Το ταμπού της εξωσωματικής γονιμοποίησης

‘Ολο και περισσότερα άτομα στις μέρες μας καταφεύγουν σε τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Τις περισσότρεες φορές πρόκειται για ζευγάρια που ένας από τους δύο ή και οι δύο έχουν προβλήματα γονιμότητας. Αρκετά συχνά όμως πρόκειται και για άτομα που ζητούν τη βοήθεια της επιστήμης για να αποκτήσουν παιδί επειδή ενδεχομένως δεν έχουν βρει κατάλληλο σύντροφο. Εξωσωματική γονιμοποίηση, γονιμοποίηση με σπέρμα δότη, παρένθετη μητέρα, είναι όροι που ακούγονται όλο και συχνότερα γύρω μας.

Παρόλο όμως που πολλοί άνθρωποι χρησιμοποιούν τέτοιες μεθόδους, φαίνεται πως εξακολουθεί να τις συνοδεύει ένα ταμπού. ‘Ενα από τα μεγαλύτερα άγχη πολλών ζευγαριών που κάνουν εξωσωματικές είναι να μην το μάθει το περιβάλλον τους, λες και πρόκειται για κάτι κακό, κάτι που ντρέπονται γι΄αυτό και θα αμαυρώσει τη φήμη τους.

Είναι αλήθεια ότι η δυνατότητα να αποκτήσει κανείς παιδί με υποβοηθούμενη αναπαραγωγή είναι πολύ πρόσφατη. Δεν έχουμε λοιπόν ακόμα αναπτύξει τις εσωτερικές στάσεις που απαιτούνται για να αφομοιώσουμε τη δυνατότητα αυτή και να την ενσωματώσουμε στην αντίληψή μας για τον εαυτό μας και τον κόσμο.

Για αιώνες, ο βασικότερος ρόλος της γυναίκας ήταν να κάνει παιδιά. Η «αληθινή» γυναίκα έπρεπε να θέλει και να μπορεί να γεννήσει παιδιά  Επομένως, μια γυναίκα που δεν έκανε παιδιά εθεωρείτο πως υστερούσε ή μειονεκτούσε έναντι των άλλων. Αυτή την ιδέα μάλλον την έχουμε ακόμα καταγεγραμμένη στη συλλογική μνήμη μας γιατί φαίνεται πως και σήμερα κοιτάζουμε με οίκτο ή αποδοκιμασία τις γυναίκες που δεν μπορούν ή δεν θέλουν να κάνουν παιδιά. Διόλου παράξενο που πολλές από εκείνες λοιπόν προσπαθούν να το κρύψουν.

Ωστόσο, και για τον άντρα ήταν ανέκαθεν πολύ σημαντικό να έχει πολλά παιδιά, και ειδικά γιούς, γιατί αυτό βοηθούσε στην επιβίωση της οικογένειας. Και βέβαια, παλιότερα, όταν ένα ζευγάρι δεν έκανε παιδιά, εθεωρείτο πάντα πως έφταιγε η γυναίκα, μια που δεν υπήρχαν τα επιστημονικά εργαλεία για να εξακριβωθεί αν το πρόβλημα το είχε η γυναίκα ή ο άντρας. ‘Ετσι ο άντρας απέφευγε το «στίγμα» ότι το σπέρμα του είναι «άσφαιρο». Σήμερα όμως, που συνήθως είναι γνωστό αν το πρόβλημα υπογονιμότητας το έχει ο άντρας, δέχεται και εκείνος ένα πλήγμα στην αυτοεικόνα του και γι΄αυτό πιθανώς προσπαθεί να το κρύψει.

Ταυτόχρονα, επί χιλιετηρίδες τα παιδιά γεννιούνταν μόνο με έναν τρόπο: με φυσιολογικό τοκετό. ‘Ολες αυτές οι εξελίξεις στην ιατρική είναι πολύ πρόσφατες και δεν τις έχουμε αφομοιώσει ακόμα. ‘Ισως είναι η ενστικτώδης αντίδρασή μας να νιώθουμε μια καχυποψία απέναντι τους και να τις περιβάλλουμε με μια αμηχανία.

Επιπλέον, δεν πρέπει να ξεχνάμε τον μύθο της ιδανικής οικογένειας με τον οποίο μας έχουν ταίσει τα ΜΜΕ τις τελευταίες δεκαετίες: ωραίος πατέρας, ωραία μητέρα και  ωραία παιδιά (δύο κατά προτίμηση) που γεννιούνται από έρωτα, ένα υπέροχο σπιτικό, μια ευτυχισμένη καθημερινότητα. Την ειδυλλιακή αυτή εικόνα μοιάζει να την καταστρέφει μια εξωσωματική καθώς μετατρέπει τη φυσιολογική διαδικασία της σύλληψης μέσα από την ερωτική επαφή σε τεχνητή διαδικασία που διεκπεραιώνεται ψυχρά και προγραμματισμένα στο εργαστήριο.

Ωστόσο, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι το να κάνεις παιδιά δεν είναι κάποιο επίτευγμα. Η δυνατότητα να γεννάμε παιδιά είναι μια φυσιολογική λειτουργία του ανθρώπινου σώματος – δεν είναι κάποιο κατόρθωμα. Και αντίστοιχα, δεν είναι ντροπή να μην μπορούμε να γεννήσουμε παιδιά. Είναι σίγουρα κάτι δυσάρεστο – αλλά όχι κάτι για το οποίο θα έπρεπε να ντρεπόμαστε και σίγουρα όχι κάτι που θα έπρεπε να κρύβουμε.

Δείτε σχετικά: Έκανα παιδί μόνη μου και δεν έχω ανάγκη κανέναν.

Ασφαλώς το άτομο που πρωτομαθαίνει ότι έχει θέματα υπογονιμότητας βιώνει ένα είδος πένθους. Αλλά μετά την οργή και την θλίψη, θα πρέπει κάποια στιγμή να έρθει και η αποδοχή. Θα πρέπει να το πάρει απόφαση ότι έχει αυτή τη δυσκολία, ακριβώς όπως άλλοι άνθρωποι δεν βλέπουν ή δεν ακούν καλά, ή ίσως δεν μπορούν να περπατήσουν. Είναι μια δυσλειτουργία του σώματός του (ή της), που θα πρέπει να τη διαχειριστεί όσο το δυνατόν καλύτερα.

Η λειτουργική διαχείριση της υπογονιμότητας είναι εξαιρετικά σημαντική διαφορετικά δημιουργούνται περισσότερα προβλήματα από αυτά που λύνονται με τις νέες αυτές τεχνικές.  Βλέπω συχνά ζευγάρια που αποφασίζουν να καταφύγουν στην εξωσωματική αλλά έχουν μια αρνητική στάση απέναντι της. Ντρέπονται, κρύβονται, λένε ψέματα. Η στάση αυτή δημιουργεί διαφόρων ειδών ψυχολογικά προβλήματα και άφθονο στρες. Και όταν η διαδικασία είναι επιτυχής και γεννηθεί ένα παιδάκι, τότε τα ζευγάρια αυτά συχνά βιώνουν διλήμματα που τους δηλητηριάζουν τη ζωή: τι να πούμε στο παιδί, πώς να το πούμε, πότε;

Ωστόσο, πρέπει ως γονείς να θυμόμαστε ότι το παιδί μας βιώνει το καθετί μέσα από τα δικά μας μάτια. Αν εμείς βιώνουμε κατι πολυ αρνητικά, θα το βιώσει έτσι και το παιδί. Αν το βλέπουμε πιο θετικά, θα βοηθήσουμε και το παιδί μας να το δει πιο θετικά. Αν κατά βάθος νιώθουμε ντροπή γιατί κάναμε παιδί με εξωσωματική, τότε και το παιδί μας θα νιώθει άσχημα γι΄αυτό (στην περίπτωση που αποφασίσουμε να του το πούμε). Αν όμως έχουμε αποδεχτεί την κατάσταση και νιώθουμε θετικά απέναντι στη διαδικασία που έφερε –ή ελπίζουμε να φέρει- το παιδί μας στον κόσμο, τότε και το παιδί θα δεχτεί πολύ ευκολότερα τη σχετική πληροφορία όταν του τη δώσουμε.

Στο κάτω-κάτω, όταν ένας άνθρωπος καταφεύγει στην ιατρική για να τον/την βοηθήσει να κάνει παιδί, αυτό δηλώνει περίτρανα την επιθυμία του να κάνει παιδί. Και αυτό νομίζω πως είναι το πιο σημαντικό σημείο στο οποίο θα έπρεπε να σταθούμε αν αποφασίσουμε να μιλήσουμε σχετικά στο παιδί μας: Στο ότι η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή σημαίνει μια αληθινή επιθυμία, πράγμα που δεν ισχύει απαραίτητα για τη φυσική αναπαραγωγή.

Το γεγονός ότι κάποιοι άνθρωποι έχουν τόσο μεγάλη επιθυμία να γίνουν γονείς που είναι διατεθειμένοι να κάνουν τεράστια προσπάθεια γι΄αυτό, νομίζω πως είναι μια πράξη δύναμης και γενναιότητας.  Ασφαλώς αυτό που γίνεται με συνειδητή προσπάθεια αξίζει περισσότερο από αυτό που γίνεται αυτόματα και μηχανικά. Αντί λοιπόν, να κρύβονται, εκείνοι που καταφεύγουν στην επιστήμη για να φέρουν στον κόσμο ένα παιδί θα έπρεπε να είναι περήφανοι που έχουν το κουράγιο να αγωνίζονται για να πραγματοποιήσουν το όνειρό τους.

Σοφία Ανδρεοπούλου
Ψυχολόγος – Οικογενειακή Θεραπεύτρια
Λαζαράκη 25, Γλυφάδα Τ.Κ. 166 75
Τηλ: 210-8990808
Web: www.sophiaandreopoulou.gr

Αν έχεις οποιαδήποτε απορία για το θέμα, μπορείς να στείλεις το ερώτημά σου εδώ!