Συνεπιμέλεια: Τί ορίζει ο νόμος και πότε μπορείς να τη διεκδικήσεις

Στις περιπτώσεις διακοπής της έγγαμης συμβίωσης, όπως και στην περίπτωση διαζυγίου, οι συνθήκες ζωής της οικογένειας ανατρέπονται, ο συζυγικός οίκος καταργείται, δημιουργείται χωριστή εγκατάσταση για καθένα από τους δύο γονείς και το σπουδαιότερο, ανακύπτει το ζήτημα ρύθμισης της γονικής μέριμνας των τέκνων, το οποίο και αναλαμβάνει το δικαστήριο (ΑΚ 1513, ΑΚ 1514).

Κατά το άρθρο 1513 ΑΚ στις περιπτώσεις διαζυγίου ή ακύρωσης του γάμου και εφόσον ζουν και οι δύο γονείς, η άσκηση της γονικής μέριμνας ρυθμίζεται από το δικαστήριο. Η άσκηση της γονικής μέριμνας μπορεί να ανατεθεί στον έναν από τους δύο γονείς ή αν αυτοί συμφωνούν, ορίζοντας συγχρόνως τον τόπο διαμονής του τέκνου, και στους δύο γονείς από κοινού. Το δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει διαφορετικά, ιδίως να κατανείμει την άσκηση της γονικής μέριμνας μεταξύ των γονέων ή να την αναθέσει σε τρίτον. Για τη λήψη της απόφασής του το δικαστήριο λαμβάνει υπ’ όψη του τους έως τότε δεσμούς του τέκνου με τους γονείς και τα αδέρφια του καθώς και τις τυχόν συμφωνίες που έκαναν οι γονείς του τέκνου σχετικά με την επιμέλεια και τη διοίκηση της περιουσίας του Ο γονέας στον οποίον δεν έχει ανατεθεί η άσκηση της γονικής μέριμνας έχει το δικαίωμα να ζητάει από τον άλλον πληροφορίες για το πρόσωπο και την περιουσία του τέκνου. Οι διατάξεις αυτές εφαρμόζονται και την περίπτωση διακοπής της έγγαμης συμβίωσης των γονέων σύμφωνα με το άρθρο 1514 ΑΚ, δηλαδή και στην περίπτωση της διάστασης των συζύγων.

Όπως έχουμε τονίσει και σε προηγούμενα άρθρα μας η γονική μέριμνα αποτελεί γενικότερη και ευρύτερη έννοια σε σχέση με την επιμέλεια. Για την ακρίβεια η γονική μέριμνα συνιστά έννοια γένους, η οποία συγκροτείται 1) από την επιμέλεια του προσώπου του τέκνου, 2) τη διοίκηση της περιουσίας του και 3) τη νομική εκπροσώπησή του στις προσωπικές και περιουσιακές σχέσεις του. Η επιμέλεια συγκροτεί με άλλα λόγια μέρος και υποδιαίρεση της γονικής μέριμνας και είναι αναμφισβήτητα η σπουδαιότερη από τις τρείς προαναφερθείσες λειτουργίες της, αφού πρέπει να επισημάνουμε πως συμπεριλαμβάνει την ανατροφή, την επίβλεψη, τη μόρφωση, την εκπαίδευση και τον προσδιορισμό του τόπου της διαμονής του παιδιού.

Συνεπώς, πρόκειται για κάθε φροντίδα ή μέτρο σχετικό με την πνευματική, ψυχική αλλά και τη σωματική ανάπτυξη του ανηλίκου και προφανώς για την επί καθημερινής βάσεως μέριμνα για την τροφή, το ντύσιμο, τη μόρφωση, άθληση, ψυχαγωγία, την υγεία του παιδιού, τη θρησκευτική διαπαιδαγώγηση, τη λήψη σωφρονιστικών μέτρων που το αφορούν, αλλά και για κάθε μέτρο σχετικό με τη μέριμνα περί ονοματοδοσίας και περί του προσδιορισμού του τόπου διαμονής του, δηλαδή του σπιτιού, όπου θεωρείται ωφελιμότερο να διαμένει το παιδί.

Κατά τη διάρκεια της έγγαμης συμβίωσης η γονική μέριμνα ασκείται, όπως είναι φυσικό, και από τους δύο γονείς, μετά τη λύση της όμως ανατίθεται από το δικαστήριο συνήθως στον έναν από τους δύο, ο οποίος διαμένει κιόλας με το τέκνο στην κατοικία του και αναλαμβάνει να διενεργεί τις καθημερινές πράξεις φροντίδας και συντήρησής του. Αν υποβάλουν, ωστόσο, κάποιο σχετικό αίτημα στο δικαστήριο που θα επιληφθεί της ανάθεσης και της κατανομής της γονικής μέριμνας και οι δύο γονείς, και τηρούν καλές και αρμονικές σχέσεις μεταξύ τους οι γονείς που πρόκειται να λάβουν το διαζύγιο, και αν οι συνθήκες το ευνοούν, (π.χ. διαμένουν στην ίδια πολυκατοικία και το παιδί δύναται σχεδόν επί καθημερινής βάσεως να περνά χρόνο και με τους δύο γονείς), το δικαστήριο μπορεί να αποφανθεί αποζητώντας πάντοτε και τη διασφάλιση του συμφέροντος του τέκνου, το να ασκείται η επιμέλεια του προσώπου αυτού και από τους δύο γονείς ταυτόχρονα. Τότε κάνουμε λόγο για τη λεγόμενη συνεπιμέλεια των γονέων και για την ανάγκη συναπόφασης πάντοτε και των δύο για τις πράξεις που αφορούν την υγεία, ανατροφή και διαπαιδαγώγησή του.

Ακόμη παρέχεται η δυνατότητα το δικαστήριο να προβεί σε κατανομή της άσκησης της γονικής μέριμνας είτε λειτουργικά είτε χρονικά. Στην πρώτη περίπτωση θα διακρίνει π.χ. την επιμέλεια από τη διοίκηση της περιουσίας και θα αναθέσει την πρώτη στον έναν από τους δύο γονείς και τη δεύτερη στον άλλο. Στην περίπτωση της χρονικής κατανομής, αντιθέτως θα αναθέσει για ορισμένο χρονικό διάστημα ολόκληρη την άσκηση της γονικής μέριμνας στον ένα γονέα και για ορισμένο χρονικό διάστημα στον άλλον. Η χρονική κατανομή προφανώς και δεν επιτρέπει συνεπιμέλεια. ταυτόχρονη δηλαδή επιμέλεια του φυσικού προσώπου του τέκνου.

Εν κατακλείδι το αίτημα των διαζευγμένων πλέον γονέων για την επίμαχη συνεπιμέλεια του τέκνου τους, όταν υποβληθεί στο δικαστήριο και προκειμένου να συντρέχουν περισσότερες πιθανότητες να γίνει αποδεκτό θα πρέπει να υποστηρίζει και να τεκμηριώνει ενόψει του παιδοκεντρικού συστήματος των ρυθμίσεων του οικογενειακού μας δικαίου πως η άσκηση της αιτούμενης συνεπιμέλειας προστατεύει όχι προσωπικές σκοπιμότητες των γονέων αλλά υπεράνω όλων το συμφέρον του τέκνου και αποσκοπεί σε αυτό (κάτι που αν το τέκνο φέρει και την αντίστοιχη ηλικία και ωριμότητα, ενδείκνυται να επιβεβαιώσει και το ίδιο του οποίου ακρόαση δύναται να ζητηθεί από το δικαστήριο). Πρακτικής φύσεως διευκολύνσεις, όπως π.χ. η διαβίωση των γονέων σε γειτονικές κατοικίες ή οι πολύ καλές σχέσεις των γονέων και μετά τη λύση του γάμου τους, αναμφίβολα προδιαθέτουν θετικά το δικαστήριο για την αποδοχή του αιτήματος των γονέων και την έκδοση απόφασης περί συνεπιμέλειας.

Λυδία Ζωγοπούλου-Δικηγόρος
Δικηγορικό Γραφείο
Eυγενίας Α. Φωτοπούλου 
Βασιλίσσης Σοφίας 6, T.K. 106 74 Αθήνα
Τηλέφωνα: 210 36 24 769, 211 7 80 80 80
Fax: 210 36 24 703
Email: info@efotopoulou.gr
Web: http://efotopoulou.gr/