Παππούδες που επεμβαίνουν

Πολύ συχνά, λαμβάνουμε email αναγνωστών που αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα με το οικογενειακό τους περιβάλλον, με παππούδες που παρεμβαίνουν ή παραβλέπουν ακόμη και όσα συνιστούν άνθρωποι πιο ειδικοί από τους ίδιους. Αυτό φυσικά το πρόβλημα το αντιμετωπίζουν σχεδόν όλοι οι γονείς, αλλά ειδικά οι μονογονείς έχουν ήδη πολλά ανοιχτά μέτωπα στη ζωή τους, ένα από τα οποία δεν περιμένουν να είναι και η ίδια τους η οικογένεια. Μία αναγνώστρια που περνάει αρκετά δύσκολα επάνω στο συγκεκριμένο θέμα, μας έστειλε τους προβληματισμούς της και η σύμβουλος ψυχικής υγείας και οικογενειακή ψυχοθεραπεύτρια, κυρία Δήμητρα Βαΐτσου, αναλύει το θέμα και εξηγεί.

Ερώτημα
“Είμαι μονομαμά και πάσχω από ανίατη νόσο που δυστυχώς υπάρχει περίπτωση να με αφήσει αιφνίδια κατάκοιτη για πολύ καιρό, με αποτέλεσμα να μένω στην ίδια πολυκατοικία με τη μητέρα μου. Επίσης είμαι και τρία χρόνια άνεργη και αυτή τη στιγμή τα πράγματα είναι τόσο δύσκολα που αναγκάζομαι να στηρίζομαι στη μητέρα μου για τα έξοδα μας. Δυστυχώς η μητέρα μου είναι πολύ καταπιεστικός και ανταγωνιστικός άνθρωπος, θέλει πάντα να ελέγχει τα πάντα, να φαίνεται τέλεια και καλή σε όλους ενώ στην πραγματικότητα μέσα στην οικογένεια είναι χειριστική και απόλυτη. Παρουσιάζει τον εαυτό της ως το θύμα όλων των υπολοίπων, πως κανείς δεν την καταλαβαίνει και δεν την νοιάζεται, και μαζεύει συμπάθεια, ενώ συμβαίνει μάλλον το αντίθετο. Και η ίδια είναι πολύ ματαιόδοξη, και της αρέσει να φαίνεται όμορφη και να κρίνει τους άλλους για τα πάντα, πχ εγώ σε όλη μου τη ζωή ήμουνα χοντρή, ντουλάπα, και έπρεπε να ντρέπομαι που δεν είμαι τόσο τέλεια όσο εκείνη. Πολλές συγκρίσεις, και θα μπορούσα να πω πως αγγίζει το ναρκισσισμό. Αυτό το έκανε μαζί μου για όσο καιρό έμενα στο πατρικό μου, με εκρηκτικά αποτελέσματα, γιατί προσπαθούσα πάντα να παραμείνω ο εαυτός μου και ήταν πολύ δύσκολο να ζεις με την μπουλντόζα που ισοπεδώνει τα πάντα, μέχρις ότου έφυγα στο εξωτερικό. Δυστυχώς, με τη γέννηση του παιδιού μου και όταν μας παράτησε ο πατέρας του, και με την έναρξη της νόσου αναγκάστηκα να ξαναγυρίσω και βρίσκομαι τώρα πάλι στην ανάγκη της, πράγμα το οποίο την χαροποιεί στο έπακρο. Το πρόβλημα είναι πως την πληρώνει το παιδί μου. Είναι τώρα 6 ετών και ενώ εγώ προσπαθώ και κάνω τα πάντα που μπορώ για να του δώσω μια πειθαρχία, να του βάλω όρια, να του δώσω να καταλάβει πως δεν γίνεται πάντα το δικό μας, το παιδί εξακολουθεί να έχει εδώ και χρόνια, από το νηπιαγωγείο μέχρι και τώρα, προβλήματα ορίων.

Παράδειγμα: προσπαθούσα για μήνες να του εμφυσήσω την έννοια της αποταμίευσης λέγοντάς του πως θα του δίνω σιγά σιγά κάποια χρήματα, και όταν μαζέψει το ποσό των 2 ευρώ, μπορεί μόνος του να πάει να αγοράσει το τρελοζουζούνι που ήθελε. Αναγκάστηκα να αφήσω το παιδί μου τρία πρωινά στη μητέρα μου για να πάω για συνεντεύξεις, και τις τρεις μέρες γύρισε πίσω φορτωμένος δώρα, ενώ την είχα ενημερώσει για την προσπάθειά μου. Και τώρα το παιδί μου κινδυνεύει να τον διώξουν από το σχολείο, γιατί θέλει να είναι πάντα πρώτος και καλύτερος και να γίνεται το δικό του, και εδώ και μέρες τσιμπάει και τραβάει και χτυπάει άλλα παιδάκια.

Μίλησα με την ψυχολόγο του σχολείου και θέσαμε μια κοινή γραμμή με τη δασκάλα του, οι τρεις μας. Η ψυχολόγος δέχτηκε να δει και τη μητέρα μου να της τα πει η ίδια, και ενώ εκείνη πήγε, κάνει πάλι τα ίδια. Και ενώ προσπαθώ να την κάνω να καταλάβει πως δεν μπορεί να επιβραβεύει το παιδί όταν τον έχω τιμωρία για την πολύ άσχημη συμπεριφορά του στο σχολείο, εκείνη επιλέγει απλά να κατηγορεί εμένα πως δεν ακολουθώ τα όσα είπε η ψυχολόγος. Δεν είναι ένα απλό «πρόβλημα με τους παππούδες», πάει πολύ μακρύτερα. Έχω κουραστεί εκπληκτικά, το παιδί δεν κάνει πρόοδο, και δεν ξέρω τι άλλο να κάνω. Αποφάσισα να κόψω όλες τις επαφές που έχει το παιδί με τους παππούδες, εκτός ίσως από μια φορά τη βδομάδα, αλλά δεν ξέρω κατά πόσο αυτό θα είναι απόλυτα εφικτό. Δεν ξέρω, καλά κάνω; Μήπως το κάνω χειρότερα; Δε μπορώ να έχω την μητέρα μου να με καταπολεμά συνέχεια και να μου βάζει εμπόδια, όσον αφορά την πειθαρχία του παιδιού. Δεν μπορώ να της μιλήσω γιατί με αγνοεί, και πάντα θεωρεί πως ότι πω είναι άχρηστο, όπως και ότι κάνω είναι άχρηστο. Πράγμα που δεν είναι έτσι, γιατί και στο νηπιαγωγείο η συνεννόηση μου με τη δασκάλα του ήταν άψογη και τώρα επίσης, και πάντα το πρόβλημα ήταν και είναι γιατί δεν μπορεί η μητέρα μου να ακολουθήσει τις τακτικές που αποφασίζουμε. Δεν είναι ότι δεν μπορεί, είναι ότι ποτέ δεν θέλει, γιατί εκείνη ξέρει καλύτερα και εμείς είμαστε ηλίθιοι, ή τουλάχιστον εγώ είμαι μονίμως ηλίθια και οι δασκάλες είναι κατά συνθήκη ηλίθιες ανάλογα με το ,αν τα όσα λένε, συνάδουν με τα όσα λέει εκείνη.

Μπορείτε να μου δώσετε κάποια συμβουλή πώς να προστατεύσω το παιδί μου και πώς να το απομακρύνω από αυτήν την επιρροή; Δεν ξέρω τι άλλο να κάνω, και με στεναχωρεί αφάνταστα το γεγονός πως το παιδί φέρεται τόσο άσχημα στο σχολείο ενώ κάναμε πρόοδο μέχρι εδώ. Έχω προσπαθήσει τόσο πολύ για αυτό το παιδί, έχω φτύσει αίμα, και δεν καταλαβαίνω, όλοι οι γονείς αναγκάζονται να κάνουν τέτοιο τρομερό αγώνα στον ανήφορο; Ενώ θα έπρεπε να έχω υποστήριξη από την οικογένειά μου, είναι οι άνθρωποι που μου δημιουργούν το μεγαλύτερο πρόβλημα… σας παρακαλώ, έχετε καμιά ιδέα τι θα μπορούσα να κάνω; Σας ευχαριστώ εκ των προτέρων”.

Απαντάει η Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας BSc και Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, κυρία Δήμητρα Βαΐτσου 

Αγαπητή αναγνώστρια,

Αναδύονται δύο πολύ σημαντικά θέματα από την ανάγνωση του γράμματος. Η σχέση με την μητέρα και η οριοθέτηση της γιαγιάς προς το εγγόνι της. Αυτά τα δύο συνάδουν και πολλές φορές πάνε μαζί. Το τι σχέση έχει κάποιος και συνεχίζει να έχει με τον γονιό του θα φανεί και θα βγει και στην σχέση που υπάρχει στην τρίτη γενιά δηλαδή στο εγγόνι. Φαίνεται να υπάρχουν αρκετά προσωπικά προβλήματα και θέματα μεταξύ της κόρης και της μητέρας  όπου αυτό αρχίζει να είναι περισσότερο εμφανή στην εξέλιξη, στο μεγάλωμα  και κατά πόσο επεμβαίνει ή παρεμβαίνει η γιαγιά στην ανατροφή και στην διαπαιδαγώγηση του εγγονού.

Η ΘΕΣΗ ΤΩΝ ΠΑΠΠΟΥΔΩΝ

Οι γιαγιάδες και οι παππούδες αποτελούν ανεκτίμητη αξία για την ζωή ενός παιδιού. Οι ίδιοι λατρεύουν τα εγγόνια τους, χωρίς να υπάρχει από τα παιδάκια αντάλλαγμα, ή αργότερα να φέρουν καλούς βαθμούς και να είναι τα απόλυτα υπάκουα παιδιά. όταν απομακρυνθούν οι παππούδες από την ζωή των εγγονών στερούμε αρκετά από την ψυχή και των δύο. Παππούς και γιαγιά συμβάλλουν σημαντικά στην ευτυχία ενός παιδιού αλλά μπορούν επίσης, να παρεμβάλλονται σοβαρά στην εκπαίδευση του. Δεν χρειάζεται να ζητούν τίποτα, αλλά να προσφέρουν. Ακούγονται ιδανικά όλα αυτά;;; Και όμως με καλή και συνεχή προσπάθεια τίποτα  δεν είναι αναπόφευκτο, αρκεί οι νέοι γονείς να γνωρίζουν καλά τους γονείς τους, τις αδυναμίες τους, τα όρια τους και να υπάρχει μία ήρεμη επικοινωνιακή σχέση. Ακούμε πολύ συχνά αυτό στην πράξη να μην επιτυγχάνεται πάντα με επιτυχία και εδώ χρειάζεται ο νέος γονέας να πάρει την απόφαση τι κερδίζει και τι χάνει, εάν δηλαδή μπορεί να συνεργαστεί με τον μεγαλύτερο γονέα του (γιαγιά-παππού) ή όχι. Οι αραιές επισκέψεις και η περιστασιακή μακρύτερη παραμονή των παππούδων με τα παιδιά μπορεί αρκετές φορές να είναι περισσότερο εποικοδομητική και ωφέλιμη για την ψυχολογία ενός παιδιού από την συνεχή και καθημερινή επαφή. Αυτό κρατάει τα όρια μεταξύ και των τριών γενεών και αποφεύγονται οι συνεχείς καβγάδες και εντάσεις μεταξύ νέων και μεγαλύτερων γονέων. Σε ορισμένες συνθήκες ορισμένοι παππούδες μπορεί να υποχρεωθούν να αναλάβουν πατρικές ευθύνες και σ’ αυτή την περίπτωση μπορεί να φέρονται σαν ηλικιωμένοι γονείς που απέκτησαν στερνοπαίδια. Δυσκολία συνεννόησης μπορεί να δημιουργηθεί ανάμεσα στους νέους γονείς και στους παππούδες όταν οι δεύτεροι επεμβαίνουν στην εκπαίδευση των εγγονιών τους και δυσκολεύονται να κρατήσουν μία κοινή γραμμή, την οποία την έχουν θέσει εξαρχής τα παιδιά τους. Αυτό συμβαίνει συνήθως όταν ζουν όλοι μαζί κάτω από την ίδια στέγη ή σε πάρα πολύ κοντινές αποστάσεις. Η παραδοσιακή ελληνική οικογένεια μέχρι και σήμερα τιμά αυτό το μοντέλο συγκατοίκησης για διάφορους και ποικίλους λόγους. Γονείς και παιδιά να μένουν φεριπείν όλοι στην ίδια πολυκατοικία, ή σε πολύ κοντινά σπίτια. Σε γενικότερες  γραμμές παρατηρείται ότι η γιαγιά είναι εκείνη που παρεμβάλλεται περισσότερο στην ανατροφή του εγγονού απ’ ότι ο παππούς. Ο δεύτερος στέκεται πιο διακριτικά και συνεπής στον ρόλο και στην θέση του. Η γυναίκα-γιαγιά έχει ανάγκη και περισσότερο την τάση του ελέγχου και της χειριστικότητας, με κάποιον τρόπο φαίνεται ότι δυσκολεύεται ότι ο νέος γονιός έχει νέα θέση, άποψη, στάση διαπαιδαγώγησης προς το δικό του παιδί. Η γιαγιά ενδόμυχα πιστεύει ότι μόνο εκείνη τα ξέρει όλα καλά και τέλεια και σπεύδει να συμπληρώνει, ή να διορθώνει την κόρη, ή τον γιο της σ’οτιδήποτε έχει να κάνει με το μικρό παιδί. Ορισμένες φορές μπορεί κάποιος να συζητήσει με τους παππούδες και γιαγιάδες με περισσότερη επιτυχία απ’ ότι με τους γονείς. Ναι, μπορεί να συμβεί και αυτό. Σε οποιαδήποτε περίπτωση όμως δεν θα πρέπει να αναμιγνύονται καθόλου στην πραγματική εκπαίδευση όπου έχουν θέσει οι νέοι γονείς στο παιδί τους. Ας μην ξεχνούν ότι ο πρώτος ρόλος του παιδιού είναι εκείνος του γονιού και οι παππούδες καλύπτουν μία άλλη θέση δευτερεύουσα και χωρίς ευθύνες. Εκείνοι είχαν τον πρώτο ρόλο όταν μεγάλωναν τα δικά τους παιδιά τώρα ήρθε η ‘ώρα να παραδώσουν επάξια και με εμπιστοσύνη την σκυτάλη αυτή στα δικά τους παιδιά για να αναθρέψουν και να μεγαλώσουν τα μικρά τους παιδιά.

ΟΤΑΝ Η ΓΙΑΓΙΑ ΠΑΡΕΜΒΑΙΝΕΙ ΣΤΗΝ ΔΙΑΠΑΙΔΑΓΩΓΗΣΗ ΠΟΥ ΘΕΤΕΙ Η ΚΟΡΗ ΤΗΣ ΣΤΟ ΠΑΙΔΙ ΤΗΣ

Εδώ, όπως αναφέρθηκε και στην εισαγωγή χρειάζεται από την μεριά της νέας μητέρας/γονιού να επιλέξει πως η ίδια θέλει να αναθρέψει και να μεγαλώσει το παιδί της και βέβαια να βρεθούν τρόποι και λύσεις που θα είναι προς όφελος της δικής της νέας οικογένειας. Πολλοί νέοι άνθρωποι στις ημέρες μας θεωρούν λόγω των πρακτικών τους καθημερινών δυσκολιών ότι δεν έχουν πολλές επιλογές ώστε να κρατήσει κάποιος το παιδί τους και να τους βοηθά, οπότε επιλέγουν την λύση – γιαγιά!! Στην περίπτωση όμως που η νέα μητέρα αντιμετωπίζει πολύ σοβαρά δικά της θέματα με την μητέρα της και αυτό βγαίνει επάνω στο μικρότερο παιδί/εγγόνι όσο και να μην υπάρχει η κατάλληλη συνεργασία χρειάζεται  ο νέος γονιός να εμπιστεύτεί τις δικές του δυναμικές, να απελευθερωθεί και να βρει μέσα και τρόπους όπου η ψυχική ηρεμία της ίδιας αλλά και η εξέλιξη του παιδιού θα συμβαδίζουν. Οι κόντρες των δύο πρώτων γενεών μπορεί να αποβούν μοιραίες στην τρίτη –γενιά- που συνήθως είναι τα μικρά παιδιά. Όποια διαφωνία ή διαφορά, ή ένταση, ή αρνητικό βίωμα και να υπάρχει με την γιαγιά, η νέα μητέρα χρειάζεται να επικεντρωθεί πλέον στην δική της οικογένεια είτε αυτή είναι μονογονεική είτε όχι. Πολλές φορές οι άνθρωποι θεωρούν ότι έχουν μόνο μία επιλογή γύρω τους και συνήθως αρπάζονται μόνο από αυτή, η οποία ξέρουν πολύ καλά ότι δεν είναι και ότι καλύτερο τελικά. Χρειάζεται οι ορίζοντες να ανοίγουν και να βλέπουμε πιο μακρινές λύσεις και διεξόδους, στην συγκεκριμένη περίπτωση, μπορεί η νέα μητέρα να ζητήσει την βοήθεια της από κάποιον άλλον παππού ή γιαγιά που πιστεύει ότι η επικοινωνία τους να είναι καλύτερη, ή να αποταθεί σ’ ένα κρατικό βρεφονηπιακό σταθμό, ακόμα υπάρχουν κάποιοι χώροι όπου αρκετοί νέοι εθελοντές με όρεξη και μεράκι φιλοξενούν σε ειδικά κατάλληλα εκπαιδευτικούς χώρους και φιλοξενούν τα παιδία για κάποιες ώρες όταν ο γονιός αδυνατεί να είναι μαζί του ορισμένες ώρες μέσα στην ημέρα. Για να δούμε όμως ότι υπάρχουν και επιπλέον λύσεις χρειάζεται να γίνει ένα ξεκαθάρισμα με αυτά που πονάνε από τα παλιά, δηλαδή τις αιχμηρές σχέσεις μεταξύ νεαρής μητέρας και της μεγαλύτερης μητέρας. Πλέον υπάρχει μία άλλη νέα ζωή που δεν χρειάζεται να είναι το αντικείμενο τω λαθών και των αρνητικών βιωμάτων των προηγούμενων γενεών.

ΚΑΙ ΤΟΝ ΛΟΓΟ ΠΑΙΡΝΟΥΝ ΟΙ ΠΑΠΠΟΥΔΕΣ/ΓΙΑΓΙΑΔΕΣ

Οι μεγαλύτεροι γονείς σαφώς έχουν μία περισσότερη πείρα επάνω τους όσον αφορά το μεγάλωμα των παιδιών τους. Κανείς δεν το αμφισβητεί αυτό. Οι παππούδες θεωρούν ότι τα παιδιά τους χρειάζονται πάντα την καθοδήγηση τους ακόμα και στην ανατροφή της νεότερης γενιάς δηλαδή των εγγονιών.  Χρειάζεται εδώ οι μεγαλύτεροι γονείς να συνηδητοποήσουν ότι χρειάζεται να αφήσουν χώρο στα νέα παιδιά τους να μεγαλώσουν εκείνα τα δικά τους παιδιά και εκείνοι να παραμείνουν διακριτικά στον ρόλο του παππού και της γιαγιάς. Σήμερα οι νέοι έχουν μία διαφορετική τακτική από τις προηγούμενες γενιές όσον αφορά την διαπαιδαγώγηση των μικρών παιδιών τους.  Οι σύγχρονοι ηλικιωμένοι φέρνουν μαζί τους την δική τους προσωπική ιστορία, την αγωγή που οι ίδιοι πήραν ή έδωσαν γεγονός που πολλές φορές τους εμποδίζει να εξελίσσονται τόσο γρήγορα ώστε να κατανοήσουν την ψυχολογία των σύγχρονων μητέρων και των παιδιών τους.

Ορισμένες φορές και άθελα της η γιαγιά μπορεί υποσυνείδητα να αισθάνεται ζήλια για την ελευθερία που εξασφαλίζει στην νεαρή μητέρα ή για την ‘άνεση της, πράγμα που η ίδια είχε στερηθεί στα δικά της νεαρά χρόνια. Τότε είναι πολύ πιθανό, να αναζητήσει, να αναπληρώσει και να «πάρει στα χέρια της» όλη την κατεύθυνση του σπιτιού και το μεγάλωμα του εγγονού της. Οι εμπειρίες που θα μοιραστείτε μαζί με το εγγόνι είναι πολύ συχνά πιο ουσιαστικές και οι αναμνήσεις του θα κρατήσουν μια ζωή! Οι γιαγιάδες και οι παππούδες μπορούν κάλλιστα να το απολαύσουν και τα υπόλοιπα να τα αφήσουν στην θέση και στον ρόλο των παιδιών τους.  Να είστε προσεκτική μην πέσετε στην παγίδα της υπερενθουσιώδης γιαγιάς. Προσπαθήστε να βοηθάτε περισσότερο τους νέους γονείς και όχι λιγότερο.

Τι γίνεται με τις αραιές συναντήσεις των παππούδων με τα εγγόνια τους;;  Σ΄αυτές τις περιπτώσεις όταν οι παππούδες ζουν πολύ μακριά και δεν έχουν συχνή επαφή με τα εγγόνια, ή οι σχέσεις παππούδων και νέων γονέων είναι αποστασιοποιημένες  και διακριτικές ή απόμακρες υπάρχει η περίπτωση οι μεγαλύτεροι γονείς να μην γνωρίζουν βήμα προς βήμα την εξέλιξη των παιδιών αυτών, να αγνοούν τις συνήθειες τους, τον χαρακτήρα τους. Δεν γνωρίζουν τι περιθώρια ανοχής ή ανεξαρτησίας έχουν θέσει οι νέοι γονείς ώστε να ξέρουν και εκείνοι ποια τακτική θα ακολουθήσουν, εάν φεριπείν μπορούν να τους δίνουν λιχουδιές, κάθε πότε, σε τι ποσότητα, ή να τους αγοράζουν μικροπράγματα. Αρκετές φορές χάνεται η αυθόρμητη στάση προς τα εγγόνια που πολλές φορές φαίνεται να είναι ψεύτική ή επιτηδευμένη.  Χρειάζεται οι παππούδες να σκέφτονται τρόπους έτσι ώστε να περνούν ποιοτικό χρόνο με τα εγγόνια τους. Τα παιδιά δεν χρειάζονται ποσότητα σε ύλη, αλλά ποιοτικό και ουσιαστικό χρόνο με τους άλλους.  Τα παιδιά είναι πραγματικά έξυπνα. Εάν τα αγαπάτε μόνο όταν είναι ευγενικά, ήσυχα και στην καλύτερη φάση τους, θα το καταλάβουν αμέσως και θα γίνουν επιφυλακτικά.  Είναι δική σας δουλειά να μείνετε σε επαφή με το εγγόνι σας. Αν περιμένετε να το κάνει αυτό, θα απογοητευτείτε. Τα μικρά παιδιά δεν σκέφτονται πώς να κρατήσουν αυτή την σχέση. Πρέπει εσείς να είστε πρόθυμοι γι’ αυτό.  Είστε μία σημαντική διέξοδος για τα εγγόνια σας, διότι τους προσφέρεται μία εναλλακτική προοπτική από τους γονείς τους. Ακούστε τα με προσοχή και να τα ενθαρρύνετε να σας μιλούν όσο το δυνατόν περισσότερο.

Στην περίπτωση για το εάν  είναι θετικό να αλλάζει το παιδί χώρο και να πηγαίνει στο σπίτι της γιαγιάς;;  Εάν είναι αυτό εφικτό και θεμιτό ειδικά στις μεγαλουπόλεις όπου ο χρόνος είναι πολύ σημαντικός,  καλό θα είναι το παιδί να παραμένει στον χώρο του και να το επισκέπτονται ή να έρχονται να μένουν μαζί του κάποιες ώρες οι παππούδες. Υπάρχει ένα πλεονέκτημα εδώ ότι το εγγόνι δεν αλλάζει χώρο, συνήθειες, περιβάλλον. Το μειονέκτημα βέβαια είναι ότι φέρνει πιο κοντά στην ζωή του νέου ζευγαριού και τις συνήθειες που έχει τον παππού και την γιαγιά, και εδώ χρειάζεται αρκετή προσπάθεια και από τις δύο γενιές να επέλθει ισορροπία και μέτρο.  Αυτή η συνεχής παρουσία είναι συχνά η μεγαλύτερη πηγή συγκρούσεων που ακούγεται από τους γονείς, γ’ αυτό και οι δεύτεροι επιλέγουν να πηγαίνουν τα παιδιά τους στο σπίτι των παππούδων για να αποφύγουν αυτές τις τυχόν συγκρούσεις, ή εντάσεις με τους παππούδες.

Είναι φυσικό και οι δύο πλευρές να θέλουν και να επιδιώκουν το καλύτερο δυνατό για να θεμελιώσουν όμορφες και υγιής βάσεις στις σχέσεις τους. Ορισμένες φορές μπορεί να κρίνεται απαραίτητο για να υπάρχει μία ομαλή και ώριμη εξέλιξη οι σχέσεις μεταξύ των γενεών να παραμένουν διακριτικές και η μία γενιά να σέβεται την άλλη ισάξια. Οι μεν νεότεροι να αποδέχονται και να σέβονται τον αγώνα των δικών τους γονέων αλλά και η μεγαλύτερη γενιά να δίνει χώρο και χρόνο στην δημιουργία μιας νέας εξελίξιμης σχέσης ζωής εκείνης των παιδιών τους και των εγγονιών τους.

Δήμητρα Βαΐτσου 
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας BSc-Οικογενειακή Ψυχοθεραπεία
Λευκωσίας 12, Νέο Ηράκλειο Αττικής, Τ.Κ. 14122
Τηλέφωνο: 213-0243040
Κινητό: 6942-817404
Email: dvaitsou@gmail.com
Web: http://dimitravaitsou.blogspot.gr/