Πού είναι ο μπαμπάς σου;

Μια μητέρα που μεγαλώνει μόνη της το παιδί της έχει σίγουρα ποικίλα και πολύ απαιτητικά προβλήματα να αντιμετωπίσει. Οι δυσκολίες της δεν αφορούν μόνο τα πρακτικά, καθημερινά προβλήματα αλλά και τα ζητήματα που προκύπτουν από την αντίδραση του κοινωνικού περιβάλλοντος απέναντι σε μια μονογονεϊκή οικογένεια.

Πιο συγκεκριμένα, συμβαίνει συχνά άνθρωποι από το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον να ρωτούν το παιδί «πού είναι ο μπαμπάς του», μιας και η απουσία του  γίνεται αισθητή κατά τη διάρκεια των κοινωνικών εκδηλώσεων ή και μέσα από την καθημερινότητα του παιδιού. Τέτοιες ερωτήσεις αναστατώνουν το παιδί, ειδικά όταν εκείνο βρίσκεται στην ηλικία των 4-5, όπου αρχίζει να αντιλαμβάνεται ότι η δική του οικογένεια δε μοιάζει με των συμμαθητών του ή με τα οικογενειακά πρότυπα που προβάλλουν τα μέσα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας. Η μητέρα σε αυτές τις περιπτώσεις έχει μια διπλή πρόκληση να αντιμετωπίσει. Από τη μία πρέπει να οριοθετήσει τον περίγυρο και από την άλλη πρέπει να δώσει απαντήσεις σε ένα παιδί που ήδη βρίσκεται σε σύγχυση και ανασφάλεια.

Ένας πατέρας μπορεί να είναι απών για πολλούς λόγους και η απουσία δεν είναι ίδια για κάθε οικογένεια. Αρχικά ένα παιδί μπορεί να μην έχει γνωρίσει ποτέ τον πατέρα του, είτε λόγω θανάτου, είτε λόγω εγκατάλειψης, οπότε και δεν έχει καθόλου αναμνήσεις από εκείνον. Επίσης, ένας πατέρας μπορεί να φύγει ξαφνικά από τη ζωή του παιδιού, γεγονός που αφήνει βαθιά ψυχικά τραύματα στο παιδί ή, τέλος, ένα παιδί μπορεί να στερείται τον πατέρα του, λόγω διαζυγίου. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις κοινό σημείο αποτελεί το γεγονός ότι το παιδί αντιλαμβάνεται την οικογένειά του ως διαφορετική από την πλειοψηφία των οικογενειών γύρω του. Αυτό από μόνο του προκαλεί σύγχυση και αναστάτωση στο παιδί, αναστάτωση που εντείνεται όταν το περιβάλλον τονίζει αυτή την απουσία ρωτώντας το παιδί για τον πατέρα του.

Η μητέρα για μια ακόμα φορά καλείται να βρεις λύσεις στα ζητήματα που προκύπτουν από τη διαφορετικότητα της μονογονεϊκής της οικογένειας. Από τη μία πρέπει να θέσει τα όριά της στο ευρύτερο περιβάλλον του παιδιού και από την άλλη πρέπει να απαντήσει στο παιδί που συνεχώς ρωτά γιατί εκείνο δεν έχει πατέρα. Όσον αφορά στο περιβάλλον, η μητέρα μπορεί να εξηγήσει ότι μεγαλώνει μόνη της το παιδί της για προσωπικούς της λόγους, αν η ίδια δεν θέλει να μιλήσει για την ιδιωτική της ζωή και να επισημάνει πως δεν θα ήθελε το παιδί της να έρχεται σε δύσκολη θέση σε τόσο τρυφερή ηλικία αντιμετωπίζοντας ερωτήσεις που το στενοχωρούν και το αναστατώνουν. Μπορεί να ενημερώσει το σχολείο για την οικογενειακή της κατάσταση, ούτως ώστε και οι παιδαγωγοί και εκπαιδευτικοί να είναι κοντά στο παιδί και να την ενημερώνουν για τυχόν αλλαγές στη συμπεριφορά του.

Από την άλλη πλευρά, η μητέρα πρέπει να απαντήσει στα ερωτήματα του παιδιού, το οποίο δικαιολογημένα αναρωτιέται γιατί εκείνο στερείται τον πατέρα από τη ζωή του. Όποιος κι αν είναι ο λόγος για τον οποίο ο πατέρας απουσιάζει από το οικογενειακό πλαίσιο, καλό θα ήταν η μητέρα να είναι ειλικρινής απέναντι στο παιδί της και να του εξηγήσει απλά και κατανοητά τους λόγους για τους οποίους η δική τους οικογένεια είναι διαφορετική από τις άλλες. Δεν έχει νόημα να λέμε ψέματα στο παιδί και να του δίνουμε ψεύτικες ελπίδες και υποσχέσεις. Μπορεί να χρειαστεί μια μητέρα να εξηγήσει πάνω από μία φορά τα ίδια πράγματα, γι’ αυτό χρειάζεται υπομονή και κατανόηση στη δικαιολογημένη έντονη αντίδραση του παιδιού, το οποίο δεν μπορεί να επεξεργαστεί τα δεδομένα με τον τρόπο που το κάνει ένας ενήλικας.

Επιπλέον, δεν είναι κακό μια μητέρα να πει «δεν ξέρω», όταν δεν έχει απάντηση στις ερωτήσεις του παιδιού της, ενώ παράλληλα θα πρέπει να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει και να αντέξει τον θυμό, τον φόβο του και τα έντονα και στρεσογόνα συναισθήματα που συνήθως προκαλούν τέτοια βιώματα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως είναι πολύ σημαντικό σε κάθε περίπτωση η μητέρα να διαβεβαιώνει το παιδί πως για κανέναν λόγο δεν φταίει εκείνο για την έλλειψη του πατέρα από τη ζωή τους, προλαμβάνοντας με αυτόν τον τρόπο τις ενοχές που προκαλούνται στην πλειοψηφία των παιδιών που ζουν σε μονογονεϊκή οικογένεια. Ακόμα, η μητέρα μπορεί να διαβεβαιώσει το παιδί της ότι παρότι λείπει ο πατέρας από τη ζωή τους, εκείνη κάνει τα πάντα για να είναι εκείνο ευτυχισμένο και να μεγαλώσει χωρίς να του λείπει τίποτα από όσα έχουν τα παιδιά που έχουν κοντά τους και τους δύο γονείς τους. Αφού η μητέρα εξηγήσει στο παιδί την πραγματικότητα καλό θα ήταν να του αφήσει χώρο να εκφράσει τα συναισθήματά του και να είναι διαθέσιμη να το στηρίζει και να το παρηγορεί όταν εκείνο νιώθει λύπη, θυμό και ανασφάλεια. Τέλος, μια μητέρα, ειδικά όταν μεγαλώνει μόνη την οικογένειά της λόγω εγκατάλειψης από τον άντρα της ή λόγω επώδυνου διαζυγίου, δεν πρέπει να πέσει στην παγίδα να δημιουργήσει στο παιδί της αρνητικές εντυπώσεις για το αντρικό φύλο, αφού αυτό μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις τόσο στο αγόρι, όσο και στο κορίτσι.

Όσο κι αν η απουσία του πατέρα φέρνει σε δύσκολη θέση το παιδί, αλλά ακόμα περισσότερο τη μητέρα, δεν παύει να είναι μια πραγματικότητα, σκληρή πολλές φορές, την οποία καλούνται και οι δύο να αντιμετωπίσουν. Αυτό μπορεί να γίνει εφικτό, με τον πιο ανώδυνο τρόπο, αρκεί μητέρα και παιδί να επικοινωνούν και να σχηματίζουν μια αρμονική και αγαπημένη «ομάδα», η οποία δίνει και στους δύο το χώρο και τη δυνατότητα να εκφράσουν τα συναισθήματα και τους προβληματισμούς τους και μέσα από αυτή την έκφραση να βρουν ανακούφιση και δύναμη, προκειμένου να κάνουν τη ζωή τους όσο πιο όμορφη και εποικοδομητική γίνεται, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν καθημερινά.

Ιουλία Κατσαΐτη
Ψυχολόγος
Τηλέφωνο:6973 042957
E-mail:iouliaka@yahoo.gr

Σε περίπτωση που έχεις απορίες σχετικά με το συγκεκριμένο άρθρο, μπορείς να υποβάλεις το ερώτημά σου, εδώ, ενώ αν σου άρεσε αυτό το άρθρο, συμπλήρωσε την ηλεκτρονική σου διεύθυνση για να λαμβάνεις περισσότερα, στο email σου!