Δεν μπορώ να έρθω, ζηλεύει…

Η ιδέα ότι σε μια σχέση, ένας σύντροφος έχει την εξουσία να κατέχει το άλλο άτομο και επομένως, έχει κάθε εξουσιαστικό δικαίωμα πάνω του, μπορεί να προκαλέσει πραγματικό αδιέξοδο και θλίψη στο ταίρι του. Η λύπη αυτή που το καταπιεσμένο άτομο μπορεί να αισθάνεται από την απώλεια του τρυφερού συντρόφου, καθώς και της ουσιαστικής συμπόρευσης που λαχτάρισε, μπορεί να το οδηγήσει σε μια βαθιά μοναξιά μέσα στη σχέση. Αυτή την αρρωστημένη και εγκληματική συμπεριφορά, όπου ο ένας σύντροφος προσπαθεί να ελέγχει τον σύντροφο του σε συστηματική βάση, βαφτίσαμε «ζήλια».

Γιώργος Φραγκάκης
Ψυχολόγος – Σύμβουλος ψυχικής υγείας
Επιμέλεια: Δήμητρα Πολύζου
Animartists.com

«Τί αισθάνεσαι και με απομονώνεις έτσι; Γιατί με απομακρύνεις;» την ρώτησα. Δεν απάντησε κάτι, ήμουν όμως σίγουρος πως με άκουσε.

Η έλλειψη εμπιστοσύνης μέσα του και στο τί μπορεί να προσφέρει στη σχέση, καθώς και λόγω μιας πιθανής ανεπαρκούς ικανότητας να συμμετάσχει στη χαρά των άλλων, ο ζηλόφθων σύντροφος προσπαθεί να κρατήσει το αγαπημένο πρόσωπο μακριά από πιθανούς αντιπάλους και ανταγωνιστές, εγκλωβίζοντάς το έτσι μέσα σ’ένα χρυσοπίκιλτο κλουβί που, παρά τη μεγάλη αξία του, φυλάκισε κάθε ευτυχισμένο κομμάτι από το ταίρι του.

«Δε το καταλαβαίνεις, προκαλείς το ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα από αυτό που θέλεις να αποφύγεις;»

Η ζήλια είναι μάλλον το πιο παράξενο και ασφυκτικό από όλα τα ενοχλητικά συναισθήματα, διότι συνήθως δε σχετίζεται με μια άμεση πράξη ή μια συμπαγή κατάσταση, ούτε φέρνει σε κάποιον ένα βραχυπρόθεσμο πλεονέκτημα. Σίγουρα όμως είναι δυσάρεστη και τη χαρακτηρίζει η επιμονή. Ακόμη και δίχως τροφή, μπορεί να επιβιώνει μέσα στον άνθρωπο για πολύ καιρό και μπορεί –συχνά δίχως κάποιο ουσιαστικό λόγο- να καταστρέψει τη ζωή του αλλά και τη σχέση του. Σαν μια αρρώστια του πνεύματος και όσοι δε βίωσαν το συναίσθημα αυτό, πιθανόν να είναι πολύ δύσκολο να το κατανοήσουν.

Στο μυαλό μου έρχεται συνειρμικά ένα θλιβερό, ρωσικό ανέκδοτο που είχα διαβάσει κάποτε.

«Ένας αγρότης έσωσε τη ζωή μιας μάγισσας. Ως αντάλλαγμα αυτή τού υποσχέθηκε να εκπληρώσει μια ευχή του και οτιδήποτε ήταν αυτό που θα ζητούσε, ο γείτονάς του θα το αποκτούσε εις διπλούν. Ο άνθρωπος αφού σκέφτηκε, είπε: «Πάρε το ένα μου μάτι».

Κατά τη γνώμη μου, και βαθιά επηρεασμένος από την προσωποκεντρική προσέγγιση σε συνδυασμό με τη βουδιστική φιλοσοφία, η πλέον ανθρώπινη και τρυφερή στάση που μπορεί κάποιος να υιοθετήσει απέναντι σε ένα ζηλιάρη σύντροφο, ίσως να είναι να του επιτρέψει να εκφράσει αυτό που σπλαχνικά βιώνει. Πρέπει να βιώνει μια πραγματική κόλαση μέσα του για να καταφεύγει σε μια τόσο αποπνικτική στάση και, έχω παρατηρήσει πώς όταν οι άνθρωποι προσκαλούν τους άλλους να την εκφράσουν, ήρεμα και με βαθύ ενδιαφέρον, το αποτέλεσμα μπορεί προσωρινά να προκαλέσει αναστάτωση, όμως τελικά ωφελεί πολύ περισσότερο από οποιαδήποτε προσπάθεια άρνησης.

Διαπίστωσα πώς οι διαπροσωπικές σχέσεις, ίσως τελικά να λειτουργούν ακριβώς σαν το ρυθμό: άνοιγμα και έκφραση, και μετά αφομοίωση, ροή και αλλαγή, και μετά προσωρινή ηρεμία, ρίσκο και αγωνία, και μετά προσωρινή ασφάλεια.

Το να είμαι ανοιχτός σε εμένα αλλά και στα συναισθήματα των άλλων με ωφελεί πολύ περισσότερο από το να είμαι αμυντικός και απορριπτικός μαζί τους. Σίγουρα είναι δύσκολο να το πετύχει κανείς, έστω και μερικώς, αλλά είναι απίστευτα ενισχυτικό σε μια σχέση. Άλλωστε, κανείς δεν άκουσε ποτέ κανέναν, όταν τον κατέκριναν και τον παραμέλησαν.

«Είμαι εδώ. Σε βλέπω πως βασανίζεσαι. Είμαι εδώ για σένα και θα σου αφιερώσω όση προσοχή χρειάζεσαι, ώστε να με νιώσεις τόσο κοντά σου και μέσα σου που να μπορείς να με αποχαιρετάς κιόλας. Φιλώντας με!»

Ξέρετε, ακουμπώντας την καρδιά μου, μπορώ να σας διαβεβαιώσω πως προτιμώ τη ζωή μου όταν τις περισσότερες φορές κοιτάζει προς τον κόσμο. Σίγουρα τιμώ τις φορές που σκέφτομαι τον εαυτό μου – που ψάχνω να μάθω τον εαυτό μου, που γράφω και σχεδιάζω. Αυτό, όμως, που με γεμίζει ουσιαστικά είναι όταν εξισορροπείται η στάση που έχω απέναντι σε μένα με τη βαθιά αλληλεπίδραση με τους ανθρώπους. Αισθάνομαι ιδιαίτερη πληρότητα όταν παράγω κάτι, είτε είναι ένα βιβλίο, είτε ένα έπιπλο, είτε μια γεμάτη και ουσιαστική σχέση.

Είναι απαραίτητο για μένα να μένω κοντά στο γήινο στοιχείο μιας αληθινής εμπειρίας μου. Δεν μπορώ να ζω τη ζωή μου, ξορκίζοντας τμήματα και στοιχεία της, γιατί και αυτά που φαίνονται πραγματικά δυσάρεστα, ίσως να έχουν μεγάλο νόημα μέσα σε όλη αυτήν την ποικιλία που με περιτριγυρίζει. Έτσι είναι οι αληθινές σχέσεις. Έχουν αινιγματικά πρόσωπα, άναρχα χέρια που λερώνουν με πολλών λογιών χρώματα τους άλλους ανθρώπους, αλλά παράλληλα λερώνονται και αυτά πίσω… Όλες αυτές οι διαδικασίες, είναι απαραίτητες για μένα και από τη στιγμή που τις εκτίμησα , ανακάλυψα ένα μεγάλο μυστικό. Ένα μυστικό που σας το χαρίζω με ιδιαίτερη συγκίνηση. Ανακάλυψα, πως σε κάθε συνθήκη και οι δύο σύντροφοι έχουν κάτι να μάθουν από όλες τις καταστάσεις που διανύουν. Και ο μετασχηματισμός τους αυτός, μπορεί να λειτουργήσει σαν ενα σπαθί που σοφά διαχωρίζει αυτά που θα πάνε μαζί και περίτεχνα καθρεφτίζει αυτά που μας χαρακτηρίζουν.

Προτεινόμενη Βιβλιογραφία

Andersen, P. A., Eloy, S. V., Guerrero, L. K., & Spitzberg, B. H. (1995). Romantic jealousy and relational satisfaction: A look at the impact of jealousy experience and expression. Communication Reports, 8, 77-85.

Buss, D. M. (2000). The Dangerous Passion: Why Jealousy is as Necessary as Love and Sex. The Free Press: New York.

Sheets, V. L., Fredendall, L. L., & Claypool, M. (1997). Jealousy evocation, partner reassurance, and relationship stability: An exploration of the potential benefits of jealousy. Evolution and Human Behavior, 18, 387-402.

Λάμα Όλε Νύνταλ. (2002). Ο Βούδας και η Αγάπη. Εκδ. Αρχέτυπο.