. Συνειδητά ή υποσυνείδητα προσπαθεί να την πληγώσει, να την υποτιμήσει (καθώς εκείνη δε μπορεί να φροντίσει την οικογένεια κι εξαρτάται από κείνον), να εκφράσει (καλυμμένα) το θυμό του, να την τιμωρήσει ή και να την εκδικηθεί για το χωρισμό –ειδικά αν ήταν εκείνη που πήρε την πρωτοβουλία της διάλυσης του γάμου-, να την «πιέσει» προκειμένου να δοθεί στη σχέση μια ευκαιρία για επανασύνδεση, να την «εκβιάσει» προκειμένου να κερδίσει είτε μια διαφορετική επικοινωνία με τα παιδιά είτε μια πιο προνομιούχα γι αυτόν έκδοση του διαζυγίου. Όχι σπάνια μάλιστα εκφράζει τα παράπονα και τον εκνευρισμό του για τις οικονομικές απαιτήσεις της πρώην γυναίκας του (και την «πίεση» που αυτή του ασκεί) στα παιδιά, τα οποία καλούνται να «μεταφέρουν» τα αντίστοιχα μηνύματα στη μητέρα!

Για τη μητέρα από την άλλη το να είναι ο πατέρας γενναιόδωρος και κυρίως συνεπής στις οικονομικές του υποχρεώσεις δηλώνει την καλοσύνη του χαρακτήρα του και την αγάπη για τα παιδιά του, ότι δηλαδή νοιάζεται για αυτά. Στην περίπτωση αυτή η μητέρα «επιτρέπει» τη σχέση και την επικοινωνία των παιδιών με τον πατέρα τους και είναι θετική στα καλά συναισθήματα από κείνα προς το πρόσωπό του. Όταν όμως ο πατέρας αρνείται, διαφοροποιεί ή καθυστερεί τη διατροφή, τότε αμφισβητούνται ανοιχτά και υποτιμώνται η αγάπη του πατέρα για τα παιδιά και το ενδιαφέρον του για κείνα.

Νιώθοντας εκείνη αδικημένη που ταυτόχρονα με μια σημαντική συναισθηματική αλλαγή πρέπει να ανταποκριθεί και στις αυξημένες απαιτήσεις κι ευθύνες της καθημερινότητας χωρίς ωστόσο την αυτονόητη συνδρομή του πατέρα κατακλύζεται από θυμό κι αφήνεται να τα επικοινωνεί όλα αυτά στα παιδιά της. Τότε άθελά της τα «καλεί» να συμμεριστούν το (δικαιολογημένο ωστόσο) θυμό της και να γίνουν «σύμμαχοί» της απέναντι σε έναν κακό μπαμπά που πρέπει να απορρίψουν. Δυσκολεύει ή και παρεμποδίζει την επικοινωνία τους, τη συχνότητα των επαφών τους, νιώθει ότι αυτός δεν δικαιούται να τα βλέπει, να τους μιλά και να συμμετέχει στη ζωή τους. Έτσι, τα παιδιά απομακρύνονται σιγά – σιγά από τον πατέρα ή και αιφνιδιαστικά ακόμη, για το διάστημα έως ότου αυτός φανεί και πάλι συνεπής στις υποχρεώσεις του.. μια άλλου είδους υποσυνείδητη εκδίκηση, με ισχυρό «χαρτί» τα παιδιά..

Ωστόσο όμως για τα παιδιά ο πατέρας και η μητέρα, με τη ζεστή σχέση μαζί τους, την καλή επικοινωνία και τα θετικά συναισθήματα, όπως υπάρχουν πριν, έτσι είναι σημαντικό να υπάρχουν στη ζωή τους ακόμα και μετά τη λύση του γάμου. Άλλωστε η σχέση που τερματίζεται είναι των γονέων μεταξύ τους ως συζύγων κι όχι ως γονέων.. και σίγουρα σε καμία περίπτωση η σχέση του γονέα με το παιδί του! Αν μάλιστα υπάρχει μια συνθήκη που μπορεί κατ’ αρχήν να βοηθήσει τα παιδιά να ξεπεράσουν του τραύμα του χωρισμού και στη συνέχεια να μειώσει τις μακροπρόθεσμες αρνητικές επιδράσεις του χωρισμού, αυτή είναι κυρίως η δυνατότητα για καλή συναισθηματική επαφή του παιδιού και με τους δύο γονείς. Αντίθετα, σε καταστάσεις όπου τα παιδιά διχάζονται ανάμεσα στους δύο γονείς ή καλούνται να συμμεριστούν αρνητικά συναισθήματα κι ακολούθως να διαμορφώσουν αντίστοιχες σχέσεις (άρνηση επικοινωνίας, απροθυμία συνάντησης, ρόλος «αγγελιαφόρου» από τον ένα γονιό στον άλλο ως προς τη διαχείριση των χρημάτων, κλπ.) είναι βέβαιο ότι μπαίνουν οι βάσεις για ήπια ή πιο σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα των παιδιών.

Ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και την ψυχοσυναισθηματική ωριμότητα του παιδιού, μπορεί να του γεννηθεί   θυμός για τον πατέρα που είναι απών και δε φροντίζει για την οικογένεια ή για τη μητέρα που «πιέζει» τον πατέρα και δεν κατανοεί τις δυνατότητές του, θυμός που είτε θα εκφραστεί προς τα έξω π.χ. επιθετική συμπεριφορά, είτε το παιδί θα τον εσωτερικεύσει π.χ. συμπτώματα κατάθλιψης- . Μπορεί επίσης να του γεννηθούν ενοχές για τις ανάγκες που εκείνο έχει και «γι αυτό μαλώνουν η μαμά και ο μπαμπάς», (καθώς η μαμά αγχώνεται για να τις καλύψει και στεναχωριέται που τελικά δεν μπορεί), σύγχυση ανάμεσα στη δική του,  από τη μια μεριά, επιθυμία να είναι με τον πατέρα του και στα αρνητικά πια συναισθήματα από την άλλη, με τα οποία αυτός έχει επενδυθεί είτε άμεσα από τη μητέρα είτε έμμεσα από το συνολικό κλίμα εναντίον του.  Όχι σπάνια επίσης, μέσα από την ταύτιση του παιδιού με τη μητέρα  και την προσκόλληση σε αυτή και τα προβλήματα που αντιμετωπίζει, (τα οποία γνωρίζει) καθυστερείται ή δυσκολεύεται η δική του ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη.

Αναμφίβολα μετά από ένα χωρισμό και οι δυο γονείς καλούνται να λειτουργήσουν μέσα από νέους, δύσκολους ρόλους, λιγότερο ή περισσότερο επώδυνους για το καθένα. Όσο όμως κι αν είναι δικαιολογημένα κι αναμενόμενα τα αρνητικά συναισθήματα του ενός για τον άλλο (μετά από ένα γάμο ο οποίος τους απογοήτευσε και τους πλήγωσε), είναι πολύ σημαντικό και για τους δύο να βρίσκουν υποστήριξη και να μοιράζονται τα συναισθήματα για τον πρώην σύζυγο και τη νυν κατάσταση με άλλα άτομα, πέραν των παιδιών τους.  Το θέμα της διατροφής είναι καλό να μένει προς συζήτηση μεταξύ τους. Οι δύο πρώην σύζυγοι πρέπει να διαπραγματευτούν (έστω και μέσω δικηγόρων) τα της διατροφής και να δεσμευτούν υπεύθυνα σε ό,τι μπορεί να κάνει τη νέα αυτή κατάσταση λιγότερο επώδυνη, κυρίως για τα παιδιά. Αυτά έχουν έτσι ή αλλιώς πολλές δυσκολίες και πολλά θέματα να επιλύσουν σε σχέση με τους γονείς τους ταυτόχρονα με τη δική τους ζωή που μόνο βάρος προσθέτει η συμμετοχή τους στα θέματα των μεγάλων. Άλλωστε, το παιδί έχει δικαίωμα να αγαπά, να είναι κοντά, να επιθυμεί και να εκτιμά και τους δύο γονείς ανεξάρτητα από το πόσο άσχημα και ακατάλληλα έχει ή εξακολουθεί να συμπεριφέρεται ο ένας στον άλλο!

Τέλος, ας μην ξεχνάμε το ρητό που λέει ότι «αν δεν πετύχαμε στο γάμο μας, ας πετύχουμε στο διαζύγιο!». Τουλάχιστον για χάρη των παιδιών!

Μαρία Βουλγαράκη
Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια ζεύγους και οικογένειας
Χαρ. Τρικούπη 2 & Δωδεκανήσου
Άλιμος, Αττική
Κινητό: 6937 087217