Οικογενειακή Διαμεσολάβηση: Τί είναι και πώς θα σε βοηθήσει

Η οικογενειακή διαμεσολάβηση είναι μια νέα διαδικασία για τη χώρα μας και ξεκίνησε να εφαρμόζεται στις αρχές του 2013. Δεν είναι όμως κάτι καινούριο, αφού παγκοσμίως εφαρμόζεται εδώ και δεκαετίες και μάλιστα με τεράστια ποσοστά επιτυχίας (75%-97%). Πρόκειται για μια εναλλακτική επιλογή σε σχέση με το δικαστήριο και επιφέρει ακριβώς τα ίδια αποτελέσματα, αφού το συμφωνητικό που προκύπτει από αυτήν έχει την ίδια ισχύ με μια δικαστική απόφαση.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Συνήθως, σε περίπτωση διαζυγίου, η διαδικασία που ακολουθείται περιλαμβάνει μια σωρεία αιτήσεων προς το Δικαστήριο για την έκδοση του διαζυγίου, την επιμέλεια των παιδιών, τα περιουσιακά, τη διατροφή και πλείστα άλλα θέματα. Οι αιτήσεις λαμβάνουν δικασίμους μετά από αρκετούς μήνες ή χρόνια, ενώ υπάρχει πάντοτε η πιθανότητα αναβολών και περιττών εξόδων.

Με την εξαίρεση του ίδιου του διαζυγίου και της επιμέλειας των παιδιών, όλα τα υπόλοιπα θέματα μπορούν να υπαχθούν σε οικογενειακή διαμεσολάβηση. Έτσι, κατά τη διαμεσολάβηση, οι δυο πρώην σύζυγοι μπορούν να αποφασίσουν τις μέρες και ώρες επικοινωνίας με τα παιδιά τους, τη διαμονή των παιδιών, το ύψος και τον τρόπο καταβολής της διατροφής, την τύχη της κοινής – κι όχι μόνο – κινητής και ακίνητης περιουσίας τους, ακόμα και τον τρόπο που θα επικοινωνούν οι ίδιοι μεταξύ τους. Επιπλέον, τους δίνεται η δυνατότητα να βρουν μια αμοιβαία ικανοποιητική λύση και σε πολλά άλλα θέματα που δεν είναι νομικής φύσης, αφού ληφθούν υπ’ όψιν τα ενδιαφέροντα και οι ανάγκες του καθενός.

Πιο συγκεκριμένα, η διαδικασία οικογενειακής διαμεσολάβησης διεξάγεται ως εξής: Οι δύο σύζυγοι καταφεύγουν στο δικαστήριο για την έκδοση του διαζυγίου και της απόφασης σχετικά με την επιμέλεια των παιδιών. Για όλα τα υπόλοιπα θέματα απευθύνονται, με τους δικηγόρους τους, σε ένα πιστοποιημένο από το Υπουργείο Δικαιοσύνης Διαμεσολαβητή, με εξειδίκευση στην οικογενειακή διαμεσολάβηση. Ο Διαμεσολαβητής τους ενημερώνει αναλυτικά για τη διαδικασία, τις αρχές που τη διέπουν, το συνολικό κόστος της (συνήθως είναι κατά 30%-40% μικρότερο από το κόστος των δικαστηρίων) και απαντά σε όποια απορία ή ερώτηση τυχόν υπάρχει.

Ενδεικτικά, συνήθως η οικογενειακή διαμεσολάβηση διεξάγεται με τη συνδρομή 2 διαμεσολαβητών (έναν άνδρα και μια γυναίκα), σε 3-4 συνεδρίες των 2,5-3 ωρών η καθεμία, που απέχουν μεταξύ τους τουλάχιστον 4-5 ημέρες. Αυτή η συχνότητα αλλά και τα χρονικά όρια είναι ειδικά μελετημένα και δοκιμασμένα ώστε να διευκολύνουν τη διαδικασία, επιτρέποντας στους πρώην συζύγους να επικοινωνήσουν μεταξύ τους με λιγότερη ένταση και με πιο ουσιαστικό τρόπο. Κατά την τελευταία συνεδρία, εάν οι πρώην σύζυγοι καταλήξουν σε αποφάσεις σχετικά με τα θέματα που έχουν θέσει προς επίλυση, οι δικηγόροι τους και οι διαμεσολαβητές συντάσσουν ένα ιδιωτικό συμφωνητικό, το οποίο μπορεί να κατατεθεί άμεσα στο αρμόδιο δικαστήριο και αυτομάτως να αποκτήσει «εκτελεστότητα», δηλαδή να έχει ισχύ δικαστικής απόφασης.

Στην πράξη, έχουμε διαπιστώσει ότι αρκετοί ενδιαφερόμενοι εκφράζουν την ανησυχία τους, λέγοντάς μας «οκ, εμένα με ενδιαφέρει αυτή η διαδικασία και θέλω έλθω σε αυτή. Όμως ο/η πρώην μου όμως είναι αγύριστο κεφάλι και δεν πρόκειται να συμφωνήσει. Φοβάμαι ότι και να έρθει, επειδή θέλει να με εκδικηθεί, δεν πρόκειται να βγάλουμε άκρη». Τι γίνεται σε αυτή την περίπτωση;

Οι διάφορες μελέτες ψυχολογίας έχουν αποδείξει ότι οι άνθρωποι είμαστε επιφυλακτικοί σε οτιδήποτε μπορεί μας προτείνει αυτός που εμείς βλέπουμε ως «αντίπαλο» ή ως «εχθρό» μας. Αυτό συμβαίνει επειδή φοβόμαστε ότι ο άλλος θέλει να μας υπονομεύσει, να μας εκμεταλλευθεί ή να μας πιέσει να δεχτούμε κάτι που θα είναι επιζήμιο για εμάς και επωφελές για εκείνον. Έργο, λοιπόν, του διαμεσολαβητή, ο οποίος είναι ένας τρίτος και ουδέτερος άνθρωπος, είναι να επικοινωνήσει και με τις δυο πλευρές ο ίδιος, να εξηγήσει τη διαδικασία και να απαντήσει στις όποιες ερωτήσεις. Έτσι, δημιουργείται ανάμεσα στο διαμεσολαβητή και τις δυο πλευρές το απαραίτητο και πολύτιμο κλίμα εμπιστοσύνης που θα επιτρέψει σε όλους να μιλήσουν ειλικρινά, να εκφράσουν τις πραγματικές και βαθύτερες ανάγκες τους, να επικοινωνήσουν ουσιαστικά μεταξύ τους και να βρουν το σημείο εκείνο που θα τους συνδέσει, ώστε να μπορούν επιλύσουν οι ίδιοι τα θέματα που έχουν, αναλαμβάνοντας την ευθύνη των πράξεων αλλά και των αποφάσεών τους.

Θα σκεφτείτε, ίσως, ότι όλα αυτά τα όμορφα πράγματα δεν μπορούν να συμβαίνουν στην πραγματικότητα, ότι πρόκειται μια ουτοπία, ιδιαίτερα σε περιπτώσεις που οι εντάσεις έχουν κλιμακωθεί, η όποια επικοινωνία γίνεται μόνο μέσω των δικηγόρων και το τραύμα του χωρισμού είναι ακόμα ανοικτό. Κι όμως, θα εκπλαγείτε από τη μεταμορφωτική δύναμη του διαλόγου και της ουσιαστικής επικοινωνίας που συντελείται κατά τη διάρκεια της διαμεσολάβησης. Έχουμε δει ανθρώπους να έρχονται κάτι περισσότερο από επιφυλακτικοί, κατηγορώντας και επικρίνοντας την άλλη πλευρά μέχρι εσχάτων, και, στη μέση της διαδικασίας, να λένε «Οκ, αυτή η λύση με καλύπτει εμένα. Αλλά, οι δικές σου ανάγκες καλύπτονται;». Υπάρχουν περιπτώσεις ακόμα και απαγωγής παιδιών από τον ένα γονέα, οι οποίες τελικά όχι μόνο επιλύονται αλλά και οι γονείς φεύγουν έχοντας αποκαταστήσει απόλυτα την επικοινωνία μεταξύ τους.

Τέλος, μέσα από τη διαμεσολάβηση οι πρώην σύζυγοι, αλλά για πάντα γονείς των παιδιών τους, βιώνουν ένα διαφορετικό και πιο εποικοδομητικό τρόπο επικοινωνίας μεταξύ τους, τον οποίο μπορούν να εφαρμόσουν και σε μελλοντικές διαφωνίες, αποφεύγοντας έτσι το ανυπολόγιστο ψυχικό και ψυχολογικό κόστος που επιφέρουν οι ανεπίλυτες και πολύ δυσάρεστες καταστάσεις.

Σκεφτείτε, λοιπόν, την οικογενειακή διαμεσολάβηση σαν μια πολύ αποτελεσματική εναλλακτική στην συνήθη δικαστική οδό. Διαβάστε, ρωτήστε γι’ αυτή τη διαδικασία. Ενημερωθείτε γι’ αυτή. Και πριν αποφασίσετε να προβείτε σε οποιαδήποτε ενέργεια για να επιλύσετε τα προβλήματα με την / τον πρώην σας, ζυγίστε τις επιλογές σας και προτιμήστε εκείνη που πιστεύετε ότι θα έχει τα πιο ευεργετικά μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, όχι μόνο για εσάς αλλά και για όσους επηρεάζονται άμεσα από αυτά, δηλαδή για τα παιδιά σας.

Δήμητρα Γαβριήλ
Δικηγόρος – Διαμεσολαβήτρια 

Σημειώσεις
* Το παραπάνω άρθρο δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση νομική ή άλλη συμβουλή. Ο σκοπός του είναι αμιγώς ενημερωτικός και πληροφοριακός.
* Η οικογενειακή διαμεσολάβηση δεν είναι ψυχοθεραπεία ούτε και συμβουλευτική γάμου. Πρόκειται για μια διαρθρωμένη διαδικασία προβλεπόμενη από το Ν3898/2010 που μπορεί να επιφέρει νομικές συνέπειες.
* Η λίστα πιστοποιημένων Διαμεσολαβητών του Υπουργείου Δικαιοσύνης βρίσκεται εδώ  ενώ μπορείτε να επικοινωνήσετε με έναν από τους 4 φορείς κατάρτισης διαμεσολαβητών που λειτουργούν στον Πειραιά, στη Θεσσαλονίκη, στην Αθήνα και στη Λάρισα.