Μήπως το παιδί σου παριστάνει το “θύμα”;

“Δεν είναι δίκαιο. Όλο μου φωνάζεις, ακόμα και όταν δεν φταίω!”

Σου ακούγεται γνώριμο; Tη στιγμή που λες όχι ή θέτεις όρια ή προσπαθείς να επιβάλεις τους κανόνες, το παιδί σου αμέσως σου λέει ότι δεν είσαι δίκαιος/δίκαιη και ότι όλο τα βάζεις μαζί του. Αντιδρά υπερβολικά όταν του/της ζητάς να κάνει κάτι απλό και δεν δέχεται την ευθύνη για την συμπεριφορά του/της. Όποιες και να είναι οι συνθήκες πάντα είναι εκείνο που είναι αδικημένο – με άλλα λόγια, το θύμα.

Αν αυτό είναι ένα δείγμα τυπικής αντίδρασης του παιδιού σου, τότε δείχνει να έχει την νοοτροπία του θύματος. Και το κάνει αυτό επειδή του δίνει μια καλή δικαιολογία για την κακή συμπεριφορά του. Αυτή η νοοτροπία, γίνεται για το παιδί ένας τρόπος να σε αψηφήσει, κάτι που χρησιμοποιείγια ν’αποφύγει να πάρει την ευθύνη που του αναλογεί και να είναι υπόλογο για τις πράξεις του. Και όταν αυτό έχει ως στόχο τα γονεϊκά σου συναισθήματα – κάνοντας σε να αναρωτιέσαι αν είσαι αυστηρός/ή ή άδικος/η, ή σε κάνει να νιώσεις ενοχή για οποιοδήποτε όριο προσπαθείς να θέσεις- τότε οι κανόνες ξεχνιούνται, τα όρια αγνοούνται και οι προσδοκίες σου μειώνονται.

Δημιούργησε ένα τελετουργικό ανάληψης ευθυνών στο σπίτι σου
Αν δεν αλλάξει αυτή η νοοτροπία του θύματος μπορεί σταδιακά να βλάψει την δυνατότητα του παιδιού σου να έχει υγιείς σχέσεις και να λειτουργεί επαρκώς σαν ενήλικας. Είναι ζωτικής σημασίας το παιδί σου ν’ αποκτήσει νέες δεξιότητες για να διαχειριστεί την ευθύνη στον πραγματικό κόσμο. Για να ξεκινήσει αυτή η διαδικασία, θα βοηθούσε να κοιτάξουμε τις συμπεριφορές που οδηγούν στην νοοτροπία του θύματος.

Όταν το παιδί σου σκέφτεται σαν θύμα, θα αρχίσει να νιώθει και να συμπεριφέρεται σαν θύμα. Αν αυτό δεν αλλάξει, αυτή η νοοτροπία θα μπορέσει σταδιακά να βλάψει την δυνατότητα του παιδιού σου να έχει υγιείς σχέσεις και να λειτουργεί επαρκώς σαν ενήλικας

Λανθασμένες σκέψεις που επιβεβαιώνουν τη νοοτροπία του θύματος
Όταν λέμε “λανθασμένες σκέψεις” εννοούμε πρότυπα σκέψης που είναι ανακριβή ή παράλογα και τα οποία επηρεάζουν τα συναισθήματα και τη συμπεριφορά , συχνά με αρνητικό τρόπο. Με άλλα λόγια, όταν το παιδί σου σκέφτεται σαν θύμα, θα αρχίσει να αισθάνεται και να ενεργεί σαν θύμα. Παρακάτω είναι μερικές από τις κοινές λανθασμένες σκέψεις που τροφοδοτούν τη νοοτροπία του θύματος του παιδιού σου και τις σχετικές συμπεριφορές του.

• Η νοοτροπία του θύματος: “Γιατί πάντα με πιέζεις να πλύνω τα πιάτα; Διαβάζω μετά το σχολείο και δεν έχω καθόλου χρόνο για τον εαυτό μου! Δεν έχω χρόνο να πλύνω τα πιάτα!” .

Οι σχετικές αυτές συμπεριφορές περιλαμβάνουν:
α. Το να κατηγορεί τους άλλους (συχνά, τον γονιό), όταν εκείνος/εκείνη δεν ανταποκρίνεται στις ευθύνες του.
β. Να έχει πάντα έτοιμη μια δικαιολογία.
γ. Να παλεύει για το δικαίωμα του/της να είναι θύμα.

• Η αδικία: “Δεν έβαλες ποτέ τον μεγαλύτερο αδελφό μου να καθαρίσει το δωμάτιο του όταν ήταν στην ηλικία μου. Το κάνεις επειδή είναι αγόρι και εγώ κορίτσι. Πάντα μου φέρεσαι χειρότερα απ’ ότι σ’ εκείνον. Δεν είναι δίκαιο!”

Οι σχετικές συμπεριφορές περιλαμβάνουν:
α.  Να βλέπει το φυσιολογικό σαν άδικο.
β. Να αρνείται να ακολουθήσει τις οδηγίες που αντιλαμβάνεται ως άδικες.
γ. Να παραπονιέται ότι οι συνέπειες για την άσχημη συμπεριφορά του/της είναι άδικες.

• Η μοναδικότητα: “Δεν καταλαβαίνεις και ποτέ δεν θα καταλάβεις επειδή δεν νοιάζεσαι για ‘μένα όσο νοιάζεσαι για την αδελφή μου! Επειδή δεν μου αρέσουν τα ίδια πράγματα που αρέσουν σ’έσενα!”

Οι σχετικές συμπεριφορές περιλαμβάνουν:
α) Να ισχυρίζεται ότι είναι διαφορετικός/διαφορετική και άρα χρειάζεται διαφορετικούς κανόνες.
β) Να κατηγορεί τους άλλους ότι δεν τον/την καταλαβαίνουν.
γ) Να επικεντρώνεται σε αυτή την “έλλειψη κατανόησης” παρά στο πραγματικό θέμα.

• Ο θυμός με συγκεκριμένη σκοπιά: “Ξεκίνησες να μου φωνάζεις χωρίς λόγο γι’ αυτό έγινα έξαλλος/έξαλλη και έσπασα το βάζο. Πρέπει να σταματήσεις να φωνάζεις!”

Οι σχετικές συμπεριφορές περιλαμβάνουν:
α)  Να χάνει τον έλεγχο της συμπεριφοράς του/της και να ισχυρίζεται ότι δεν μπορούσε να ελέγξει τον εαυτό του/της.
β) Να εκπαιδεύει τους άλλους ώστε να αποφύγει να τον/την κάνουν να αναλάβει τις ευθύνες του.
γ) Να χρησιμοποιεί τον θυμό του/της για να έχει εξουσία πάνω σε ανθρώπους και πράγματα.

Κοινές λανθασμένες σκέψεις  και πως να τις διορθώσεις
Με τον καιρό καθώς οι γονείς ακούν αυτές τις δικαιολογίες και βλέπουν αυτή τη συμπεριφορά, ξεγελιούνται και πιστεύουν ότι πρέπει να είναι αλήθεια. Τότε ξεκινάς να απαντάς στην μη υγιή συμπεριφορά του παιδιού σου με μη υγιείς τρόπους. Είσαι πολύ προσεκτική/προσεκτικός γύρω από το παιδί σου επειδή ξέρεις ποια θα είναι η απάντηση που θα λάβεις. Ξέρεις ότι η κόρη σου θ’ αρχίσει να φωνάζει τη στιγμή που θα της πεις ότι πρέπει να προσέξει για λίγες ώρες τον αδελφό της. Αναρωτιέσαι αν πρέπει να μείνεις σπίτι, αν θα είναι πιο εύκολο από το να καβγαδίσετε έντονα και να ρισκάρεις να βγάλει τον θυμό της στον μικρότερο αδελφό της.

Αυτά τα λάθη στη σκέψη σου μπορεί να οδηγήσουν σε μια αίσθηση μοιρολατρίας από τη μεριά του παιδιού σου: Ξεκινά να πιστεύει ότι δεν μπορεί ν’ αλλάξει, ότι οι προσδοκίες σου είναι κάτι που δεν μπορεί να φτάσει και ότι δεν μπορεί ν΄ αναλάβει τις ευθύνες για τις πράξεις του. Τότε αδυνατεί να δει πως θα μπορούσε να βελτιώσει τα πράγματα. Είναι σημαντικό να αποφύγει αυτή την μοιρολατρική παγίδα και να θυμίσει στον εαυτό του ότι η αλλαγή μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή.

4 πράγματα που μπορείς να κάνεις για να βοηθήσεις το παιδί σου ν’ αλλάξει

Ξεκίνα στοχεύοντας μια συμπεριφορά κάθε φορά
Προσδιόρισε κάτι που κάνει τη ζωή σου δύσκολη, αλλά και κάτι που νομίζεις ότι μπορεί πραγματικά να αλλάξει. Για παράδειγμα, μπορείς να ξεκινήσεις με μια καλή ώρα για το πρωινό ξύπνημα και την πρωινή ρουτίνα ,  ν’ ακολουθηθεί με μια δουλίτσα στο σπίτι, ή με την προσδοκία ότι το γεύμα θα είναι ήρεμο, χωρίς να επιτρέπονται οι φωνές.

Κάτσε κάτω και μίλα στο παιδί σου όταν είστε και οι δυο ήρεμοι.
Μίλησε του σχετικά με την αλλαγή στην οποία θέλεις να εστιάσεις. “Θα ήθελα να συζητήσουμε για τον τρόπο που κάνεις τις δουλειές στο σπίτι. Αυτό είναι πρόβλημα για μένα, διότι όπως εγώ έτσι κι εσύ θα πρέπει να κάνεις τις δουλειές που σου αναλογούν. Έχουμε όλοι τις ευθύνες μας σε αυτή την οικογένεια και το να κάνεις τα πιάτα είναι η δική σου. Αν θέλεις να συνεχίσεις να χρησιμοποιείς το αυτοκίνητο, θα πρέπει να κάνεις τα πιάτα κάθε βράδυ. Αν δεν μπορείς ή δεν θες να το κάνεις αυτό, θα πρέπει να πάρεις το λεωφορείο”.

Να είσαι ήρεμος/ήρεμη και να μιλήσεις με ακρίβεια, καθώς το παιδί σου είναι συνηθισμένο στο να αντιδράς υπερβολικά σε οποιεσδήποτε προσδοκίες ή  όρια. Σκέψου ότι το κάνεις σαν δουλειά. Ο ρόλος του γονέα που θέτει τα όρια λειτουργεί καλύτερα όταν δεν είσαι συναισθηματική/συναισθηματικός. Όμως μην περιμένεις ότι το παιδί σου θα το πάρει ήρεμα όλο αυτό. Στην πραγματικότητα, μπορεί να είναι αρκετά αντιδραστικό, αλλά μείνε ήρεμος/ήρεμη και συγκεντρωμένος/συγκεντρωμένη.

Μη παραιτηθείς από τις προσδοκίες και τις συνέπειες – μην ενδώσεις στην άσχημη συμπεριφορά.
Παίρνει πολύ χρόνο στο παιδί σου να αποβάλλει τη νοοτροπία του θύματος και να την αντικαταστήσει με ένα πιο υπεύθυνο τρόπο σκέψης και συμπεριφοράς. Έχει γίνει συνήθεια στο παιδί σου, και οι γονείς συχνά αναπτύσσουν συνήθειες σαν αντίδραση. Είναι εύκολο να καταφύγεις σε αυτές τις συνήθειες και να σκεφτείς ότι αντί να θέσεις το όριο αυτό και ν’ αντιμετωπίσεις το πείσμα του παιδιού σου, να κάνεις πίσω αυτή τη φορά και να το αφήσεις ως έχει. Αυτό είναι φυσικό. Όλοι προσπαθούμε να αποφύγουμε πράγματα που αισθανόμαστε σαν δουλειά, αλλά στην περίπτωση αυτή, η συγκεκριμένη δουλειά αξίζει τον κόπο.

Ενίσχυσε θετικά το παιδί σου όταν αποδέχεται τις ευθύνες του και κάνει καλές επιλογές
Οι αλλαγές μπορεί να είναι ανεπαίσθητες στην αρχή, αλλά το λεπτό που το παιδί σου αρχίζει ν’ αναλαμβάνει την ευθύνη για τις ενέργειές του, το ίδιο αρχίζει να αφήνει πίσω του την νοοτροπία του θύματος. Θα χρειαστεί ενθάρρυνση για να διατηρήσει την αλλαγή στον τρόπο σκέψης του και ν’ αποκτήσει πιο υγιείς δεξιότητες στο να λύνει τα προβλήματα και αυτή η ενθάρρυνση είναι στο χέρι σου να του τη προσφέρεις.

Θυμήσου: Η αλλαγή δεν θα συμβεί εν μία νυκτί.
Μόλις το παιδί σου καταλάβει ότι οι προσδοκίες σου πραγματικά θα αλλάξουν, θα αρχίσει σιγά-σιγά να ανταποκρίνεται σε αυτές τις προσδοκίες. Και όταν αρχίσει η αλλαγή θα μπορέσουν να αντιμετωπιστούν και άλλες ανάλογες συμπεριφορές του.

Λάβε υπόψιν το στόχο όλου αυτού του έργου: Να αναθρέψεις το παιδί σου ώστε να γίνει ένας υπεύθυνος ενήλικας, να είναι σε θέση να λειτουργήσει στη ζωή και να λύσει τα προβλήματα που θα του εμφανιστούν στην πορεία. Το να αισθάνεται και να ενεργεί σαν θύμα δεν θα οδηγήσει στο είδος της ενήλικης ζωής που θέλεις για εκείνο ή που στο μέλλον θα θέλει το ίδιο για τον εαυτό του. Μόλις όμως το παιδί σου μάθει να αναλαμβάνει τις ευθύνες για τη συμπεριφορά του, θα αισθανθεί καλύτερα για τον εαυτό του, θα είναι σε καλύτερη θέση να λύσει τα προβλήματα του και να κάνει το καλύτερο για τη ζωή του.

Πηγή: http://www.empoweringparents.com