Όταν η γυναίκα παραιτείται από τη μητρότητα και ο ρόλος του πατέρα

Μήδεια : «Παρ’ όλο που γνωρίζω ποια φρίκη θα τολμήσω, πιο μεγάλος είναι ο θυμός από τα λογικά μου, αυτός που τα δεινά γεννάει του κόσμου»

Ο ρόλος ενός πατέρα όταν η μητέρα εγκαταλείπει το παιδί μέσα στο γάμο, είναι πολύπλοκος και ιδιαίτερα δύσκολος. Συγκεκριμένα, μία γυναίκα για να παραιτηθεί από την μητρότητα συνήθως βιώνει κάτι από τα παρακάτω:

Δεν ήθελε από την πρώτη στιγμή να γίνει μητέρα, αλλά ένεκεν της σχέσης «χάρισε» στον σύζυγο ένα παιδί.
Συνήθως, ο πατέρας αυτός «διψάει» για να φροντίσει ένα ή περισσότερα παιδιά, οπότε και δεν είναι σε θέση να δει έγκαιρα την «εγκατάλειψη» που το παιδί βιώνει από τη μητέρα. Και οι 2 γονείς έχουν δευτερογενή (δηλαδή, έχουν κάποια προτερήματα-ικανοποίηση) οφέλη μέσα στο οικογενειακό σχήμα αυτό. Σε αντίθεση ,το παιδί βρίσκεται σε δύσκολη θέση καθώς αναζητά σχέση με τη μητέρα, η οποία συνήθως δείχνει «φροντιστική», δεν είναι όμως τελικά ποτέ διαθέσιμη για χτίσιμο σχέσης.

Η δεύτερη περίπτωση που μία γυναίκα μπορεί να παραιτηθεί από τη μητρότητα προκύπτει από την απομάκρυνση των δύο συζύγων.
Αποτελεί μία μορφή «τιμωρίας» προς τον σύζυγο (σύνδρομο Μήδειας). Στην περίπτωση αυτή, οι σύζυγοι έχουν υπάρξει σε κοντινή σχέση, ενώ το παιδί έχει βίωμα της μητρικής φροντίδας και βιώνει μεγάλο στρες και απογοήτευση στην απουσία της μητέρας. Το παραπάνω οικογενειακό σχήμα μπορεί να ισορροπήσει με ψυχοθεραπεία ζεύγους (αν τα παιδιά είναι νήπια και μικρότερα), ή με οικογενειακή ψυχοθεραπεία αν τα παιδιά είναι σχολικής ηλικίας και πάνω. Το δεύτερο το προτείνουμε οι ειδικοί πολύ συχνά όταν ένα παιδί έχει επιφορτιστεί με τον ρόλο του «ταυτοποιημένου άρρωστου», δηλαδή του μέλους που είναι ευπαθές σε ατυχήματα, φιλάσθενο, με δυσκολίες ύπνου, διατροφής, συμπεριφοράς, συγκέντρωσης, με υπερκινητικότητα ή μαθησιακές δυσκολίες, με  μυοσπάσματα (τικ) και άλλα ψυχοσωματικά συμπτώματα, τα οποία αναπτύσσονται ώστε να συσπειρώνονται οι γονείς στο «πρόβλημα» και να μην δίνουν στη σχέση τους έκταση στις διαφορές.

Δείτε σχετικά: Θέλω να φύγω χωρίς να θεωρηθεί εγκατάλειψη συζυγικής στέγης. Τί κάνω;

Η τρίτη περίπτωση κατά την οποία μία γυναίκα παραιτείται από τη μητρότητα είναι όταν αναπτύσσει κάποιες ψυχικές ασθένειες. Παράδειγμα, μία κατάθλιψη μπορεί να την κάνει να αποσυρθεί από τον ρόλο της. Μία ψύχωση (επιλοχία, συνήθως) μπορεί να την κάνει να παραιτηθεί από τις σχέσεις της. Η ψυχοθεραπεία ζεύγους σε συνδυασμό με την ατομική ψυχοθεραπεία μπορούν να επαναφέρουν την ισορροπία στην οικογένεια.

Και στις τρεις παραπάνω περιπτώσεις, ο ρόλος του πατέρα είναι καθοριστικός για την φροντίδα του παιδιού. Είτε πρόκειται για μία μόνιμη κατάσταση είτε για κάτι παροδικό, ο πατέρας έχει να δώσει στο παιδί την απαραίτητη αίσθηση ασφάλειας και σταθερότητας που χρειάζεται. Αυτό συνεπάγεται ότι «καλύπτει» την μητέρα, δεν την εκθέτει στα μάτια του παιδιού, ούτε υπογραμμίζει τα κακώς κείμενα. Έχει να το περιβάλλει με αγάπη και φροντίδα που συνεπάγονται όρια και σταθερότητα. Οι θυμοί μεταξύ συζύγων δεν αφορούν το παιδί. Έχει να παραμείνει στον ρόλο του πατέρα και να μην γίνει μπά-μας ή μα-μπας που είναι οι νέοι όροι στην οικογένεια. Ένας πατέρας παραμένει πατέρας δίνοντας πρότυπο στους γιους και τις κόρες, και φροντίζοντας τη σχέση με τη μητέρα. Ένα από τα βασικά, λοιπόν, είναι το πώς οι δύο σύζυγοι μπορούν να τα βρούν σε μία πιο ισορροπημένη σχέση.

Συγκεκριμένα, στην πρώτη περίπτωση (1), ο πατέρας έχει να δώσει ασφάλεια στα παιδιά του με την παρουσία και την συνεχή διαθεσιμότητά του χωρίς να πέφτει στην παγίδα να υποσκάπτει τη μητέρα, η οποία θα κάνει ό,τι μπορεί για να το προκαλέσει. Είναι παγίδα το παιδί σε αυτό το σχήμα να έχει πρωτογενή φροντίδα (καλό σχολείο, αγαθά, καθαριότητα) αλλά να στερείται της δευτερογενούς φροντίδας (δέσμευση, σχέση ξεκάθαρη χωρίς οφέλη).

Στην δεύτερη περίπτωση (2) που αναλύσαμε, ο πατέρας είναι «προδομένος» και «πληγωμένος», και θέλει ιδιαίτερη προσοχή στο να επανέλθει η ισορροπία άμεσα, χωρίς να χαθεί χρόνος σε παραπονα. Στην τρίτη περίπτωση (3) ο πατέρας έχει να «καλύψει» τη μητέρα ώσπου να επανέλθει η ψυχική της υγεία, ώστε το παιδί να μην ξεσηκώσει αντίστοιχη συμπεριφορά ισοδύναμη των διαταραχών της μητέρας.

Τέλος, ας σημειωθεί ότι όποιος και αν είναι ο λόγος που μία μητέρα εγκαταλείπει ένα παιδί μέσα στο γάμο (μπορεί όλα τα παραπάνω να γίνουν με μορφή εργασιομανίας της μητέρας), ο πατέρας οφείλει να αναλάβει και να φροντίσει με έναν πιο ενεργό τρόπο ο οποίος δεν θα υποσκάπτει τη μητέρα ούτε θα την υποκαθιστά. Τα παιδιά έχουν ανάγκη έναν πατέρα που μένει στον ρόλο του. Σημαντικό να μην αμαυρωθεί η μητέρα καθώς  αυτό θα ήταν μοιραίο στον ψυχισμό του παιδιού. Ένας πατέρας σταθερός, σημείο αναφοράς που θέτει όρια και προωθεί την ανάπτυξη είναι ό,τι χρειάζεται ένα παιδί.

Ας σημειώσουμε ότι τα παιδιά θέλουν τους γονείς ενωμένους. Αν υπάρχει γάμος είναι σημαντικό να προσπαθούν οι σύζυγοι να βρουν ισορροπία μεταξύ τους. Είναι κάτι που προτείνουμε πάντα, ακόμα και σε χωρισμένους γονείς, τη σύμπνοια με την οποία μπορεί κανείς να μεγαλώσει παιδιά υγιή και ευτυχισμένα.

Σίλεια Δημουλή
Ψυχολόγος Msc
Κέντρο Μάθησης & Εξέλιξης
Καραολή & Δημητρίου 1, 14565
Άγιος Στέφανος Αττικής
Τηλέφωνο: 210 6216141
Κινητό:6945 250277
Web: www.kentromathisis.gr
Blog: www.onlinecounselingdimouli.blogspot.gr